حضرت ام البنين عليهاالسلام، فاطمه دخت حزام بن خالد مادر گرامي و بزرگوار حضرت ابوالفضل العباس عليه السّلام است. (حزام) از استوانه هاي شرافت در ميان عرب به شمار مي رفت و در بخشش، مهمان نوازي، دلاوري و رادمردي مشهور بود. خاندان اين بانو از خاندان هاي ريشه دار و جليل القدر بود که به دليري و دستگيري معروف بودند.

پيوند حضرت امير المومنين علي بن ابي طالب عليهماالسلام با حضرت ام البنين عليهاالسلام
حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السّلام مدتي پس از شهادت جانگداز پاره تن و ريحانه پيامبر اکرم صلّي اللّه عليه وآله و بانوي زنان عالميان، حضرت صديقه کبري فاطمه زهرا عليهاالسّلام، برادرشان عقيل را که از عالمان به انساب عرب بود فراخواندند و از او خواستند برايشان همسري برگزيند که زاده دلاوران باشد تا پسر دليري به عرصه وجود برساند و سالار شهيدان را در کربلا ياري کند.
عقيل، بانو ام البنين عليهاالسلام از خاندان (بني کلاب) را که در شجاعت بي مانند بودند، براي حضرت انتخاب کرد. بني کلاب در شجاعت و دلاوري در ميان عرب زبانزد بودند.
حضرت اميرالمومنين علي بن ابي طالب عليهماالسلام اين انتخاب را پسنديدند و عقيل را به خواستگاري نزد پدر حضرت ام البنين عليهاالسلام فرستادند. پدر خشنود از اين وصلت مبارک، نزد دختر شتافت و او با سربلندي و افتخار، پاسخ مثبت داد. حضرت در همسرشان، خرَدي نيرومند، ايماني استوار، آدابي والا و صفاتي نيکو مشاهده فرمودند و او را گرامي داشتند.
دو سبط پيامبر صلي الله عليه وآله فرزندان رسول خدا در وجود اين بانوي پارسا، مادر خود را مي ديدند و از فقدان مادر، کمتر رنج مي بردند. حضرت ام البنين فرزندان دخت گرامي پيامبر اکرم صلّي اللّه عليه وآله را بر فرزندان خود که نمونه هاي والاي کمال بودند مقدّم مي داشت و عمده محبت و علاقه خود را متوجه آنان مي کرد.
حضرت ام البنين عليهاالسلام توجّه به فرزندان پيامبر را فريضه اي ديني مي شمرد؛ زيرا خداي متعال در کتاب خود به محبت آنان دستور داده بود و آنان امانت پيامبر صلي الله عليه وآله بودند؛ ام البنين عليهاالسلام با درک عظمت آنان به خدمتشان قيام کرد و حقّ آنان را ادا نمود.

اهل بيت عليهم السلام و حضرت ام البنين عليهاالسلام
محبت بي شائبه حضرت ام البنين عليهاالسلام در حق فرزندان پيامبر و فداکاريهاي فرزندان او در راه سيدالشهدا عليه السلام بي پاسخ نماند، بلکه اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام در احترام و بزرگداشت آنان کوشيدند و از قدرداني نسبت به آنان چيزي فروگذار نکردند. چه اينکه حضرت ام البنين خود را وقف خدمت و دوستي نسبت به آنان کرده بودند. آنان نيز براي او جايگاهي والا و موقعيتي ارزنده قائل بودند. حضرت زينب کبري سلام الله عليها پس از رسيدن به مدينه منوره نزد حضرت ام البنين عليهاالسلام شتافتند و شهادت چهار فرزندش را تسليت گفتند.
واين خود نشان دهنده منزلت والاي حضرت ام البنين عليهاالسلام نزد اهل بيت عليهم السّلام است.

مقام حضرت ام البنين عليهاالسلام نزد دوستداران اهل بيت عليهم السلام
اين بانوي بزرگوار، جايگاهي ويژه نزد دوستداران اهل بيت عليهم السلام دارند و بسياري معتقدند ايشان را نزد خداي عزوجل، منزلتي والاست و اگر دردمندي آن بانوي بزرگ را واسطه خود نزد حضرت باري تعالي قرار دهد، غم و اندوهش برطرف خواهد شد. لذا به هنگام سختيها و درماندگي، اين مادر فداکار را شفيع خود قرار مي دهند.
البته بسيار طبيعي است که حضرت ام البنين عليهاالسلام نزد پروردگار مقرب باشد؛ زيرا در راه خدا و استواري دين حق، فرزندان و پاره هاي جگر خود را خالصانه تقديم داشت.

