در روز پنج شنبه 21 شعبان المعظم 1438ق (1396/2/28) جلسه هجدهم از سلسله جلسات علمی ـ فکری حجت الاسلام والمسلمین سید حسین شیرازی با حضور علما، فضلا و اعضای دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی شیرازی دام ظله برگزار شد.

 

در این جلسه حجت الاسلام والمسلمین شیرازی به مباحثی در زمینه ی «"طلایه داری" آفریننده ی ملت ها و سازنده ی زندگی» پرداختند که به صورت چکیده به بخشی از بیانات ایشان اشاره می گردد.

 

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین والصلاة والسلام علی محمد وعترته الطاهرین، ولعنة الله علی أعدائهم أجمعین إلی یوم الدین

 

خدای سبحان در قرآن کریم می فرماید: «تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِینَ لَا یُرِیدُونَ عُلُوًّا فِی الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ؛ آن سرای آخرت را برای کسانی قرار می‌ دهیم که در زمین خواستار برتری و فساد نیستند و فرجام [خوش] از آن پرهیزگاران است» (قصص/83).

همچنین می فرماید: «إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا * إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا؛ به راستی که انسان سخت آزمند [و بی‌ تاب] خلق شده است * چون صدمه‌ ای به او رسد عجز و لابه کند» (معارج/20و19).

امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام در مورد آیه ی «تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَةُ» فرمودند: «این آیه درباره عدالت پیشگان، حاکمان و والیان متواضع و قدرتمندان از سایر طبقات مردم نازل شده است».

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «ذهبت والله الامانی عند هذه الآیة؛ به خدا سوگند با این آیه، آرزوها [بر باد] رفت».

ـ در این برهه ی نابسامان مهم ترین چیزی که جامعه ی ایمانی به آن نیاز دارد جمعیت قابل توجهی از طلایه داران کارآفرین است؛ همان هایی که فرصت ها را به وجود می آورند، مهم ترین منافع و مصالح زندگی را می آفرینند، نیازهای مبرم اجتماعی و تمایلات و اشتیاق شدیدشان آنان را به تحقق بخشیدن امری در این جهان و باقی گذاشتن اثری و افزودن چیزی به زندگی وادار می کند و بر می انگیزد.

این امر به مؤسسه ها و سازمان های جهت دهنده ی بی شماری و سیستم آموزشی گسترده و با کیفیت عالی و فاخر در سطح و حجم فراوانی که «طلایه دار» بیافریند نیاز دارد.

بدین ترتیب و از رهگذر عوامل نهضت فکری، مدنی و علمی می توان به جوامع ایمانی غنا بخشید و آنان را بی نیاز کرد، سپس این جوامع را از عوامل تفرقه، تناقض، کاستی، نابودی و تباهی رهایی بخشید. ناگفته نماند که فعالیت «طلایه دارانه» سخت ترین کار و پر مشقت ترین نقش در زندگی است، از دیگر سو کسانی که ویژگی های «طلایه دارانه» دارند بسیار کم یاب هستند.

ـ گفتگو از موضوع «طلایه دارِ عرصه ی کار» در پنج عنوان اصلی قابل مطرح شدن است:

1. معرفی 2. ویژگی های طلایه دارِ عرصه ی کار 3. نقش طلایه داران 4. امتیازات طلایه داران 5. ابزار و راهکارهای طلایه دار بودن.

ـ عنوان اول معرفی است. طلایه دار بودن شبیه و همگون عملیات ساخت و ساز در بدن است که بر محور «ویران کردن و ساختن» استوار است و همان گونه که ساخت و ساز یا «متابولیسم» بخشی از مواد مورد نیاز بدن و اندام ها را نابود می کند تا به بدن نیرو و قدرتِ زنده بودن و فعالیت بدهد و بخشی دیگر از مواد را ذخیره می کند تا به تدریج به مصرف بدن برسد، طلایه داری نیز فعالیت و سبک زندگی سنتی و فرسوده ی کهنه شده را از میان بر می دارد و فعالیتِ جدید، به روز و مبتکرانه ی تحول یافته را جایگزین آن می کند. طلایه داری با رهبری اختلاف جوهری و ماهیتی دارد، زیرا رهبری ویژگی ساخت و ساز نداشته، به صیانت، استواری، ایفای نقش و نظارت بسنده می کند.

