خداى را سپاس بر تمام نعمت هايش، به ويژه نعمت وجود حضرت ختمى مرتبت، محمدبن عبدالله علیه السلام كه او را «رحمتى براى جهانيان» فرستاد وبا خطاب «وبه راستى كه تو را خويى والاست»([1]) افتخارى بزرگ بخشيد.
رسول گرامى اسلام علیه السلام فرموده است:
«إنـي بعثت لأتمم مكارم الأخلاق;([2]) همانا برانگيخته شدم تا والايى هاى اخلاق را كمال بخشم».
«اخلاق» به مجموعه هنجارهايى اطلاق مى شود كه در تعامل فرد با فرد و فرد با جامعه نقش بسيار كارآمد و پيوند دهنده دارد و در صورت گسترش اين هنجارها جامعه اى سالم، صميمى وبه دور از هر نابسامانى به وجود مى آيد، چه اينكه اخلاق، انسانها را به ايجاد جامعه اى مى خواند كه در آن، بدى با نيكى پاسخ داده مى شود و پاسخ نامهربانى مهرورزى و محبت است. زمانى جايگاه والاى اخلاق وضرورت آن براى جامعه روشن مى شود كه بدانيم يكى از سه ركن اسلام به شمار رفته، در كنار عقايد واحكام قرار گرفته است. البته اين بدان معنا نيست كه در ديگر اديان ومكاتب، به مقوله اخلاق توجه نشده است، بلكه اخلاق وگرايش به والايى ها ريشه در فطرت پاك انسانها دارد و مورد قبول همگان است و آنچه برخى از انسان ها را دگر گونه و بااخلاق و مفاهيم آن بيگانه مى سازد، گريز از فطرت پاك و گرايش به ناهنجارىهاست كه غير طبيعى وبيگانه با فطرت است.
پاىبندى به اخلاق را بايد در منش انسانى فرد وجامعه، مانند: ظلمستيزى، گناهگريزى، حسن معاشرت، رعايت حقوق افراد، نگاه داشتن حريم ديگران، درستكارى، راست گفتارى، گذشت، بخشش، مهربانى و... جستوجو كرد.
چنانچه روايات خاندان رسالت را بكاويم درخواهيم يافت كه موارد يادشده، با شرايطى مكارم اخلاق خواهند شد. در حديثى از پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله مى خوانيم: «ثلاث من مكارم الأخلاق: تصل من قطعك، وتعطي من حرمك، وتعفو عمّن ظلمك;([3]) سه چيز از مكارم اخلاق است: با كسى كه از تو گسست بپيوندى، به آنكه [از دهش خويش] محرومت كرد، عطا كنى واز آنكه به تو ستم روا داشت درگذرى».
اوج ظهور روايت پيش گفته، در برخورد حضرت سيدالشهدا علیه السلام با حـرّبن يزيد رياحى به نمايش درآمده است; آن هنگام كه حـر وسپاه تشنه ونيز مركب هاى تشنه آنان به وسيله حضرت ويارانشان سيراب شدند. اين در حالى بود كه حـر حضرت را بر سر دوراهى بيعت با يزيد يا كشته شدن قرار داده بود ودر واقع براى جنگ با حضرتش آمده بود; چيزى كه بر حضرت پنهان نبود.
نيز هنگامى كه يار ودوست امام صادق علیه السلام به حضور ايشان مى رسد، حضرت علیه السلام كمك رسانى او را به مرد ناصبى دشمن اهل بيت علیهم السلام مىستايد وصدها وصدها مورد ديگر كه هر يك اخلاق به مفهوم مطلق را به چشم جهانيان مى كشند.
جوامع غربى كه از آزادى هاى مختلفى برخوردار بوده وچندان توجهى به اخلاق نداشتند اكنون از پيامدهاى بى توجهى به اصول اخلاقى به ستوه آمده اند، به گونه اى كه دولت آمريكا وانگستان تصميماتى اتخاذ كردند كه بر اساس آن، در مقاطع مختلف تحصيلى اخلاق تدريس شود تا مگر از اين رهگذر اندكى از آفت هاى بى بندوبارى ـ كه دستاورد روزگاران طولانى اخلاق گريزى بوده است ـ بكاهند وجامعه خود را به صلاح آورند. شگفتا كه اين طرح از سوى همگان وغالب مردم آن سامان مورد استقبال قرار گرفت.