مولود بزرگ
نخستين فرزند پاک حضرت ام البنين عليهاالسلام، سالار بزرگوارمان حضرت ابوالفضل العباس عليه السلام هستند که با تولدشان، مدينه به گل نشست، دنيا پرفروغ گشت و موج شادي، خاندان علوي را فراگرفت. قَمَري تابناک به اين خاندان افزوده شده بود و مي رفت که با فضائل و خون خود، نقشي جاودانه بر صفحه گيتي بنگارد.
هنگامي که مژده ولادت حضرت عباس عليه السلام به اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب عليهما السّلام داده شد، به خانه شتافتند، او را در برگرفتند، باران بوسه بر او فرو ريختند. در گوش راست حضرت عباس عليه السلام اذان و در گوش چپ اقامه گفتند. نخستين کلمات، بانگ روحبخش توحيد بود که به وسيله اميرالمؤمنين عليه السلام پيشاهنگ ايمان و تقوا در زمين، بر گوشش نشست و سرود جاويدان اسلام، جانش را نواخت: «اللّه اکبر... لا اله الاّ اللّه». اين کلمات که عصاره پيام پيامبران و سرود پرهيزگاران است، در اعماق جان حضرت عباس عليه السلام جوانه زد، با روحش عجين شد و به درختي بارور از ايمان بدل شد تا آنجا که در راه باروري هميشگي آن، جان باخت و خونش را به پاي آن ريخت.

نامگذاري
اميرالمؤمنين عليه السلام از پس پرده هاي غيب، جنگاوري و دليري فرزند حضرت ام البنين عليهاالسلام را در عرصه هاي پيکار دريافته بودند و مي دانستند که او يکي از قهرمانان اسلام خواهد بود، لذا او را عباس (دُژم : شير بيشه) ناميدند؛ زيرا در برابر کژيها و باطل، ترشرو بود و در مقابل نيکي، خندان و چهره گشوده. همان گونه که پدر دريافته بود، فرزندش در ميادين رزم و جنگهايي که به وسيله دشمنان اهل بيت عليهم السّلام به وجود مي آمد، چون شيري خشمگين مي غرّيد، گردان و دليران سپاه کفر را درهم مي کوفت و در ميدان کربلا تمامي سپاه دشمن را دچار هراس مرگ آوري کرد. شاعر درباره حضرتش مي گويد:
(هراس از مرگ، چهره دشمن را درهم کشيده بود، ليکن عباس در اين ميان خندان و متبسم بود).

وفات حضرت ام البنين عليهاالسلام
بانوي بزرگوار حضرت ام البنين عليهاالسلام لحظه لحظه عمر خويش را با خداي خود معامله کرد و لحظه ‌اي خطا و انحراف در زندگي وي راه نيافت و سرانجام در سال 64 ه.ق دار فاني را وداع گفت و در قبرستان بقيع در کنار سبط رسول خدا صلّي الها عليه وآله، حضرت امام حسن مجتبي عليه السلام به خاک سپرده شد.
اگر چه جسم او در خاک است، اما روح بلند او و صفات کريمه و عظيمه وي نام او را به بلنداي آفتاب زنده نگاه داشته است و در پرتو صفات اين بانوي فاضله انسانهايي تربيت‌ شده ‌اند که در تاريخ ماندگار خواهند بود.
در احوال حضرت ام البنين عليهاالسلام پس از شهادت چهار فرزندش که درود خدا بر آنان باد، آورده اند که در بيت الاحزان مي نشست و پيوسته اندوهگين و غمزده بود و با مويه هاي خود بساط يزيد در مدينه را متزلزل کرده بود بدان صورت که مروان حکم، حاکم مدينه که از سنگدلان تاريخ است وقتي مويه هاي او را مي شنيد به کناري مي رفت و با گريه هاي او گريه مي کرد.