خداى را سپاس بر تمام نعمت ‏هايش، به‏ ويژه نعمت وجود حضرت ختمى مرتبت، محمدبن عبدالله علیه السلام كه او را «رحمتى براى جهانيان» فرستاد وبا خطاب «وبه راستى كه تو را خويى والاست»([1]) افتخارى بزرگ بخشيد.

رسول گرامى اسلام علیه السلام فرموده است:

«إنـي بعثت لأتمم مكارم الأخلاق;([2]) همانا برانگيخته شدم تا والايى ‏هاى اخلاق را كمال بخشم».

«اخلاق» به مجموعه هنجارهايى اطلاق مى ‏شود كه در تعامل فرد با فرد و فرد با جامعه نقش بسيار كارآمد و پيوند دهنده دارد و در صورت گسترش اين هنجارها جامعه ‏اى سالم، صميمى وبه دور از هر نابسامانى به وجود مى ‏آيد، چه اين‏كه اخلاق، انسان‏ها را به ايجاد جامعه ‏اى مى ‏خواند كه در آن، بدى با نيكى پاسخ داده مى ‏شود و پاسخ نامهربانى مهرورزى و محبت است. زمانى جايگاه والاى اخلاق وضرورت آن براى جامعه روشن مى ‏شود كه بدانيم يكى از سه ركن اسلام به شمار رفته، در كنار عقايد واحكام قرار گرفته است. البته اين بدان معنا نيست كه در ديگر اديان ومكاتب، به مقوله اخلاق توجه نشده است، بلكه اخلاق وگرايش به والايى ‏ها ريشه در فطرت پاك انسان‏ها دارد و مورد قبول همگان است و آنچه برخى از انسان ‏ها را دگر گونه و بااخلاق و مفاهيم آن بيگانه مى ‏سازد، گريز از فطرت پاك  و گرايش به ناهنجارى‏هاست كه غير طبيعى وبيگانه با فطرت است.

پاى‏بندى به اخلاق را بايد در منش انسانى فرد وجامعه، مانند: ظلم‏ستيزى، گناه‏گريزى، حسن معاشرت، رعايت حقوق افراد، نگاه داشتن حريم ديگران، درست‏كارى، راست گفتارى، گذشت، بخشش، مهربانى و... جست‏وجو كرد.

چنانچه روايات خاندان رسالت را بكاويم درخواهيم يافت كه موارد يادشده، با شرايطى مكارم اخلاق خواهند شد. در حديثى از پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله مى ‏خوانيم: «ثلاث من مكارم الأخلاق: تصل من قطعك، وتعطي من حرمك، وتعفو عمّن ظلمك;([3]) سه چيز از مكارم اخلاق است: با كسى ‏كه از تو گسست بپيوندى، به آن‏كه [از دهش خويش] محرومت كرد، عطا كنى واز آن‏كه به تو ستم روا داشت درگذرى».

اوج ظهور روايت پيش گفته، در برخورد حضرت سيدالشهدا علیه السلام با حـرّبن يزيد رياحى به نمايش درآمده است; آن هنگام كه حـر وسپاه تشنه ونيز مركب ‏هاى تشنه آنان به وسيله حضرت وياران‏شان سيراب شدند. اين در حالى بود كه حـر حضرت را بر سر دوراهى بيعت با يزيد يا كشته شدن قرار داده بود ودر واقع براى جنگ با حضرتش آمده بود; چيزى كه بر حضرت پنهان نبود.

نيز هنگامى ‏كه يار ودوست امام صادق علیه السلام به حضور ايشان مى ‏رسد، حضرت علیه السلام كمك ‏رسانى او را به مرد ناصبى دشمن اهل بيت علیهم السلام مى‏ستايد وصدها وصدها مورد ديگر كه هر يك اخلاق به مفهوم مطلق را به چشم جهانيان مى‏ كشند.

