جمعي از برادران و خواهران عماني که در حوزه علميه به فراگيري علوم ديني مشغولند با مرجع عالي قدر حضرت آية الله العظمي سيد صادق حسيني شيرازي ديدار کردند. معظم له از آنان به گرمي استقبال کرده، سخناني در جع آنان ايراد فرمودند که با حديثي از پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله آغاز مي شد که فرموده است: «حسن الخلق ذهب بخير الدنيا والآخرة؛ (1) انسان خوش خلق، خوبي هاي دنيا و آخرت را از آن خود ساخته است».

آن گاه فرمود: انسان در هر جا و هر مرتبه اجتماعي که قرار داشته باشد، ميان خير و شر قرار دارد چه اين که دو انگيزه در انسان وجود دارد، يکي او را به سوي خوبي ها و خيرها پيش مي راند و ديگري او را به سمت شر گسيل مي دارد. حال اگر از اخلاقي نيکو برخوردار باشد، انگيزه خوبي بر حس بدي و شرارت او چيره مي شود و خير دنيا و آخرت بهره او خواهد بود. در مقابل، انسان بد اخلاق و تندخو قرار دارد که از دنيا و آخرت محروم و بي بهره است.

ايشان افزودند: اين که چگونه انسان مي تواند داراي اخلاق نيکو شود، پاسخ آن در حديثي از امام رضا عليه السلام آمده است که مي فرمايد: «إنما هي عزمة؛ بي ترديد، تنها يک اراده قطعي است». بنابراين هر يک از شما مي تواند از همين لحظه بدان عمل کرده و تا آخرين روز زندگي به آن پاي بند باشد و هر کس براي خوش خلق شدن تصميم قاطع داشته باشد، قطعاً توفيق رسيدن به چنين ويژگي به دست خواهد آورد.

آية الله العظمي شيرازي فرمود: راستي در گفتار، بردباري به هنگام سختي ها، با گشاده رويي با مردم برخورد کردن، بردباري نسبت به کسي که در حق انسان رفتاري ناروا دارد و... از مصاديق خوش خلقي است.

در اين زمينه نقل ماجراي تاريخي را ضروري مي دانم. امام باقر عليه السلام که معصوم و حجت خدا بر خلق بود و نيز اختيار هستي را در دست داشت، روزي با فردي نادان روبه رو شد. آن فرد خطاب به حضرتش گفت: تو _ العياذ بالله _ گاو هستي!

امام عليه السلام به او فرمود: [اين گونه نيست،] بلکه من باقر هستم.

اين واکنش برجسته ترين گونه هاي بردباري است. لذا اگر کسي در برخورد با شما رفتاري ناشايست داشت بايد با او از در بردباري در آيد که در آن صورت خير دنيا و آخرت را از آن خود خواهيد کرد. البته چنين چيزي نيازمند اراده قاطعي است که فرجام آن نيز موفقيت خواهد بود.

قانون زندگي نيز چنين چيزي را خواسته و تضمين مي کند اگر طلبه حسن خلق داشته باشد، دانشمندي نامي خواهد شد، اگر کاسب بدان پاي بند باشد بازرگاني بزرگ خواهد شد و اگر زن و شوهر از اين نعمت برخوردار شوند نزد يکديگر محبوبيت خواهند داشت. به يک سخن اين که صاحب اخلاق خوب نزد خدا و تمام مردم محبوبيت و مقبوليت دارد.

ايشان همچنين فرمود: اگر چه بنا به فرموده قرآن کريم در باب حدود شرعي، مقابله به مثل جايز است، آن جا که مي فرمايد: «... فمن اعتدي عليکم فاعتدوا عليه بمثل ما اعتدي عليکم...؛(2) پس هر کس بر شما تعدّي کرده، بر او تعدي کنيد»، اما در برخوردها، مقابله به مثل اشتباه است و اگر کسي خواهان خير دنيا و آخرت و نيز از محبت خدا و مردم برخوردار باشد بايد در مقابل بدي ديگران بردباري و احسان به او را در پيش گيرد.

درباره پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله آمده است: «يکي از همسران پيامبر صلي الله عليه وآله در قضيه اي نسبتي سخت ناروا به حضرت رسول داد، ولي آن حضرت پاسخي به او نداد، بلکه فقط تهمت وارده نادرست خواند».(3)

شايان توجه است که اين مطلب تنها از سوي يکي از معصومان نقل شده است و اين نشان مي دهد که رسول خدا صلي الله عليه وآله اين مورد و موارد مشابه را با مردم عادي در ميان نمي گذارد. لذا بر اساس آيه: «لقد کان لکم في رسول الله اسوة حسنة...؛(4) قطعا براي شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقي نيکوست» بايد در تمام امور، به ويژه در داشتن اخلاق پسنديده از آن حضرت سرمشق بگيريم.

معظم له در ادامه افزود: بسياري از عالمان و غير آنان را ديدم که به دليل خوش اخلاقي موفقيت چشمگيري در زندگي داشته، از زندگي بدون مشکل بهره مند و نزد مردم بسيار محبوب بودند.

ايشان تأکيد کردند: هر يک از افراد خانواده در صورتي که خوش اخلاق باشند نزد ديگر افراد خانواده محبوب خواهند بود، افزون بر اين که خداي _عزوجل_ به پاس اخلاق خوب اعمال آنان را مي پذيرد و چنين فردي چون از دنيا برود مردم بر او گريسته، برايش طلب آمرزش خواهند کرد، اما انسان بداخلاق دقيقاً وضعيتي برعکس دارد.

از اين رو سزاوار است براي آراستگي اخلاقي تصميم قاطع بگيريد تا از خير دنيا و آخرت بهره مند شويد.

 * * * * * * *

ميهمانان عماني، همچنين با آية الله سيد محمد رضا شيرازي (فرزند مرجع راحل حضرت آية الله العظمي العظمي حاج سيد محمد حسيني شيرازي) ديدار کردند که معظم له طي سخناني بر ضرورت اولويت و اهميت دادن به سه مسأله تأکيد کردند:

1_ فعاليت فرهنگي به منظور نشر افکار صحيح که با فراگيري هنر سخنوري، نگارش، ... تحقق مي يابد؛

2_ فعاليت اجتماعي به منظور پر کردن اوقات فراغت موجود، به ويژه پرداختن به جوانان و نيازهاي فکري آنان؛

3_ دقيق بودن در تمام شؤون زندگي فردي و اجتماعي است که توجه داشتن به سه نکته پيش گفته براي مؤمن متعهد و واقعي بسيار مهم و ضروري است.

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1) بحار الانوار، ج8، ص119.

2) بقره (2)، آيه 194.

3) ر.ک: ذيل تفسير سوره نور (24)، آيه 11.

4) احزاب (33)، آيه 21.