ـ عنوان دوم: ویژگی طلایه داران است که بر دو قسم است:

1) عوامل بنیادین اصلیِ خودجوش است که بی نیازی از آن به هیچ وجه ممکن نخواهد بود و در صورتی که حتی یک مورد آن عوامل فراهم نشود و تحقق نیابد مفهوم طلایه دار بودن حاصل نخواهد شد؛

2) عواملی که پیاپی فراهم شود و امدادگر باشد.

ـ قسم اول پنج عامل را تشکیل می دهد:

1. باید از تلاش برای رسیدن به رهبری و قدرت پرهیز شود، چراکه چنین تلاشی عملیات طلایه دارانه را به طور کلی محدود می کند، زیرا مقتضیات و لوازم رهبری در تمام ابعاد با لوازم و بایسته های طلایه دار بودن اختلاف دارد، درست همانند تفاوت عملکرد مغز با عملکرد غدد درون ریز (تولید کننده هورمون) می باشد، چنان که در بحث معرفی، بیان آن رفت و روشن شد.

2. مهم ترین موضوع در عرصه ی کار و تلاش طلایه دارانه «مشکلات» است. در یک انجمن و مجمع علمی جهانیِ تخصصی در زمینه طلایه داری پژوهشگران پیوسته تأکید دارند که مهم ترین ویژگی طلایه داران این است که راه حل ها را در مشکلات می بینند؛

3. باید به آینده چشم انداخت و رخدادها و مسائل آینده را تحلیل کرد و ژرف نگر و دوراندیش بود. به عنوان مثال، قهرمان هاکی، آقای «وین جونسکی» بزرگ ترین آمار و عدد رکورد را در تاریخ این بازی ورزشی به دست آورد. او در پاسخ به این که چگونه به چنین دستاورد بزرگی دست یافته است گفت: «من به سمت نقطه ای حرکت می کنم که تصور دارم توپ هاکی به سمت آن جا در حرکت است، نه در جایی که توپ قرار دارد».

مثال دیگر، می توان از رئیس جمهور فعلی آمریکا «دونالد ترامپ» نام برد؛ همانی که عقلای جهان دیوانه اش می خوانند. او یک متحوّل بزرگ به بخش مسکن است. حال باید دید که او چگونه توانست در شمار طلایه داران کار در جهان درآید. در سال 1974 میلادی بحرانی اقتصادی گریبان شهر نیویورک را گرفت، به گونه ای که اکثریت مطلق، کار را در این شهر پایان یافته می دیدند و اعلان ورشکستگی این شهر را لحظه شماری می کردند. در آن شرایط دونالد ترامپ وضعیت بازار را ارزیابی کرد و به این نتیجه رسید که نابود شدن شهری مثل نیویورک غیر ممکن است و به این باور رسیده بود آن بحران اقتصادی سپری شده و زندگی قدرتمندتری به نیویورک بازخواهد گشت. با این نگرش آسمان خراش بزرگ و مهم ترین ساختمان شهر را به قیمتی کمتر از یک میلیون دلار خرید؛ ساختمانِ «وال استریت 40» با آن گنبد تاج مانندِ نقش و نگاردارش. این عمارت امروزه پانصد میلیون دلار ارزش دارد.

4. خطرپذیری و ریسک کردن است، زیرا مفهوم طلایه داری از عنوان خطرپذیری جدایی ناپذیر است.

5. تجدید، تحول، ابتکار و مبارزه با امور کهنه و قدیمی است.

ـ قسم دوم نیز پنج عامل دربر دارد:

1. بلندپروازی که همان نیروی پیش ران است.