در واقع ديدگاه هايى كه تا ديروز خواستار رهايى از تمام قيد و بندهاى اجتماعى واخلاقى بود، امروزه سرخورده از كج روى خود وبا پى بردن به انحراف فكرى شان، خواستار حاكميت اخلاق بر جامعه شده است.
خوشبختانه اسلام عزيز تمام آنچه را كه ضامن سعادت فردى وگروهى همگان در دو جهان است در قالب آموزه هاى بايدى و نبايدى و با عنوان اخلاق به بشر عرضه داشته ونتايج پاى بندى يا ـ خداى ناكرده ـ بى توجهى به آن را يادآورى كرده است. از نظر اسلام، اخلاق چنان جايگاهى دارد كه به علم، ارزش، معنا و منزلت مى دهد، چرا كه دانشمند نابرخوردار از اخلاق و بى توجه به تمام قرار دادهاى اخلاقى واجتماعى و تنها به منظور رسيدن به خواسته هاى خود ـ اگرچه با معيارهاى انسانى ناسازگار باشد ـ دست به هر كارى مى زند. عالمانى كه گرد شاهان اموى وعباسى فراهم آمدند از همين قبيل بودند و در واقع از همه مفاهيم اسلامى وانسانى كه اخلاق سرآمد آن قرار داشت پلى ساخته، تا با گذشتن از آن به دنياى چندروزه و گذرا دست يابند. البته كم نبودند كسانى كه در همان زمان از اخلاق آفرينان، يعنى امامان معصوم علیهم السلام پيروى كرده، اخلاق وپاى بندى به آن را با جهانى عوض نكرده وهمچنان در مسير راست قرار داشتند و پاك از اين جهان رخت بربستند.
[1]. قلم (68)، آيه4.
[2]. مكارم الاخلاق، ص8.
[3]. بحارالانوار، ج74، ص63.
فهرست مطالب
پيشگفتار 15
خودسازى وتبليغ
كرامت خدا 21
خودسازى به سفارش پيامبر صلی الله علیه وآله........................................................................... 22
تبليغ درست وكارآمد..................................................................................... 26
اصلاح ديگران. 30
سلامـت در دين
سخن رسول رحمت....................................................................................... 33
سلامت دين چيست؟..................................................................................... 36
شيطان در كمين انسانها 38
دعا، سپرى ايمنى بخش... 44
راه رسيدن به سلامت در دين. 49
اجتناب از گنـاهان
فرمانبردارى، عامل شفاعت.............................................................................. 51
عمل ودعا 52
ماه مبارك رمضان، ماه خودسازى.. 55
عمل مشتاقانه. 57
محور اعمال. 59
ترس از رستاخيز. 60
شيطان در كمين. 62
دستيابى به پرهيزگارى.. 64
تقـوا، پيوندى حقيقى ونجات بخش
سفارش به زهد. 67
دنيا پرستان، زيان كاران آخرت.. 69
دامهاى شيطان. 72
وظيفه روحانيون. 75
حقيقت روح والاى پيامبر5. 78
رأفت پيامبر عامل گسترش اسلام 80
زهد وتظاهر به زهد. 82
فهم غلط از زهد. 84
زهد، محروميت نيست.. 87
قرآن وعترت ميزان خودسازى
قرآن شناسان. 91
علم قرآن وعمل به آن. 92
تزاحم در اخلاق. 97
رعايت حد ومرزها 99
قرآن در قيامت.. 102
بازيچه بودن دنيا 104
مقايسه دو صحابى رسول خدا 5 106
آزمون الهى. 107
جايگاه والاى بـردبارى
