شب هاي ماه مبارک رمضان ـ ماه رحمت وامان وماه نزول قرآن ـ فرصت مناسبي براي مذاکرات علمي وخوشه چيني از محضر عالمان بزرگوار است. از اين رو بيت مرجع عالي قدر حضرت آيت الله العظمي حاج سيد صادق حسيني شيرازي دام ظله طبق سنوات گذشته ميزبان علما، فضلا، طلاب علوم ديني، شخصيت هاي گوناگون و عامّه مؤمناني است که با معظم له ديدار مي کنند. در اين ديدارها مباحث علمي و مسائل فقهي، تاريخي و فرهنگي مطرح مي شود و افزون بر طرح اين قبيل مسائل، مرجع عالي قدر سفارش ها و رهنمودهايي ارائه مي دهند.

مرجع عالي قدر، حضرت آيت الله العظمي سيد صادق حسيني شيرازي دام ظله مسائل و موضوعاتي را براي مناقشه و بحث علمي مطرح فرمودند، از جمله اين که: اگر شخصي کشته شود و ـ مثلاً ـ زيد اقرار کند و بگويد: «من او را کشته ام» اما در مقابل دو شاهد عادل گواهي بدهند که «عمرو» او را کشته است. به ديگر بيان، اگر ميان بيّنه ـ همان دو شاهد عادل ـ و اقرار زيد به قتل، تعارض حاصل شود، در اين صورت چه بايد کرد؟ و کدام يک از اين دو بر ديگري مقدم است؟ و در حال تعارض، آيا دو حجيت ساقط مي شود يا نه؟

ايشان فرمودند: در اين مسأله، مرحوم صاحب جواهر و مرحوم شيخ انصاري قدس سرهما مي گويند: اقرارِ زيد مبني بر قاتل بودن، حجت نيست، بلکه قول دو شاهدِ عادل معتبر است.

معظم له سپس افزودند: بايد بدانيم که بيّنه، يعني شهادتِ دو شاهد عادل، شهادتِ حسي است و در مواردي که معارضي نداشته باشد، في نفسه حجت است، ولي اگر چيزي وجود داشته باشد که با بيّنه در تعارض و از آن قوي تر باشد، آيا بيّنه همچنان بر حجيت خود باقي مي ماند؟ به عبارتي ديگر، در صورت عدم وجود اقرارِ شخص، قول ديگران حجت است، اما اگر اقراري وجود داشته باشد، آيا قول ديگران باز هم حجت خواهد بود؟

معظم له در مقام پاسخ فرمودند: اقرار، خبر دادنِ شخص از خود است و هر فردي نيز به خويشتن آشناتر است، در حالي که بيّنه، اِخبارِ شخصي از شخص ديگري است و مقدم داشتنِ اِخبار شخص برضد خود، بر اِخبار ديگري بر ضد شخص ديگر، مبناي عقلاست. از اين رو بر آنيم که اقرار، بر بيّنه مقدم است.

در مبحثي ديگر که به کتب روايي و حديثي اختصاص يافت، مرجع عالي قدر درباره کتاب جامع أحاديث الشيعه، تأليف مرحوم آيت الله العظمي بروجردي قدس سره فرمودند: کتاب جامع أحاديث الشيعه جايگاه خود را در حوزه هاي علميه نيافته و امروز چندان شهرتي ندارد و مورد استفاده حوزويان قرار نمي گيرد، اما علي رغم اين امر، نسبت به کتاب وسائل الشيعه امتيازات متعددي دارد که بتواند آن را در آينده مورد توجه و اعتماد و استناد علماي اعلام قرار دهد. از جمله مزاياي کتاب يادشده اين است که:

1. اين کتاب واقعاً اسمِ با مسمّي است، يعني به تمام معناي کلمه، جامع احاديثي است که احکام را بيان مي کنند.

2. اين کتاب، داراي نظم و ترتيب موضوعي است، و آن أقرب است به نظم و ترتيب فقهي اصولي از نظم و ترتيب «وسائل الشيعه». گفتني است که نظم و ترتيب فقهي اصولي «جامع احاديث الشيعه» براي علما و فضلا مفيدتر و کارآمدتر است و دسترسيِ به روايات را آسان تر و مطلوب تر مي کند که اين خود از نظر علماي اعلام مزيّت بسيار مهمي به شمار مي رود.

3. اين کتاب از مقدمه هايي فوق العاده خوب و ارزشمند برخوردار است.

مرجع عالي قدر درباره يکي از مسائل موجود و محل ابتلاي برخي از مردم، فرمود: شخصي نزد من آمد و گفت: من پيش از اين به دين پايبندي نداشتم و نماز و روزه را يکسره ترک کرده بودم، اما اکنون توبه کرده و خواندن نماز و گرفتن روزه را آغاز کرده ام. با توجه به اين که در آن زمان به خوردن شراب عادت پيدا کرده بودم و نمي توانستم آن را به طور ناگهاني قطع کنم، لذا شراب مي خورم، اما نه زياد و همه روزه اندکي از آن را کم مي کنم. در اين باره به پزشک مراجعه کردم و وضعيتم و عدم توانايي ام بر ترک يکباره شراب را با پزشک در ميان گذاشتم. او به من گفت: شراب را به يکباره کنار نگذار که در اين صورت، جان خويش را به خطر خواهي انداخت.