2. رأی و دیدگاه و رؤیا که همان خبرگی، آگاهی و آرزوست. لذا رأی، نشانگر داشتن اطلاعات و دانش وسیع و قدرتمند، حرفه ای عمل کردن و مهارت است. دیدگاه، آگاهی داشتن از شرایط محیطی و خارجی و ابهامات جاری است. رؤیا به امیدها و آرزوها را شامل می شود.

3. روحیه ی بالا که در شجاعت، اقدام، مثبت گرایی و پرهیز از منفی پردازی است.

4. داشتن قدرت منطق (نفوذ کلام) به منظور قانع کردن دیگران برای پیوستن، یاری کردن، پذیرفتن واقعیت جدیدِ به وجود آمده و رها کردن واقعیت کهنه و قدیم است.

5. صلابت و سرسختی و به پیش رفتن و پرهیز از عقب گرد، بی تفاوت که واکنش ها چه باشد.

ـ عنوان سوم، نقش طلایه داران است که می توان نقش آنان را در پنج موضوع مشخص کرد:

1. تأسیس و احداث به طور پیوسته؛

2. هدایت و نوآوری به طور پیوسته؛

3. ابتکار، نوآوری و اختراع؛

4. تبلیغ گسترده و بی امان؛

5. بالا بردن روحیه ی امید و خوش بینی به آینده.

ـ عنوان چهارم امتیازها و ویژگی های فعالیت های طلایه دارانه می باشد که بی شمار است و در این جا به موارد زیر اشاره می شود:

1. کشف منابع جدید و نوین؛

2. ایجاد فرصت های شغلیِ جدید و بزرگ؛

3. پایین آوردن هزینه تمام شده و بالا بردن کیفیتِ کالا و تولیدات؛

4. تلاش قوی و تأمین منابع مالی (سرمایه)؛

5. بالا بردن سطح تولید؛

6. پدید آوردن محیط های جدید مدنی و تمدن جدید؛

7. ایجاد افکار جدید و شگفت؛

8. ایجاد تجربیاتی فوق العاده مهم.

ـ عنوان پنجم ابزار و راهکارهای طلایه دار بودن است. در این معنا امیرمؤمنان علیه السلام فرموده اند: «آلة الرئاسة سعة الصدر؛ سعه ی صدر ابزار ریاست و بزرگی است».

این تعبیر امام به دلیل ماهیت فوق العاده ای که دارد افاده ی حصر می کند، چراکه مهم ترین چالش ها در طلایه دار بودن، عبارت است از:

1. رویارویی با شخصیت های بزرگ و مطالبه ی آنان برای ارائه راه و روشی سنتی شان و تن دادن به درجات بالای خطرپذیری؛

2. شکست است که قطعاً ملامت فراوان، انتقاد و تحت پیگرد قرار گرفتن را در پی دارد.

ـ در حکایت های ایسوب (لقمان حکیم) داستانی آمده است که ذیلاً بیان می شود: میان موش ها و راسوها جنگی درگرفت و موش ها در این نبردها شکست می خوردند. موش ها به شورای جنگ فراخوانده شدند و موشی پیر از میان جمع برخواست و گفت: چیز عجیبی نیست که پیوسته شکست می خوریم و میدان جنگ را ترک و فرار می کنیم. علت این شکست ها در این است رهبران و فرماندهانی نداریم که ما را مدیریت و جنگ را رهبری کنند.

بنا به رهنمود او تنومندترین موش ها را به فرماندهی خود برگزیدند. این موش ها برای این که از دیگر موشان متمایز باشند کلاه خودهایی برای خود انتخاب کردند و چوب های بلندِ گیاهان خشک بر آنها نهادند. این بار با اطمینان به پیروزی روانه ی جنگ شدند، ولی مثل همیشه شکست خوردند و شتابان، اما صحیح و سالم به لانه ی خود گریختند، اما سرداران و فرماندهان آنان طعمه ی راسوها شدند، چراکه کلاه خودهایشان مانع رفتن آنان به لانه هایشان شد.