ديروز دوشنبه 23مهرماه86 آيين بزرگداشت ششمين سالگرد ارتحال مرجع راحل آيت الله العظمي سيد محمد شيرازي اعلي الله درجاته در مسجد امام زين العابدين عليه السلام در شهر مقدس قم برگزار شد.

در اين مجلس باشکوه جمع کثيري از علما، فضلاي حوزه، نمايندگان بيوت مراجع تقليد، سادات خاندان شيرازي، ميهماناني از خليج وعراق و نيز عموم ارادتمندان علم وفقاهت از داخل وخارج کشور حضور يافتند وبه دليل ازدحام جمعيت در معابر منتهي به مسجد، بسياري از مردم در خارج مسجد ماندند وبيانات خطبا را از طريق بلندگوها مي شنيدند.

اين مجلس باشکوه با تلاوت آيات کلام وحي با صداي آقاي ديده بان آغاز شد وسپس آقاي حسين روفوگران مجري جلسه طي سخنان کوتاهي شمه اي از زندگاني مرجع راحل را بدين گونه بازگفت:

«در سال 1347ق در نجف اشرف ودر خانه اي آکنده از علم وتقوا به دنيا آمد. پدر بزرگوارش از مراجع نامدار بود. ميرزا محمد حسن شيرازي صاحب نهضت تنباکو، سيد محمد تقي شيرازي رهبر انقلاب 1920 عراق، ميرزا عبدالهادي شيرازي مرجع عالي مقام زمان خويش، وسيد ميرزا مهدي شيرازي (پدر مرجع راحل) برخي از چهره هاي درخشان اين خاندان بودند. مرجع راحل در سال 1380ق وپس از ارتحال والد بزرگوارش متصدي مسئوليت خطير مرجعيت شد ودر اين حال تنها 32 سال سن داشت.

زهد فراوان، تقواي الهي وساده زيستي از ويژگي هاي برجسته ايشان بود. وي طي شش دهه فعاليت بيش از يک هزار جلد کتاب تأليف وبه جامعه فرهنگي تقديم نمود. از ميان آثار ارزشمند ايشان مي توان به دانشنامه الفقه (150جلد)، مستدرک وسائل الشيعه (40جلد)، تقريب القرآن إلي الأذهان (30جلد)، وشرح مکاسب (16جلد) اشاره نمود.

ايشان صدها حسينيه، مسجد، بيمارستان، صندوق قرض الحسنه، مدرسه ومؤسسه فرهنگي از خود به يادگار گذاشت.

بر اثر فعاليت هاي روشنگرانه ايشان، بعثي هاي عراق او را مجبور به ترک عراق وهجرت به بيروت کردند. ايشان سال هاي متعددي را در کويت سپري کرد ودر سن 52 سالگي به ايران وجوار مرقد مطهر کريمه اهل بيت حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها آمد».

سخنران نخست اين همايش استاد دانشگاه دکتر فقيهي بود که درباره نقش هاي گوناگون ومشابه پيامبران وعالمان سخناني ايراد داشت.

وي خاطرنشان کرد: در حديث شريف آمده است: «إنَّ العُلَماءَ وَرَثَةُ الأَنبياءِ؛(1) عالمان وارث پيامبرانند». اما جا دارد که بپرسيم امور وشئوني که عالمان از پيامبران به ارث مي برند چه چيزهايي است؟ مي توانيم پاسخ اين پرسش را از خود قرآن به دست آوريم. در قرآن کريم آمده است: «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَکِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ؛(2) او همان خدايي است که در ميان امت درس ناخوانده، رسولي از خودشان برانگيخت تا آياتش را بر آنها بخواند وآنان را پاکيزه سازد وکتاب وحکمتشان بياموزد. اگرچه پيش از آن در گمراهي آشکار بودند»، ونيز مي فرمايد: «قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَي اللّهِ؛(3) بگو: اين راه من است. من و پيروانم همه را به سوي خدا دعوت مي کنيم». از اين دو آيه شريفه برداشت مي شود که پيامبران الهي وظايف وشئوني داشتند که شايد بارزترين وظايفشان چنين باشد:

1. ترکيه نفس؛

2. تعليم کتاب هاي آسماني؛

3. ياد دادن حکمت؛

4. دعوت به سوي خدا.

دکتر فقيهي در ادامه افزود: مسئله تزکيه نفس در اخلاق تبلور مي يابد که هدف عالي بعثت است. رسول خدا صلّي الله عليه وآله فرمودند: «إنّما بعثت لأتمم مکارم الأخلاق؛(4) من فقط براي کامل کردن والايي هاي اخلاقي به پيامبري مبعوث شدم». تزکيه داراي دو رکن اساسي است که عبارتند از: مخالفت نفس، وروي آوردن به خدا. وقتي به زندگي وفعاليت هاي مرجع راحل نظر مي کنيم مي بينيم اين رسالت را به نيکي ايفا کرده وضرب المثل اخلاق عملي بوده است. حجم عظيمي از آثار وتعليمات ايشان جنبه اخلاقي دارد وحتي ديگر کتاب ها ومباحث فقهي ايشان نيز از اخلاق نظري يا عملي تهي نيست. اين مسأله به خوبي گوياي آن است که ايشان در اين صفت ميراث خوار پيامبران الهي بوده اند.