ايشان در ادامه فرمودند: در فرض مذکور و طبق آنچه روايات شريفه بيان نموده که خداي متعال، در شراب، شفا قرار نداده است، آيا فقيه مي تواند به ترک خوردنِ شراب فتوا دهد؟

اين در حالي است که درمانِ اين شخص در فرض مذکور، به خوردن شراب بستگي دارد. بنابراين، اگر شراب نخورد و در نتيجه بميرد، آيا به علت ترکِ درمان، مستحق کيفر خواهد بود؟

يا اين که به دليل امتثال امرِ تحريم، کيفر نخواهد شد.

يکي از حاضران پرسيد: شخصي مبلغي پول دارد که مي تواند آن را هزينه سفر زيارت امام معصوم عليه السلام کند يا به فقير بدهد. در اين صورت، کدام يک مقدم است؟

مرجع عالي قدر فرمودند: در تمام موارد، تزاحم وجود دارد، اما ظاهراً و به حسب ادله موجود، احياي شعائر ديني از هر چيزي مهم تر است. بي شک، شعائر ديني مهم تر از امور فردي است، چنان که برآوردنِ نياز مردم، از ديگر مستحبات مهم تر است و فقيه مي تواند با تدقيق و تأمل در روايات و جمع بين آنها، در چنين مواردي فتوا دهد.

به عنوان مثال، در روايتي از اسماعيل خثعمي در اين معنا آمده است که گفت: به امام صادق عليه السلام عرض کردم: وقتي به مکه مي آييم، همراهان و دوستانم به طواف خانه خدا مي روند و مرا بر جاي مي گذارند تا اثاث و وسائل آنان را حفاظت کنم [در اين صورت چه وضعيتي دارم؟].

امام عليه السلام فرمودند: «أنت أعظمهم أجراً؛ تو پاداشي بزرگ تر از پاداش آنان داري»(1).

معظم له افزود: امام صادق عليه السلام از آن رو به اسماعيل فرمودند: «أنت أعظمهم أجراً» که او نيازهاي ديگران را برآورده مي ساخت. روشن باشد که فضيلتِ برآوردنِ نيازِ مردم از ديگر مستحبات بزرگ تر است، نه از امور واجب، چنان که شعائر ديني به طور مطلق از امور فردي بزرگ تر است، مگر مواردي که با دليل خارج شده باشد و پر واضح است که حج و زيارت امامان معصوم عليهم السلام از شعائر ديني است.

آيت الله العظمي شيرازي درباره فضيلت و اهميتِ زيارت امام حسين عليه السلام فرمودند: بي هيچ شبهه و ترديدي، زيارت امام حسين عليه السلام از حج مستحبي و نيز زيارت ديگر معصومان ـ که درود خدا بر آنان باد ـ برتر است. ايشان در موردِ روايتي که از امام جواد عليه السلام درباره فضيلت زيارتِ ثامن الحجج حضرت علي بن موسي الرضا عليهما السلام نقل شده است و برتريِ زيارت آن حضرت را مي رساند فرمودند: اين روايت و مانند آن براي اين است که پس از شهادت حضرت موسي بن جعفر عليهما السلام شماري از دشمنان، شايع کردند که ـ العياذ بالله ـ حضرت رضا عليه السلام در گفتارش صادق نبوده وامام نيست، چراکه او راه دشمنان را پيموده و با حاکمان وقت سازش کرده است.

اين شايعه را بعضي از بزرگانِ صحابه امام کاظم عليه السلام در ميان مردم پراکندند که از جمله آنان «علي بن ابي حمزه بطائني» و «زياد قندي» بودند و اينان «واقفيه» خوانده شدند. پيامدِ اقدام اينان به شايعه سازي و شايعه پراکني اين بود که پيروانِ اهل بيت عليهم السلام گرفتار فتنه شديدي شدند و بسياري از مردم، فريب شايعات دشمنان را خوردند. از اين رو و به عنوان قضيه خارجيه امام جواد عليه السلام در آن شرايط فرمودند: «زيارتِ حضرت رضا عليه السلام برتر است».

بنابراين روايتي که از امام جواد عليه السلام نقل شده است، قضيه حقيقيه نيست، زيرا روايات فراواني وجود دارد که زيارت امام حسين عليه السلام را از زيارتِ ديگر امامان معصوم عليهم السلام برتر مي دانند.

 

 

 

1. وسائل الشيعه، ج13، ص313، باب11، حديث26.