جوامع غربى كه از آزادى‏ هاى مختلفى برخوردار بوده وچندان توجهى به اخلاق نداشتند اكنون از پيامدهاى بى ‏توجهى به اصول اخلاقى به ستوه آمده‏ اند، به گونه ‏اى كه دولت آمريكا وانگستان تصميماتى اتخاذ كردند كه بر اساس آن، در مقاطع مختلف تحصيلى اخلاق تدريس شود تا مگر از اين رهگذر اندكى از آفت ‏هاى بى ‏بندوبارى ـ كه دستاورد روزگاران طولانى اخلاق گريزى بوده است ـ بكاهند وجامعه خود را به صلاح آورند. شگفتا كه اين طرح از سوى همگان وغالب مردم آن سامان مورد استقبال قرار گرفت.

در واقع ديدگاه‏ هايى كه تا ديروز خواستار رهايى از تمام قيد و بندهاى اجتماعى واخلاقى بود، امروزه سرخورده از كج روى خود وبا پى بردن به انحراف فكرى شان، خواستار حاكميت اخلاق بر جامعه شده است.

خوشبختانه اسلام عزيز تمام آنچه را كه ضامن سعادت فردى وگروهى همگان در دو جهان است در قالب آموزه‏ هاى بايدى و نبايدى و با عنوان اخلاق به بشر عرضه داشته ونتايج پاى بندى يا ـ خداى ناكرده ـ بى ‏توجهى به آن را يادآورى كرده است. از نظر اسلام، اخلاق چنان جايگاهى دارد كه به علم، ارزش، معنا و منزلت مى‏ دهد، چرا كه دانشمند نابرخوردار از اخلاق و بى ‏توجه به تمام قرار دادهاى اخلاقى واجتماعى و تنها به منظور رسيدن به خواسته‏ هاى خود ـ اگرچه با معيارهاى انسانى ناسازگار باشد ـ دست به هر كارى مى‏ زند. عالمانى كه گرد شاهان اموى وعباسى فراهم آمدند از همين قبيل بودند و در واقع از همه مفاهيم اسلامى وانسانى كه اخلاق سرآمد آن قرار داشت پلى ساخته، تا با گذشتن از آن به دنياى چندروزه و گذرا دست يابند. البته كم نبودند كسانى ‏كه در همان زمان از اخلاق آفرينان، يعنى امامان معصوم علیهم السلام پيروى كرده، اخلاق وپاى بندى به آن را با جهانى عوض نكرده وهمچنان در مسير راست قرار داشتند و پاك از اين جهان رخت بربستند.

 

[1]. قلم (68)، آيه4.

[2]. مكارم الاخلاق، ص8.

[3]. بحارالانوار، ج74، ص63.

فهرست مطالب

پيشگفتار 15

خودسازى وتبليغ  

كرامت خدا 21

خودسازى به سفارش پيامبر صلی الله علیه وآله........................................................................... 22

تبليغ درست وكارآمد..................................................................................... 26

اصلاح ديگران. 30

سلامـت در دين  

سخن رسول رحمت....................................................................................... 33

سلامت دين چيست؟..................................................................................... 36

شيطان در كمين انسان‏ها 38

دعا، سپرى ايمنى بخش... 44

راه رسيدن به سلامت در دين. 49

اجتناب از گنـاهان  

فرمانبردارى، عامل شفاعت.............................................................................. 51

عمل ودعا 52

ماه مبارك رمضان، ماه خودسازى.. 55

عمل مشتاقانه. 57

محور اعمال. 59

ترس از رستاخيز. 60

شيطان در كمين. 62

دست‏يابى به پرهيزگارى.. 64

تقـوا، پيوندى حقيقى ونجات بخش

سفارش به زهد. 67

دنيا پرستان، زيان كاران آخرت.. 69

دام‏هاى شيطان. 72

وظيفه روحانيون. 75

حقيقت روح والاى پيامبر5. 78

رأفت پيامبر عامل گسترش اسلام 80

زهد وتظاهر به زهد. 82

فهم غلط از زهد. 84

زهد، محروميت نيست.. 87

قرآن وعترت ميزان خودسازى

قرآن شناسان. 91

علم قرآن وعمل به آن. 92

تزاحم در اخلاق. 97

رعايت حد ومرزها 99

قرآن در قيامت.. 102

بازيچه بودن دنيا 104

مقايسه دو صحابى رسول خدا 5  106

آزمون الهى. 107

 

