در شامگاه روز پنجشنبه 10 جمادی الأولی 1440ق (1397/10/27) جمعی از روحانیان و طلاب علوم دینیِ حوزه علمیه نجف اشرف، متشکل از مدیر و استادان و طلاب علوم دینی مدرسه علمیه مرحوم آیت الله العظمی سید عبدالهادی شیرازی قدس سره واقع در شهر نجف اشرف با حضور در شهر مقدس قم با مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی مدظله العالی دیدار کردند و از سوی ایشان مورد استقبال قرار گرفتند.

ابتدا یکی از میهمانان ضمن تشکر از مرجع عالیقدر به پاس فراهم آمدن این دیدار، طی گزارشی کوتاه از مدرسه علمیه یادشده و فعالیت های آن مطالبی را بیان کرد و سپس حاضران به بیانات و رهنمودهای مرجع عالیقدر گوش فرادادند.

حضرت آیت الله العظمی شیرازی سخنان و رهنمودهای خود را با این آیه کریمه آغاز نمودند که می فرماید: «یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ؛ آن روز [مردم] پراکنده می ‌شوند» (روم/14).

ایشان در ادامه فرمودند: بیش از هزار سال قبل مرحوم شیخ طوسی رضوان الله علیه وارد نجف اشرف شد و در کنار حرم امیرمؤمنان علیه السلام مجاورت گزید و تا به امروز هزاران و هزاران نفر مثل شما علما و استادان و طلاب وارد این شهر شدند و به تحصیل علوم اهل بیت علیهم السلام پرداختند، سپس از دنیا رفتند.

امروز نوبت شما و امثال شماست که در نجف اشرف مشغول تحصیل و تدریس می باشید. ان شاء الله عمری طولانی داشته باشید و روزگار را توأم با خیر و سلامتی سپری کرده، مسیر پیشینیان خود را پیمایید.

روزی نیز فرا می رسد که ما و شما همگی به سرای دیگر خواهیم رفت و به فرموده قرآن کریم «آن روز [مردم] پراکنده می شوند» و هر یک از ما بر اساس آنچه از دنیا به سرای دیگر پیش فرستاده است وضعیت و شرایط خود را رقم می زند و در واقع در گرو اعمال خویشتن خواهد بود.

ایشان در این باره توضیح دادند و فرمودند: در این برهه از عمر خود در جوار حضرت علی بن ابی طالب علیهما السلام زندگی می کنید و به تحصیل و تدریس و مباحثه و تحقیق مشغولید، باید توجه داشته باشید نه برای دنیا، بلکه برای آخرت آفریده شده اید و این دنیا مزرعه و پلی برای گذشتن و نه پرداختن و آباد کردن آن است، پس باید از پل و گذرگاه فانی برای قرارگاه جاودانه، یعنی آخرت توشه برگیریم. بنابراین هر کاری که در این دنیا انجام دهیم در آخرت اثر فراوان دارد.

مرجع عالیقدر افزودند: طی صدها سال گذشته بسیاری در نجف اشرف تحصیل و تدریس داشتند، اما چه تعدادی از آنان توفیق یافتند و به جایگاه شایسته ای همانند جایگاه شیخ طوسی، سید بحرالعلوم، محقق اردبیلی، صاحب مدارک، صاحب جواهر، شیخ انصاری و امثال آنان نائل آمدند؟!

یکی از شاگردان صاحب کفایه مرحوم آخوند خراسانی، سید محسن امین (صاحب اعیان الشیعه) بود. او در کتاب اعیان الشیعه خود آورده است: «من و یکی از همدرس های خود یک روز طلاب جلسه درس مرحوم آخوند خراسانی را سرشماری کردیم، آنان 1200 نفر بودند». امروزه من و شما چند تن از شاگردان آن روز مرحوم آخوند را می شناسیم؟ جز اندک شماری از آنان را نمی شناسیم.

ایشان تأکید کردند: بکوشید که نقش تان مفیدتر و بهتر باشد و بدانید این امر شدنی و ممکن است تا دستکم ده درصدتان موفق شوید، البته این موضوع به سه چیز سخت و خسته کننده نیاز دارد. روشن باشد که سخت و نابود کننده و برباددهنده آن است که انسان بدون داشتن ره توشه یا توشه ای اندک و دستانی تهی به سرای دیگر رهسپار شود. این سه چیز و سه کلمه عبارت است از:

اول: اخلاص ورزیدن در راه خدای متعال و اهل بیت علیهم السلام است.

خدای متعال می فرماید: «وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ؛ و فرمان نیافته بودند جز اینکه خدا را بپرستند و در حالی که به توحید گراییده‌ اند دین [خود] را برای او خالص گردانند» (بینة/5).

