مرکز تحقیقات و مطالعات حضرت آیت الله العظمی شیرازی در جلسه بحث و بررسی اخیر خود موضوع «تحولات اجتماعی ـ فرهنگی و تغییرات سیاسی در عراق» را به مناقشه گذاشت.
در این جلسه که در چارچوب فعالیت های هفتگی مؤسسه فرهنگی ـ رسانه ای النبأ در مقر مؤسسه در کربلای معلی برگزار شد، تنی چند از مدیران مراکز مطالعاتی ـ تحقیقاتی و برخی از شخصیت های حقوقدان و دانشگاهی حضور داشتند.
حیدر الجراح، رئیس مرکز حضرت آیت الله العظمی شیرازی یادداشت خود را تقدیم حاضران کرد و گفت: خاستگاه تحولات اجتماعی ـ فرهنگی و تغییرات سیاسی در عراق در یک فرضیه مرکزی است؛ به این معنا که تغییر و دگرگونی دمکراتیک در تاریخ مستلزم نهادینه کردن گزینه های مشخصِ فرهنگی است و این که باید شایستگی اجتماعی به وجود آید تا ما را در سطح مشارکت مطلوبِ سیاسی در جوامع دمکراتیک قرار دهد. حال هرگونه بی توجهی در این زمینه ما را دچار عقب گرد و در خود فرو رفتن و خمودگی می کند.
در دهه هشتاد قرن گذشته میلادی هنری مندراس، جامعه شناس فرانسوی تحقیقات و مطالعاتی روشمند در زمینه «تحولات اجتماعی مبتنی بر گرایش ها و تمایلات» انجام داد.
این کار وی بر پایه داده های آمارهایی بود که از تمایل به تحول و تغییر بزرگ، یعنی: تحول ارزش ها (اعتقادات دینی و سیاست تسامح)، خانواده (دگرگونی علم نجوم، طلاق و تولدها) و منازعات و چالش های اجتماعی و جنایت و کار و اشتغال پرده بر می داشت.
جامعه شناسان تلاش کرده و کوشیده اند که نظریه هایی گوناگون و همه جانبه درباره تغییر و تحول اجتماعی ارائه دهند و در این راه عواملی اصلی و بنیادین مانند: جمعیت شناسی، قوانین اقتصاد، فناوری، معقولات، کار دولت ها و کشورداری، بحران های اجتماعی، مبتکران و نوآوران را محور کار و مدّنظر قرار دهند.
تغییر و تحول اجتماعی و پدید آمدن اوضاع جدید و ساختار جدید اجتماعی و نظام ها و سنت ها و ابزارها و راهکارهای جامعه مبتنی بر قاعده و بنیان جدید است که برای کنترل کردن رفتارها یا در نتیجه ساختاری فرعی و بخشی از جامعه یا محیط زیست اجتماعی و طبیعی صورت می گیرد.