وي در ادامه تصريح کرد: درباره تعليم کتاب متأسفانه بايد بگوييم که متون اصيل ديني نظير قرآن در حوزه هاي علميه جايگاه شايسته خود را ندارد؛ زيرا شروح فراواني که بر آثار فقها واصوليان نوشته شده وحجم فراوان اين آثار هرگز با آثار قرآني موجود قابل مقايسه نيست.

يکي از ويژگي هاي مرجع راحل توجه به قرآن وديگر متون اصيل ديني نظير نهج البلاغه وصحيفه سجاديه است واين ويژگي ديگري است که اين عالم رباني از پيامبران به ميراث برده است.

وي افزود: از سوي ديگر حکمت يک نوع معرفت معمولي نيست بلکه معرفتي است که موجب دورشدن از پليدي ها وروي آوردن به اعمال شايسته مي گردد. بنابراين حکمت را مي توان راست گفتاري وراست کرداري دانست. از متون ديني به ويژه خطبه قاصعه مولاي متقيان علي عليه السلام به دست مي آيد که محور تمام صفات حسنه تواضع است. تواضع ره آورد حکمت وسلاحي عليه شيطان مي باشد واز مهم ترين صفاتي است که عالمان از پيامبران به ارث مي برند. مرجع راحل به راستي تجسم تواضع بود وهر که ايشان را مي ديد از فروتني بي مانندشان در شگفت مي شد.

صفت چهارم دعوت به سوي خداست که بايد با حکمت وموعظه حسنه توأم باشد ودر دعوت به احکام خلاصه نشود؛ چيزي که مرجع راحل بيش از هرکس ديگر به آن پايبند بود وبه خاطر آن مجبور به مهاجرت هاي گوناگون شد.

سخنران بعدي اين مراسم حجت الاسلام والمسلمين صادقي قمي بود که در ابتدا از حضور ومشارکت فعال مؤمنان در گراميداشت نام مرجع راحل سپاسگذاري کرد وادامه داد:

پس از سپري شدن شش سال از عروج مرجع بزرگوار ما، چنين حضور ومشارکتي گوياي محبت مردم نسبت به ايشان ويادآور اين فرمايش مولاي متقيان علي عليه السلام است که به کميل فرمود: «يا کُمَيلُ هَلَکَ خُزّانُ الأموالِ وَهُم أَحياءٌ وَالعُلماء باقونَ ما بَقِيَ الدَّهرُ، أَعيانُهُم مَفقودةٌ وَأَمثالُهُم فِي القُلُوبِ مَوجُودَةٌ؛(4) اي کميل گردآورندگان اموال در حالي که زنده اند هلاک شدند ولي عالمان تا دهر باقي است برجايند. هرچند جسمشان در ميانه نيست يادشان در دل ها باقي است».

وي در بخش ديگري از سخنانش با اشاره به ويژگي هاي اخلاقي بي مانند مرجع راحل تأکيد کرد:

علت اثرگذاري فوق العاده ايشان بر مردم واطرافيان، تأثيرپذيري فراوان ايشان از رسول خدا واهل بيت عليهم السلام در کليه ابعاد وجوانب زندگي بود. يکي از اين جوانب، زهد وساده زيستي بي مانند ايشان است. روزي براي ملاقات با ايشان به منزلشان رفتم. به من خبر دادند بيمار هستند ونمي توانند به استقبال ديدارکنندگان بيايند ولي شما مي توانيد خودتان نزدشان برويد. نزد ايشان رفتم که در زيرزمين خانه وروي زيراندازي بسيار ساده وکهنه ورنگ ورو رفته نشسته بودند که حتي در خانه فقرا نيز مانند آن را مشاهده نمي کنيم. با تعجب به ايشان که در همان حال مشغول نوشتن بودند عرض کردم: پسر پيامبر، با اين حالت بيماري چرا در چنين جاي ساده اي به سر مي بريد؟ ايشان فرمودند: اين طور بهتر است. ائمه ما همگي اين گونه زندگي مي کردند واگر مي خواستند به سادگي مي توانستند در شرايط مادي بهتري زندگي کنند. اما آنان ساده زيستي وزهد را برگزيدند. ما نيز بايد به آنها اقتدا کنيم. اگر تسامح به خرج دهيم وبگوييم روي فرش بهتري بنشينيم ممکن است باز هم پيشروي کنيم وبه هيچ حدي بسنده نکنيم. لذا من به کم ترين حد قناعت مي کنم تا خداي ناکرده به زياده خواهي دچار نشوم.

وي در پايان افزود: مرجع راحل هيچ خانه وملک شخصي از خود نداشت در حالي که صدها حسينيه، مؤسسه، مسجد وبيمارستان به همت يا اشارت ايشان تأسيس ودر اختيار امت اسلامي قرار گرفت.

پايان بخش اين مراسم نوراني ذکر مصيبت حضرت سيدالشهدا عليه السلام ومرثيه خواني توسط مداح اهل بيت آقاي پاشازاده بود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. کافي، ج1، ص32.

2. جمعه(62)، آيه2.

3. يوسف(12)، آيه108.

4. نهج البلاغه، حکمت147.