توجه داشته باشید که قرآن کریم از شیطان رجیم روایت کرده است که او انسان را به حال خود رها نکرد، بلکه هماره می کوشد او را بفریبد و از راه راست منحرف کند، آنجا که قرآن کریم تهدید شیطان را بازگو کرده است که گفت: «ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَیْمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَائِلِهِمْ وَلَا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شَاکِرِینَ؛ آنگاه از پیش رو و از پشت‌ سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آن ها می‌ تازم و بیشترشان را شکرگزار نخواهی یافت» (اعراف/17).

اما در عین تهدید شیطان انسان می تواند بر او چیره شود، لذا باید بکوشیم که در شمار اکثریتی که شیطان از آنان نام برده است نباشیم.

دوم: حُسن خلق است. اگر انسان عزم خود را بر حُسن خلق جزم کند حتماً لغزش های او کم خواهد شد، وگرنه خلاف آن صورت خواهد گرفت. از مرحوم شیخ محمد رضا اصفهانی یکی از شاگردان مرحوم آخوند نقل شده است که گفت: بیش از یکهزار طلبه در درس مرحوم آخوند حاضر می شدند. روال و رویه آن مرحوم این بود که به اشکال طلبه ها در ساعت و جلسه درس پاسخ نمی گفت، زیرا بر آن بود که شاید سایر طلاب حاضر در درس از اشکال و پاسخ به آن سود نبرند، لذا پاسخ به اشکال را به بعد از جلسه درس موکول می کرد. در میان طلبه های شرکت کننده در جلسه درس ایشان طلبه جوانی بود که علاوه بر طلبگی مشغول کسب و کار بود که در اوقات غیر درسی و فراغت انگشتر و تسبیح می فروخت.

طلبه جوان در یکی از جلسه های درس بر مرحوم آخوند اشکال گرفت و ایشان طبق معمول به اشکال او پاسخ نداد. طلبه جوان برآشفت و با صدای بلند به شیخ گفت: آیا اشکال مرا نشنیدی، چرا پاسخ اشکالم را نمی دهی؟

مرحوم آخوند قریب به مضمون و از باب تعرض گفت: دو هندوانه را با یک دست نمی توان برداشت.

طلبه جوان در پاسخ آخوند گفت: پیر شده ای ولی آدم نشده ای! و شیخ سر به زیر افکند و پاسخی نداد.

طلاب نیز بهت زده شدند و سخنی بر زبان نیاوردند. چند لحظه بعد مرحوم آخوند سر بلند کرد و بر گونه اش که سرخ شده بود دستی کشید و به طلبه جوان گفت: راست گفتی، راست گفتی.

این شیوه تعامل و رفتار می طلبد و باید انسان از دوران نوجوانی زمینه آن را در خود به وجود بیاورد تا به مرحله بالایی از اخلاق والا دست یابد و با رفتارها و برخوردهای ناپسند برخوردی این چنین داشته باشد. قرآن کریم در این معنا می فرماید: «ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ؛ [بدی را] با آنچه بهتر است دفع کن» (فصلت/34). روشن باشد که موفقیت انسان در گرو چنین رفتاری است.

معظم له افزودند: البته انسان مجاز است که بدی را با بدی پاسخ دهد، چنان که خدای سبحان فرموده است: «فَمَنِ اعْتَدَی عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَی عَلَیْکُمْ؛ پس هر کس بر شما تعدی کرد همان گونه که بر شما تعدی کرده بر او تعدی کنید» (بقره/194).

روشن باشد که این مقابله به مثل فضیلت نیست، بلکه رخصت است و فضیلت همانی است که آخوند خراسانی را به آن مرتبه و مرحله رساند و یکی از فضیلت ها اخلاق نیکوست.

سوم: فعالیت است. شبانه روز 24 ساعت بوده و وقت زیادی است که نباید آن را تباه کنید، لذا با تحصیل، تدریس، مطالعه، تحقیق، مباحثه و تألیف آن را پر کنید تا موفق شوید و در غیر این صورت موفقیت کمتر و کمتر خواهد بود و مایه تأسف است.

مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی شیرازی مدظله العالی در پایان سخنان خود تأکید کردند و فرمودند: بکوشید این سه آموزه را آویزه گوش و نصب العین خود قرار داده، بدان عمل کنید و عمل به آن را به دیگر طلبه ها و استادان و دوستانتان سفارش کنید. یاری شما و خود را در این راه از خدای متعال مسألت دارم، دعاگوی شما و ملتمس دعا هستم، وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین.