فريفته شدن به دانش هاي بشري، جوانب منفي فلسفه، مکاتب غير الهي وانحصار علوم صحيح نزد اهل بيت عليهم السلام، محور بيانات آيت الله سيد محمد رضا شيرازي در اجتماع پرشکوه طلاب ومدرسان حوزه هاي علميه نجف اشرف، کربلاي معلا، بغداد وسماوه بود.

در اين نشست که روز يکشنبه در بيت آيت الله العظمي شيرازي در شهر مقدس قم صورت گرفت، آيت الله سيد محمد رضا شيرازي، در ابتدا با اشاره به آيه شريفه «فَلَمَّا جَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَرِحُوا بِمَا عِندَهُم مِّنَ الْعِلْمِ وَحَاقَ بِهِم مَّا کَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون؛(1) چون پيامبرانشان با دلايل روشن به سويشان آمدند، به دانشي که خود داشتند خوشحال بودند وغير آن را هيچ مي شمردند ولي عذابي که مسخره مي کردند، سرانجام آنان را دربر گرفت» اظهار داشت: در اين آيه شريفه سه احتمال وجود دارد که ناشي از سه نحوه تفسير از واژه «علم» در اين آيه است:

احتمال نخست اين که منظور از اين علم شبهه هايي باشد که انبيا از ناحيه جاهلان مي شنيدند. شبهاتي چون «مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ؛(2) چه کسي اين استخوان هاي پوسيده را از تو زنده مي کند؟»، «وَمَا يُهْلِکُنَا إِلاّ الدَّهْرُ؛(3) وجز روزگار ما را به هلاکت نمي رساند»، «وَقَالَ الَّذِينَ کَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ کَانَ خَيْرًا مَّا سَبَقُونَا إِلَيْهِ؛(4) کافران به مؤمنان گفتند: اگر اسلام چيز خوبي بود، در پذيرش آن بر ما پيشدستي نمي کردند» و«قَالَ الَّذِينَ کَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَن لَّوْ يَشَاء اللَّهُ أَطْعَمَهُ؛(5) کافران به مؤمنان گفتند: آيا به کساني طعام دهيم که اگر خدا مي خواست خودش آنها را اطعام مي کرد». شماري از علما در تفسير اين آيه چنين گفته اند، هرچند که محل اشکال است؛ زيرا شبهاتي که از سوي مشرکان مطرح مي شد علم نبود. علم عبارت است از انکشاف واقع، يا حصول صوره معلوم نزد عالم، يا حضور بي واسطه معلوم نزد عالم. از آنجا که اين شبهات عين جهل مي باشد، اين تفسير از آيه بعيد به نظر مي رسد.

احتمال دوم درباره علم اين که مجموعه اي از نظريات ومعارفي باشد که به الهيات وماوراء الطبيعه مربوط است وامروزه «فلسفه» خوانده مي شود. کم ترين عيب اين معارف گفته مرحوم شيخ عبدالکريم حائري مؤسس حوزه علميه قم است که فرمود: اين علوم تيري در تاريکي است ونه در دنيا ونه در آخرت نفعي به انسان نمي رساند. مرحوم علامه مجلسي فرموده است: خط فلاسفه عادتاً در مقابل خط انبيا بوده است. البته اين سخن را به همه فلاسفه وهمه افکار فلسفي سرايت نمي دهيم ولي انديشه هاي فراواني وجود دارد که با دين وتعاليم انبيا در تناقض است.

طلاب علوم ديني وسرورانم را به احتياط فراوان در حوزه معارف وعقايد توصيه مي کنم؛ بدين معنا که امور عقيدتي را فقط از محضر اهل بيت عليهم السلام که راهي ايمن وتضمين شده است دريافت دارند وبه گفته اين وآن ـ هرقدر دانا باشند ـ اعتنا نکنند. احاديث اهل بيت همچون قرآن، نور است.

