حوزه علميه کربلاي معلّي همايش هفتگي خود را در مدرسه علاّمه احمد بن فهد حلّي (ره) برگزار کرد. در همايش اين هفته حجة الإسلام شيخ مرتضي معاش تحت عنوان «رشد انديشه و تفکر مهم ترين عامل پيشرفت انسان، جوامع و امّت ها» سخناني ايراد کرد. وي براي حاضران آياتي تلاوت کرد که تبيين کننده «اهميت فکر در رشد بيداري انسان ها، آشنايي آنان با مسائل و درک آنچه در اطراف آنان ميگذرد» بود. همچنين در اين زمينه به رواياتي استدلال کرد که از آن جمله است گفته امير المؤمنين عليه السلام که در نهج البلاغه آمده است: «صاحب بصيرت و بينش کسي است که بشنود و بينديشد، تأمل کند و به خوشبختي دست يابد، [در گرفتاريها] از صبر بهره مند شود و راه هاي روشن و مستقيم را بيابد و [با گام نهادن در آن] از سقوط در پرتگاه ها دوري جويد».
وي ادامه داد: روايات، دانش بدون انديشه را بيفايده ميدانند، زيرا انديشه، جوياي دانش را به کاوش در اعماق درياي دانش و شناخت ماهيت جوهري آن فرا ميخواند، اما دانش بدون انديشه و انديشيدن، تنها اندوخته اي از الفاظ است.
حجة الإسلام معاش در تأييد اين گفته، به روايتي از امير المؤمنين عليه السلام استدلال کرد که فرموده است: «هيچ دانشي چون انديشيدن نيست ... هر کس در آموخته هاي خود بيشتر بينديشد، آن آموخته ها را استواري و کمال بخشيده و چيزهايي را درک ميکند که [بدون تفکر] بدان دست نمييابد».
وي افزود: انسان موجودي است انديشمند که در ارتباط با جهان خارجي و تفاعل با آن، از انديشه خود مدد ميجويد و از همين رو بايد انديشه انسان فعال و پويا باشد، وانگهي جمود فکري انسان را از پويايي بازداشته و از حرکتِ وقفه ناپذير هستي که همه چيز درِ آن حال حرکت و پويندگي است، دور ميدارد. خداي – عزّوجل – در اين باره ميفرمايد: «اي انسان، حقّا که تو به سوي پروردگار خود به سختي در تلاشي و او را ملاقات خواهي کرد[1]».
آن گاه سخنگوي اين همايش مهم ترين عناصر انديشه و انديشيدن را اين گونه برشمرد:
1. تجديد، اصلاحات و پويا نگاهداشتن مستمر انديشه است؛
انفتاح فکري، عنصري مهم در رشد بخشيدن به تفکّر به شمار ميرود و در مقابل، انسداد فکري قدرت تفکّر را از بين برده، آن را ناکارآمد ميکند؛
تنوع فکري موجب نشاط و سرزندگي در تفکر ميشود، در حالي که انديشه يک بُعدي موجب عدم فهم ديگر انديشه ها شده و در نهايت انزواي فرد را به همراه دارد؛
تفکّر بايد همانند آبشاري جاري، استمرار داشته باشد؛
تفکّر مثبت، رشد انديشه هاي مثبت و انفتاح در برابر افق هاي گسترده نوآوريها به دنبال دارد، امّا تفکّر منفي، انديشه و قدرت آن را نابود ميکند. بنابراين بدبيني و نوميدي از بيماريهايي به شمار ميرود که انديشه نوآور و پويا را از بين ميبرد؛
پس از پايان يافتن سخنراني حجة الإسلام معاش، حاضرانِ در همايش وارد گفت وگويي آزاد شدند و موضوع همايش و موضوع هايي ديگر را مورد کندوکاو و بحث قرار دادند «اهميت و تأثير فکر و تفکر – در حد تدبّر عميق – در آيات قرآن کريم و افق هايي که در عرصه هاي گوناگون دانش پيشروي انسان انديشمند ميگشايد» مهم ترين استنتاج هاي اين گفت و گوي آزاد بود.
[1] . انشقاق(84) آيه6.