امروز سه شنبه 27 آذرماه 86 و در سالروز شهادت پيشواي پنچم شيعه حضرت باقر العلوم عليه السلام دفتر آيت الله العظمي شيرازي در شهر مقدس قم پذيراي خيل مؤمنان سوگوار بود.

در مراسمي که صبحگاه همين روز در بيت مرجعيت و فقاهت برگزار شد، شمار فراواني از طلاب، علما، فضلاي حوزه، شخصيت هاي فرهنگي و مذهبي، و عموم مؤمنان و ارادتمندان اهل بيت عصمت و طهارت حضور يافتند و ارادت خود را به آستان اين امام همام ابراز نمودند.

در اين مراسم خطباي ارجمند حجج اسلام والمسلمين رياحي، يثربي و محمودي به بيان بخش هايي از زندگاني پربار و ابعاد وجودي حضرت باقر عليه السلام، نيز مناقب و مصائب آن امام همام پرداختند.

نخستين سخنراني اين مجلس حجت الاسلام و المسلمين رياحي ضمن عرض تسليت اين مناسبت حزن انگيز به ساحت مقدس امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف اظهار داشت: مادر امام باقر عليه السلام حضرت فاطمه دختر امام حسن مجتبي عليه السلام است که کنيه اش ام عبدالله يا ام الحسن بوده است. بدين ترتيب آن حضرت هم از جانب پدر و هم از سوي مادر فاطمي و علوي بوده است. لقب مشهور آن حضرت به دليل دانش بيکرانشان باقر يا باقر العلوم بوده است. شيخ صدوق و شيخ طوسي در امالي روايت کرده اند که رسول خدا صلي الله عليه وآله آن حضرت را باقر ناميدند و به جابر بن عبدالله انصاري فرمودند: اي جابر، روزگاري يکي از فرزندان مرا که از نسل حسين است درک خواهي کرد. او همنام من است و علم را با چيره دستي گسترش مي دهد و مي شکافد. وقتي او را ديدي سلام مرا به او برسان.(1)

وي افزود: يکي از علماي بزرگ عامه به نام ابن حجر هيثمي درباره آن حضرت مي نويسد: «محمد باقر به اندازه اي گنج هاي پنهانِ معارف و دانش ها را آشکار ساخته و حقايق احکام و حکمت ها و لطايفِ دانش ها را بيان نموده که جز بر عناصر بي بصيرت يا بد سيرت پوشيده نيست و از همين جاست که وي را شکافنده دانش و جامع علوم و برافروزنده پرچم دانش خوانده اند».

دومين سخنران اين مجلس حجت الاسلام والمسلمين يثربي به بيان پاره اي از ويژگي هاي اخلاقي امام باقر عليه السلام پرداخت و گفت: امام باقر عليه السلام در گفتار راستگوترين و در ديدار گشاده رو ترين و در بذل جان در راه خدا بخشنده ترين و در اخلاق متواضع ترينِ مردمان بودند. از خوف خدا بسيار مي گريستند و هنگام مشکلات اهل بيت خود را جمع مي کردند و با هم به ذکر و استغفار مي پرداختند. بخش عمده درآمدشان را در راه خدا انفاق مي کردند و خودشان مانند غلامانشان در مزرعه کار مي کردند. در زهد و فضل و تقوا و آشنايي با رموز قرآن و سنت و تفسير و احکام شرع سرآمد همگان بودند. محدثان عامه از جمله سبط بن الجوزي از عبدالله بن عطاء روايت کرده اند که گفته است: علما را نزد هيچ کس حقيرتر از آن نديدم که در محضر ابوجعفر محمد بن علي ديدم.

وي با اشاره به خدمات فراوان علمي امام باقر عليه السلام وشمار فراوان شاگردان و دست پروردگان مکتب ايشان اظهار داشت: آوازه دانش هاي امام باقر عليه السلام چنان در اطراف و اکناف پيچيده بود که آن جناب را شکافنده دانش ها خواندند و جويندگان دانش از نقاط گوناگون براي خوشه چيني از خرمن دانش ايشان گرد مي آمدند. در مکتب آن حضرت شاگرداني نمونه و ممتاز پرورش يافتند که هر کدام نقش مؤثري در انتقال معارف حقه و آيين تشيّع داشتند.

سخنران بعدي اين مراسم حجت الاسلام والمسلمين محمودي ادامه داد: يکي از شاگردان به نام حضرت، ابان بن تغلب است که محضر سه امام يعني حضرت سجاد، امام باقر و امام صادق صلوات الله عليهم را درک نمود. او از شخصيت هاي علمي روزگار خود بود و در تفسير، حديث، فقه، قرائت و لغت چيرگي فراوان داشت. برجستگي دانش وي چنان بود که امام باقر عليه السلام به وي فرمودند: در مسجد مدينه بنشين و براي مردم فتوا بده؛ زيرا دوست دارم مردم امثال تو را در ميان شيعيانمان ببينند.

زراره نيز يکي ديگر از شاگردان حضرت است. فقها شش شخصيت علمي را فقيه تر از همگان مي دانند که زراره در شمار آنهاست. از امام صادق عليه السلام نقل شده است که فرمودند: اگر بريد بن معاويه، ابو بصير، محمد بن مسلم، و زراره نبودند آثار پيامبر (معارف شيعه) از ميان مي رفت. محمد بن مسلم نيز چنان که گذشت از شاگردان به نام حضرت بوده است. در اين ميان کُميت اسدي يکي از شاگردان آن حضرت شاعري سرآمد بود و زبان گويايش در دفاع از اهل بيت عليهم السلام اشعاري نغز مي سرود. سروده هاي وي چنان کوبنده و رسواگر بود که پيوسته از سوي خلفاي اموي به مرگ تهديد مي شد.

سرانجام امام باقر عليه السلام که پيوسته مورد خشم و غضب خليفه وقت هشام بن عبدالملک بود به دست مزدوران او مسموم شد و روز دوشنبه 7 ذي حجه سال 114 قمري در 57 سالگي به شهادت رسيد. بدن مطهر آن درياي بي کرانِ دانش خدايي در خاک بقيع و در کنار پدر و جد بزرگوارشان امام حسن مجتبي و امام سجاد عليهما السلام به خاک سپرده شده است.

شايان ذکر است به همين مناسبت مجلس سوگواري باشکوهي از سوي مسئولان واعضاي مؤسسه فرهنگي رسول اکرم صلي الله عليه وآله در محل مؤسسه برگزار شد. در اين مراسم حجت الاسلام والمسلمين فالي به سخنراني پرداخت.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. کافي، ج1، ص469 (باب مولد ابي جعفر محمد...، حديث2).