احتمال سوم آن که منظور از علم در اين آيه دانش هاي دنيوي باشد. مانند ابرقدرت هاي جهان امروز که پيشرفت علمي ودنيوي شان آنان را فريفته وبه حد طغيان رسانده است، هرچند اين طغيان سرانجام آنان را به نابودي خواهد کشاند. کارهايي چون ستم، تروريسم، کشتار مردم بي گناه، ويران کردن اماکن مذهبي وبارگاه پيشوايان دين نزد خدا امور آسان وبي اهميتي نيست، بلکه اين امور ظلم هستند وخدا از ظالم در نمي گذرد. در گذشته نيز اين حالت طغيان وجود داشته ووجود اهرام عظيم مصر نشان از تمدّن پيشرفته فراعنه در گذشته دارد. امثال اين تمدن ها، در حقيقت تمدن هايي مغرور وفريفته به دانش وفناوري خود بودند ومعارف الهي، اخلاق ودين را ريشخند مي کردند، ولي به فرموده قرآن: «وَحَاقَ بِهِم مَّا کَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون؛ دين ودنياي خود را به تباهي دادند».

آيت الله شيرازي در بخش ديگري از سخنانش در بيان منحصر بودن علم حقيقي در مکتب اهل بيت تصريح کرد: طلاب علوم ديني وسرورانم را به احتياط فراوان در حوزه معارف وعقايد توصيه مي کنم؛ بدين معنا که امور عقيدتي را فقط از محضر اهل بيت عليهم السلام که راهي ايمن وتضمين شده است دريافت دارند وبه گفته اين وآن ـ هرقدر دانا باشند ـ اعتنا نکنند. احاديث اهل بيت همچون قرآن، نور است. در روايات شريفه آمده است که امام باقر عليه السلام به دو تن از يارانشان فرمودند: «شَرِّقا وَغَرِّبا فَلا تَجِدانِ عِلْماً صَحيحاً إلاّ شَيْئاً خَرَجَ مِنْ عِنْدِنا أَهْلَ الْبَيْتِ؛(6) هرچه مي خواهيد به اين در وآن در بزنيد [ولي اين را بدانيد] که علم صحيحي پيدا نمي کنيد مگر اين که از نزد ما خارج شده باشد».همچنين رسول گرامي اسلام صلي الله عليه وآله فرمودند: «إني تارِکٌ فيکُمُ الثَّقَلَيْنِ ما إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلُّوا کِتابَ اللهِ وَعِتْرَتي أَهْلَ بَيْتي وَإِنَّهُما لَنْ يَفْتَرِقا حَتّي يَرِدا عَلَيَّ الْحَوْضَ؛(7) من در ميان شما دو چيز گرانبها به يادگار مي گذارم: کتاب خدا وخاندانم که اهل بيت من باشند. مادامي که به اين دوچيز گرانبها چنگ زنيد گمراه نخواهيد شد واين دو از هم جدا نمي شوند تا اين که در کنار حوض کوثر با من ملاقات نمايند».

برخي از علوم نکبت مي آورد، اما علم اهل بيت متضمن برکات دنيوي واخرويِ سرشاري است که از حد وصف وشمار بيرون است.

از اين رو شما را به مطالعه وتدبر در کتاب هاي حديث وفقه ورجال ودعاهاي وارد شده از اهل بيت سفارش مي کنم. بکوشيد اين معارف را حفظ وسرلوحه عمل خويش قرار دهيد تا در دنيا وآخرت به کارتان آيد. برخي از علوم نکبت مي آورد، اما علم اهل بيت متضمن برکات دنيوي واخرويِ سرشاري است که از حد وصف وشمار بيرون است.

1. غافر(40)، آيه83.

2. يس(36)، آيه78.

3. جاثيه(45)، آيه24.

4. احقاف(46)، آيه11.

5. يس(36)، آيه47.

6. اصول کافي، ج1، ص399 (باب أنه ليس شيء من الحق...، حديث3).

7. وسائل الشيعه، ج27، ص33 (باب5ـ تحريم الحکم بغير الکتاب...).