جايگاه والاى بـردبارى

ارزش فرو خوردن خشم. 111

چگونگى برخورد با عوامل خشم آفرين  112

بهشت، بهاى جان‏ها 115

چگونه بايد با خشم كنار آمد؟ 116

معصومان الگوهايى والا. 119

يك عمر پشيمانى. 120

امام سجاد علیه السلام و فرو خوردن خشم. 120

واكنش بزرگوارانه معصومان عامل هدايت گمراهان  124

آزمون خلق. 125

وظيفه انسان‏ها در برخورد با مشكلات   126

صبورى هدف دار، سلامت روان. 127

نكته آموزى از مكتب اهل بيت علیه السلام  129

دنيا، حساب وعقاب وعتاب

پند آموزى.. 131

يادآورى آخرت.. 134

شاهدان اعمال انسان. 136

شبهات وعقاب الهى. 138

راه‏هاى جلوگيرى از عتاب وعقاب.. 142

اهميتِ دانستن حلال وحرام 143

ماجراى صفوان جمّال. 144

شگرد ظالمان. 149

 

برخورد با مـردم از نگاه معصوم علیه السلام

رهنمود امام علیه السلام. 153

خُلق وخوى حضرت سيد الشهدا علیه السلام  156

آزمايش بنى اسرائيل. 157

هشــدار 160

حقيقت دنيـا ومسئوليت آگاهان

شيرينى ‏ها وسختى‏ هاى دنيا 163

نسبت عمر ما به آخرت.. 164

باور كردن حقايق. 165

مصائب وصبر امام حسين علیه السلام. 165

وظيفه سنگين عالمان آگاه 166

مسئوليت بانوان آگاه 167

فضيلت ومقام الهى. 168

مـؤمن، نعمتى كفران شده  

ناسپاسى از پيامبر علیه السلام. 171

آفت كار خير. 173

دو درس آموزنده 174

پيامبر نعمتى كفران شده 175

آمادگى براى تحمل ناسپاسى ‏ها 176

خودسازى راز موفقيت.. 181

كار حكيمانه. 183

عـادت پـذيـرى

ماهيت شيطان. 185

غافل نباشيم. 188

بهره‏ هاى معنوى از عادت‏هاى خوب   190

ترك تدريجى عادت.. 192

راه رسيدن به نماز شب.. 194

كوشش مداوم 195

ميزان پاداش وكيفر در ماه‏ هاى حرام 196

حرام‏ هاى ناشناخته. 198

عادت‏ هاى دست و پاگير. 201

محاسبه نفس... 202

هرگز دير نيست.. 203

درخواست روزه واقعى

نيّتِ خالص.... 207

نيت راستين. 208

ورود به ضيافت خدا 210

نيت درست و روزه واقعى. 213

تلاوت قرآن. 216

دل ‏هاى پاك.. 218

مقام سيدالشّهدا علیه السلام و سوگواران آن حضرت در دنيا و آخرت

مقام استثنايى سيدالشّهدا علیه السلام. 221

كربلاى ديروز، كربلاى امروز 223

امام حسين علیه السلام زنده هميشه تاريخ. 225

امام حسين علیه السلام براى همه. 226

ماندگارى حق. 228

پاداش وكيفر. 229

سه سفارش... 231

وظيفه چيست؟ 233

وظيفه سنگين مبلّغان

مفسران علم اهل بيت  . 235

مسئوليت عالمان. 238

نياز جهانى به اقامه دين. 241

ترك مستحب به خاطر واجب.. 243

ايمان، تسليم ورضا 

نشانه مؤمن...245

گام اول: تصميم قاطع. 246

ايمنى بخشى وآزار نرساندن به همسايگان  247

رسول خدا اوج تسليم. 249

تسليم در قرآن. 250

گام دوم: محاسبه نفس... 252

رضامنـدى.. 254

فضيلت ماه رجب.. 260

امتحـان خلـق

حقيقت امتحان. 265

گونه‏هاى امتحان. 266

سرفرازان بوته امتحان. 267

حضور قلب.. 270

بهره‏گيرى از خورشيد رسالت.. 271

غدير، عرصه آزمون. 272

نمادهاى موفقيت در آزمون. 274

آينده‏ نگرى وپايدارى.. 275

غنيمت شمردن فرصت‏ها

فرصت‏ هاى گذرا 279

توفيق يافتگان كربلا.. 282

