مرکز آدم برای دفاع از حقوق بشر و آزادی ها با حضور شماری از شخصیت های دانشگاهی و اصحاب رسانه نشستی با موضوع «مشروعیت یا عدم مشروعیت اقدامات محدود کننده تظاهرات و آزادی بیان» در محل گردهمایی هفتگی مؤسسه فرهنگی ـ رسانه ای النبأ واقع در کربلای معلی برگزار کرد.

افتتاحیه این جلسه را دکتر علاء الحسینی، پژوهشگر مرکز آدم و استاد حقوقِ دانشکده حقوق دانشگاه کربلا بر عهده داشت.

او در سخنان خود گفت: همگان می دانند و بر کسی پوشیده نیست که کشورمان عراق، چند هفته گذشته را با جوشش ملی و تظاهرات خودجوش مردمی و تجمع برنامه ریزی شده سپری کرد که تمام استان های جنوب کشور، استان های میانی و پایتخت عراق را نیز تحت تأثیر قرار داد.

این تظاهرات و تجمع های اعتراضی با عکس العمل نیروهای دولتی مواجه شد؛ عکس العمل هایی که امروز و در این جا می خواهیم مشروعیت یا عدم مشروعیت آن را به بحث و بررسی بگذاریم، اما باید اندکی در عنوان یادشده تأمل و توقف کنیم، سپس به محورهای اصلی بپردازیم، مانند اینکه چرا عنوان «آزادی تظاهرات و آزادی بیان» را برگزیدیم و آیا تظاهرات جزئی از آزادی بیان است یا اینکه آزادی بیان بخشی از تظاهرات است و یا این دو مفهوم با یکدیگر متفاوت است؟

وی افزود: فقهی که بر اساس آن داوری می کنیم معمولاً می گوید نمی توانیم بر متن قانون اساسی و نص تکیه کنیم. لازم به یادآوری است که ماده 38 قانون اساسیِ تدوین و تصویب شده در سال 2005 میلادی دو مفهومِ آزادی تظاهرات و آزادی بیان را درهم ادغام کرده است و می گوید: «در صورتی که آزادی بیان و تظاهرات نظام عمومی و اصول را مختل نکند، دولت با تمام وسایل و گونه ها آن را تضمین می کند». آنگاه در سیاق عبارت «آزادی تظاهرات و تجمع» را در قانون آورده است.

از این تعبیر چنین بر می آید که آزادی تظاهرات و تجمع بخشی از آزادی بیان است. دیدگاه ها در این معنا متفاوت است و ما بر آنیم که «آزادی بیان» و «آزادیِ تظاهرات» دو مقوله متفاوت است. البته می پذیریم که از خلال و رهگذر تظاهرات، ابراز و اظهارنظر و بیان داشته باشیم و از آن به عنوان یکی از راهکارها و ابزار خود در این معنا بهره گیریم، به این دلیل که تظاهرات بخشی از آزادی فراگیرتر یعنی «آزادی تجمع» است، چراکه «گردهمایی» همیشه برای اظهارنظر صورت نمی گیرد و بسا با انگیزه علمی یا عبادی باشد.

الحسینی در پایان افزود: بنابراین، آزادی تظاهرات و گرد آمدن در یک مکان فقط بخشی از آزادی بیان نیست، بلکه مکمل آن است و به همین جهت و در سیاق عبارت می گوییم که این حقوق و این آزادی ها از سوی پیمان های بین المللی و کشوری تضمین شده است و مقوله ای است که از یکدیگر جدا و تفکیک نمی شود.