مرکز مطالعات و تحقیقات حضرت آیت الله العظمی شیرازی در کربلای معلی جلسه گفتمان اخیر خود را به بررسی «تحول اخلاقی، زیربنای تغییرات و اصلاحات مبتنی بر سیره نبوی» اختصاص داد.

این جلسه با شرکت شماری از شخصیت های دانشگاهی، حقوقدانان و اصحاب رسانه در مرکز گردهمایی های هفتگی مؤسسه رسانه ای النبأ در کربلای معلی برگزار شد که طی آن حیدر الجراح، رئیس مرکز تحقیقات و مطالعات آیت الله العظمی شیرازی یادداشت باسم الزبیدی، پژوهشگر مرکز یادشده را ارائه نمود.

در این یادداشت آمده بود: جوامع انسانی در چند دهه گذشته با تحولات گوناگونی در سطوح مختلف اقتصادی، تکنولوژی، اجتماعی، سیاسی و حتی فرهنگی و فکری مواجه بوده است و جهان نیز عملیات تحول پویا را با خط مشی شتابنده اش تجربه می کند؛ همان چیزی که بر بسیاری از مفاهیم، سنت ها، فرهنگ ها و اعتقادات حاکم بر جامعه اثر سلبی و ایجابی داشته است و فراتر اینکه مفاهیم و ارزش های نوین و روزآمدی پی نهاده که زمینه جدال و اختلاف و منازعه میان پذیرش و ردّ را برانگیخته است که طبیعت این مقوله بسیار خطرناک است و همگان را به اقدام سریع برای اصلاح و تغییر روند فرا می خواند.

وی افزود: از دیرباز استفاده از سیره پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه وآله به عنوان نمونه اخلاقی منحصر به فرد و متمایز امری در غایت اهمیت بوده است، چراکه آن حضرت در جامعه ای جاهلی مبعوث شدند و تحولی شگرف ایجاد کردند؛ جامعه ای که نسبت به ارزش های اجتماعی مشخصی تعصب می ورزید و از میراث رفتاری و فرهنگی نیاکان خود به هیچ وجه رویگردان نبود و قرآن کریم درباره مردم آن جامعه فرموده است: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا؛ چون به آنان گفته شود از آنچه خدا نازل کرده است پیروی کنید می‌ گویند نه بلکه از چیزی که پدران خود را بر آن یافته‌ ایم پیروی می ‌کنیم» (بقره/170).

در آن شرایط رسول مکرم اسلام صلی الله علیه وآله برای تحول بخشیدن و دگرگون ساختن منظومه ارزش های اجتماعی که در آن روزگار حاکم بود پیشقدم شدند تا جامعه را با کاشتن تخم بذر مفاهیمی چون امانت، اعتماد به دیگران، راستگویی، پارسایی، همکاری اجتماعی، مسئولیت پذیری و عمل و آموزش، به سمت و سوی تحول در ارزش های اخلاقی پیش ببرند. در نهایت توانستند با تحول اخلاقی بزرگی که پی نهادند، مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را متحول کنند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله با استفاده از شیوه ای جدای از اجبار و اکراه، بلکه با اصلاح گری و خردورزی و حکمت آنان را به تن دادن به تغییر و اصلاحات وا داشتند، چنان که خدای متعال ایشان را فرمان داد و فرمود: «ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ؛ با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به [شیوه‌ ای] که نیکوتر است مجادله نمای» (نحل/125).

رسول خدا صلی الله علیه وآله همچنین به گونه ای عمل کردند که برای جویندگان و خواستاران اصلاحاتِ جامع اجتماعی الگو باشند و در نهان خانه دل هایشان اثر بگذارند. عملکرد عطرآگین رسول خدا صلی الله علیه وآله از گفتار و رفتار بر سیره متکامل نبوی استوار بود؛ چیزی که پژوهشگران می توانند از آن در ساختار تحول اخلاقی و عملیات اصلاحات و تغییرات مورد نظر استفاده کنند.