استفاده از فرصت ‏ها جهت هدايت كافران  284

حضرت سيدالشّهدا علیه السلام عزيزترين افراد 287

توسعه مجالس حسينى. 288

مـراتب تقــوا

توشه برتر. 291

دورى از طاغوت‏ها 294

اقسام تقوا 295

درسى از مرحوم شيخ مرتضى حائرى قدس سره  296

اُنس با روايات معصومين علیهم السلام ...297

ثمره اعتقاد صحيح. 298

استقامت ابن ابى عمير. 299

تلاش براى هدايت مردم 301

تقواى در عمل ...302

تأثير عمل بزرگان در آينده افراد 303

داستانى از آقاميرزا محمد تقى شيرازى قدس سره  303

پيروى واقعى. 305

آگاهان وگناه نادانان. 305

تقواى در نيّت.. 307

عبــادت ناب

اى ابوذر،... 311

بندگى وعبادت بايسته. 313

انواع رؤيت.. 315

مُلحِدين ونظام آفرينش... 317

بينش درون. 317

مهم در نزد ما چيست؟ 318

شيخ بهايى وقضاوتش از زكريا بن آدم وشيخ صدوق قدس سره   320

مثالى براى رؤيت نفس... 321

پناه بردن مردم قم به امام حسن عسكرى علیه السلام 324

صبر شاكران وعمل خائفان

از خدا بخواهيم. 327

واكنش انسان نسبت به ترس... 330

خوددارى از زدن شتر به خاطر خوف از خدا........................................................ 331

پيامبر خدا واموال مسلمين. 332

خوف ظالم از مظلوم 334

كلامى معجزگون. 336

حدّ وقدر هر كسى چيست؟ 338

كيفيت نماز گزاردن رسول خدا صلی الله علیه وآله  340

عبادات طاقت فرسا 342

خوف افراط وتفريط ندارد 343

تأثير دانش در ارشاد مردم

خلعت كرامت.. 347

مقدمات ارشاد 350

كتاب المراجعات وزحمات علاّمه شرف الدّين...  357

توصيه‏ هايى به روحانيون

جايگاه عالمان. 361

اخلاق برترين امتياز دانشمندان. 363

نمونه ‏اى از اخلاق والاى پيامبر صلی الله علیه وآله  365

دو نكته درباره ميزبانان زائران كربلا  366

تحقق غدير ودستاوردها

غدير پاينده 371

جامعه جاهلى. 373

پيامبر خاتم. 373

مصادره غدير. 374

آثار نفى غدير. 376

1. سلب آزادى.. 377

2. تحريف شريعت... 378

3. جنگ افروزى عليه اميرالمؤمنين  علیه السلام... 378

4. منافق پرورى.. 380

غدير وجامعه‏اى پاك وبى‏اختلاف...................................................................... 381

غدير وحقيقت آزادى..................................................................................... 383

حكمت اعطاى آزادى از ديدگاه اميرالمؤمنين علیه السلام ...387

غدير، تأمين كننده معاد ومعاش بى‏ دغدغه 388

پيش بينى حضرت زهرا سلام الله علیها از پيامدهاى نفى غدير 389

غدير بزرگ‏ترين عيد. 390

وظيفه شيعيان در برابر غدير. 391

تصميم؛ رمز موفقيت

زيربناى موفقيت.. 393

شب‏هاى قدر، شب‏هاى پاداش... 397

دو نكـته. 398

روزنه‏اى به تاريخ. 402

وظيفه پيرو اهل بيت علیهم السلام. 404

نمى از اقيانوس بلا 

درآمـد. 407

سوگ واژه‏هاى امام زمان عجل الله تعالی فرجه و الشریف. 407

در راه مقتل. 409

پس از عاشورا 410

از كربلا تا كوفه. 411

چشمان خون فشان. 413

آيا ممكن است به جاى اشك خون گريست؟ 414

عاشورا جلوه‏گاه زيبايى‏ ‏ها 414

دو توصيه. 416

آنچه او كند. 418

امام حسين علیه السلام محك الهى  419