ارزش فرو خوردن خشم. 111
چگونگى برخورد با عوامل خشم آفرين 112
بهشت، بهاى جانها 115
چگونه بايد با خشم كنار آمد؟ 116
معصومان الگوهايى والا. 119
يك عمر پشيمانى. 120
امام سجاد علیه السلام و فرو خوردن خشم. 120
واكنش بزرگوارانه معصومان عامل هدايت گمراهان 124
آزمون خلق. 125
وظيفه انسانها در برخورد با مشكلات 126
صبورى هدف دار، سلامت روان. 127
نكته آموزى از مكتب اهل بيت علیه السلام 129
دنيا، حساب وعقاب وعتاب
پند آموزى.. 131
يادآورى آخرت.. 134
شاهدان اعمال انسان. 136
شبهات وعقاب الهى. 138
راههاى جلوگيرى از عتاب وعقاب.. 142
اهميتِ دانستن حلال وحرام 143
ماجراى صفوان جمّال. 144
شگرد ظالمان. 149
برخورد با مـردم از نگاه معصوم علیه السلام
رهنمود امام علیه السلام. 153
خُلق وخوى حضرت سيد الشهدا علیه السلام 156
آزمايش بنى اسرائيل. 157
هشــدار 160
حقيقت دنيـا ومسئوليت آگاهان
شيرينى ها وسختى هاى دنيا 163
نسبت عمر ما به آخرت.. 164
باور كردن حقايق. 165
مصائب وصبر امام حسين علیه السلام. 165
وظيفه سنگين عالمان آگاه 166
مسئوليت بانوان آگاه 167
فضيلت ومقام الهى. 168
مـؤمن، نعمتى كفران شده
ناسپاسى از پيامبر علیه السلام. 171
آفت كار خير. 173
دو درس آموزنده 174
پيامبر نعمتى كفران شده 175
آمادگى براى تحمل ناسپاسى ها 176
خودسازى راز موفقيت.. 181
كار حكيمانه. 183
عـادت پـذيـرى
ماهيت شيطان. 185
غافل نباشيم. 188
بهره هاى معنوى از عادتهاى خوب 190
ترك تدريجى عادت.. 192
راه رسيدن به نماز شب.. 194
كوشش مداوم 195
ميزان پاداش وكيفر در ماه هاى حرام 196
حرام هاى ناشناخته. 198
عادت هاى دست و پاگير. 201
محاسبه نفس... 202
هرگز دير نيست.. 203
درخواست روزه واقعى
نيّتِ خالص.... 207
نيت راستين. 208
ورود به ضيافت خدا 210
نيت درست و روزه واقعى. 213
تلاوت قرآن. 216
دل هاى پاك.. 218
مقام سيدالشّهدا علیه السلام و سوگواران آن حضرت در دنيا و آخرت
مقام استثنايى سيدالشّهدا علیه السلام. 221
كربلاى ديروز، كربلاى امروز 223
امام حسين علیه السلام زنده هميشه تاريخ. 225
امام حسين علیه السلام براى همه. 226
ماندگارى حق. 228
پاداش وكيفر. 229
سه سفارش... 231
وظيفه چيست؟ 233
وظيفه سنگين مبلّغان
مفسران علم اهل بيت . 235
مسئوليت عالمان. 238
نياز جهانى به اقامه دين. 241
ترك مستحب به خاطر واجب.. 243
ايمان، تسليم ورضا
نشانه مؤمن...245
گام اول: تصميم قاطع. 246
ايمنى بخشى وآزار نرساندن به همسايگان 247
رسول خدا اوج تسليم. 249
تسليم در قرآن. 250
گام دوم: محاسبه نفس... 252
رضامنـدى.. 254
فضيلت ماه رجب.. 260
امتحـان خلـق
حقيقت امتحان. 265
گونههاى امتحان. 266
سرفرازان بوته امتحان. 267
حضور قلب.. 270
بهرهگيرى از خورشيد رسالت.. 271
غدير، عرصه آزمون. 272
نمادهاى موفقيت در آزمون. 274
آينده نگرى وپايدارى.. 275
غنيمت شمردن فرصتها
فرصت هاى گذرا 279
توفيق يافتگان كربلا.. 282
استفاده از فرصت ها جهت هدايت كافران 284
حضرت سيدالشّهدا علیه السلام عزيزترين افراد 287
توسعه مجالس حسينى. 288
مـراتب تقــوا
توشه برتر. 291
دورى از طاغوتها 294
اقسام تقوا 295
درسى از مرحوم شيخ مرتضى حائرى قدس سره 296
اُنس با روايات معصومين علیهم السلام ...297
ثمره اعتقاد صحيح. 298
استقامت ابن ابى عمير. 299
تلاش براى هدايت مردم 301
تقواى در عمل ...302
تأثير عمل بزرگان در آينده افراد 303
داستانى از آقاميرزا محمد تقى شيرازى قدس سره 303
پيروى واقعى. 305
آگاهان وگناه نادانان. 305
تقواى در نيّت.. 307
عبــادت ناب
اى ابوذر،... 311
بندگى وعبادت بايسته. 313
انواع رؤيت.. 315
مُلحِدين ونظام آفرينش... 317
بينش درون. 317
مهم در نزد ما چيست؟ 318
شيخ بهايى وقضاوتش از زكريا بن آدم وشيخ صدوق قدس سره 320
مثالى براى رؤيت نفس... 321
پناه بردن مردم قم به امام حسن عسكرى علیه السلام 324
صبر شاكران وعمل خائفان
از خدا بخواهيم. 327
واكنش انسان نسبت به ترس... 330
خوددارى از زدن شتر به خاطر خوف از خدا........................................................ 331
پيامبر خدا واموال مسلمين. 332
خوف ظالم از مظلوم 334
كلامى معجزگون. 336
حدّ وقدر هر كسى چيست؟ 338
كيفيت نماز گزاردن رسول خدا صلی الله علیه وآله 340
عبادات طاقت فرسا 342
خوف افراط وتفريط ندارد 343
تأثير دانش در ارشاد مردم
خلعت كرامت.. 347
مقدمات ارشاد 350
كتاب المراجعات وزحمات علاّمه شرف الدّين... 357
توصيه هايى به روحانيون
جايگاه عالمان. 361
اخلاق برترين امتياز دانشمندان. 363
نمونه اى از اخلاق والاى پيامبر صلی الله علیه وآله 365
دو نكته درباره ميزبانان زائران كربلا 366
تحقق غدير ودستاوردها
غدير پاينده 371
جامعه جاهلى. 373
پيامبر خاتم. 373
مصادره غدير. 374
آثار نفى غدير. 376
1. سلب آزادى.. 377
2. تحريف شريعت... 378
3. جنگ افروزى عليه اميرالمؤمنين علیه السلام... 378
4. منافق پرورى.. 380
غدير وجامعهاى پاك وبىاختلاف...................................................................... 381
غدير وحقيقت آزادى..................................................................................... 383
حكمت اعطاى آزادى از ديدگاه اميرالمؤمنين علیه السلام ...387
غدير، تأمين كننده معاد ومعاش بى دغدغه 388
پيش بينى حضرت زهرا سلام الله علیها از پيامدهاى نفى غدير 389
غدير بزرگترين عيد. 390
وظيفه شيعيان در برابر غدير. 391
تصميم؛ رمز موفقيت
زيربناى موفقيت.. 393
شبهاى قدر، شبهاى پاداش... 397
دو نكـته. 398
روزنهاى به تاريخ. 402
وظيفه پيرو اهل بيت علیهم السلام. 404
نمى از اقيانوس بلا
درآمـد. 407
سوگ واژههاى امام زمان عجل الله تعالی فرجه و الشریف. 407
در راه مقتل. 409
پس از عاشورا 410
از كربلا تا كوفه. 411
چشمان خون فشان. 413
آيا ممكن است به جاى اشك خون گريست؟ 414
عاشورا جلوهگاه زيبايى ها 414
دو توصيه. 416
آنچه او كند. 418
امام حسين علیه السلام محك الهى 419