جمعي از مردان و زنانِ با ايمانِ کويتي که جهت شرکت در مراسم هشتمين سالگرد ارتحال بزرگ مرجع جهان تشيّع، حضرت آيت الله العظمي حاج سيد محمد حسيني شيرازي قدس سره در شهر مقدس قم حضور يافته بودند، روز دوشنبه يکم شوال سال جاري (1430ق.) با مرجع عالي قدر، حضرت آيت الله العظمي حاج سيد صادق حسيني شيرازي مد ظله العالي ديدار نمودند. معظم له طي سخناني، پس از قدرداني از ميهمانان که سختي راه را بر خود هموار کرده تا در اين مراسم شرکت نمايند، فرمودند: اميدوارم که در اين سفر عبادت از عنايات و الطاف حضرت بقية الله الأعظم مهدي موعود عجّل الله تعالي فرجه الشريف و کريمه اهل بيت حضرت فاطمه معصومه سلام الله عليها بهره مند گرديد.

معظم له با اشاره به نامه اي که از سرور و مولايمان حضرت حجت، امامِ منتظر عجّل الله تعالي فرجه الشريف به دست شيخ مفيد رضوان الله تعالي عليه رسيده و در آن آمده است: «إنا غير مهملين لمراعاتکم، ولا ناسين لذکرکم؛(1) ما نسبت به سرپرستي و عنايت به شما بي توجه نبوده و ياد شما را فراموش نمي کنيم»، فرمودند: بي توجهي و فراموش کردنِ مردان و زنانِ با ايمان از سوي امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف، ممکن نيست و آن حضرت عجّل الله تعالي فرجه الشريف در ميان ما هستند و ما را مي بينند و البته وعده توجه و سرپرستي ما را داده اند.

آن گاه پرسشگرانه فرمودند: با توجه به اين دو نعمت بزرگ: 1. برخورداري از سرپرستي امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف و 2. اين که آن حضرت هماره ما را ياد مي کنند، ما در قبال اين دو فضل و نعمت، چه وظيفه اي داريم؟ سپس در مقام پاسخگويي فرمودند: بر مردان و زنان با ايمان شايسته است که هماره بکوشند تا خشنودي و رضايت آن حضرت را به دست آورند.

آيت الله العظمي شيرازي ادامه دادند: روزي جواني مؤمن به من گفت: چه کنم که توفيق ديدارِ امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف را به دست آورم؟

به او گفتم: البته کسي که به ديدار امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف نايل آيد، فيضي بزرگ کسب مي کند، اما مهم تر از ديدار، کسب خشنودي آن حضرت است.

بي ترديد، امام عصر عجّل الله تعالي فرجه الشريف در حق کسي که در مرحله ديدار و شايسته اين مرتبه باشد، هرگز کوتاهي نخواهد کرد، ولي رسيدن به اين مقام به مقام عالي معنوي و خودسازي نياز دارد، نه صَرف وقت فراوان.

بله، عبادت، انجام مستحبات، خواندن دعا، زيارت و يادکردنِ خداي متعال بخشي از اعمالي است که توفيق ديدار امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف را به انسان مي دهد، اما مهم تر از اين ها، کسب خشنودي آن حضرت است.

ايشان در تبيين اين مطلب فرمودند: کسب رضاي امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف نيازمند مقدماتي است که پايبندي به دو مطلبِ زير از اولويت و اهميتِ فوق العاده اي برخوردار است:

1. دوري جستن و پرهيز از خشم است. بنابراين، انسان در برابر عواملِ تحريک کننده خشم، بايد خويشتن داري کند، خواه در امور فردي باشد يا اموري ديگر. ديگر اين که انسان نبايد بر خشمگين نشدنِ خود در قبالِ جريان و حرکتي، افسوس بخورد و خود را بيازارد، چراکه پرهيز از خشمگين شدن، عمل مهمي براي آينده انسان در دنيا و آخرت به شمار مي رود، چه اين که کسي که خشمگين مي شود، گناهانش فزوني مي گيرد و آن که کمتر دچار اين حالت مي شود، گناهانش نيز کمتر خواهد بود. لذا انسان بايد در خانه، مدرسه، دانشگاه، بازار، جامعه و در جاي جاي زندگي بر ترک خشم مصمم باشد و از آن دوري گزيند و البته چنين چيزي مستلزم تمرينِ فراوان است.

امام صادق عليه السلام مي فرمايند: «مردي اعرابي (باديه نشين) نزد رسول خدا صلي الله عليه وآله رفت و به حضرتش عرض کرد: اي رسول خدا، چيزي (سخني) به من بياموز که من سفر مي کنم و در باديه هستم.

پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله به او فرمودند: لا تغضب؛ خشمگين مشو.

مردِ باديه نشين، اين سخن را ناچيز و خُرد شمرد، لذا نزد رسول خدا صلي الله عليه وآله بازگشت و عرض کرد: اي رسول خدا، چيزي (سخني) به من بياموز که من سفر مي کنم و در باديه هستم.

حضرت فرمودند: لا تغضب؛ خشمگين مشو.

مرد اعرابي اين بار نيز سخن رسول خدا صلي الله عليه وآله را ناچيز و خُرد انگاشت و دگر بار نزد حضرت بازگشت و درخواست خود را تکرار کرد و پيامبر صلي الله عليه وآله به او فرمودند: لا تغضب؛ خشمگين مشو.

مرد اعرابي با خود گفت: از اين پس، درباره چيزي سوال نخواهم کرد، چرا که او (رسول خدا) مرا نصيحت کرد و بر حذر داشت که مبادا هنگام خشم گرفتن [چنان خشمگين شوم که] تهمتي بزنم يا کسي را بکشم»(2).

مرجع عالي قدر در ادامه فرمودند: در صورتي که انسان، عزمِ ترک خشم کند، نفس و جان او به تدريج بر اين عزم استوار و تقويت مي شود و ترک خشم را امري طبيعي خواهد يافت و در مقابلِ هيچ محرکي واکنش نشان نخواهد داد و در نتيجه، پايبندي به اخلاق والا برايش آسان مي شود.

معظم له در اين زمينه فرمودند: شخصي با مرحوم اخوي آيت الله العظمي سيد محمد حسيني شيرازي اعلي الله درجاته سرسنگين شد و قهر کرد، به گونه اي که جواب سلام او را نمي داد و هرگاه او را در راه يا در جايي مي ديد، روي از او بر مي گرداند. در مقابل، هرگاه مرحوم اخوي او را مي ديدند ـ اتفاقي که هر روزه 1 ـ 2 بار پيش مي آمد ـ به او سلام مي کردند. اخوي رضوان الله تعالي عليه مي فرمودند: «تصميم گرفته ام هربار که او را ببينم، به او سلام کنم».

پس از شش ماه آن شخص پاسخِ سلام اخوي را داد و به او گفت: چرا مرا به حال خودم نمي گذاري؟

اخوي به او پاسخ دادند: من به تکليف خود عمل مي کنم.

مرجع عالي قدر افزودند: مرحوم اخوي از آن رو چنين مي کرد که بر پايبندي به اخلاق نيکو مصمم بود.

مرحوم آيت الله سيد محمد رضا حسيني شيرازي رضوان الله تعالي عليه نيز در پرهيز از خشم تمرين خوبي داشت. او از دردِ کمر سخت در رنج بود و لذا براي درمانِ خود، به چندين پزشک مراجعه کرد. در يکي از معاينات، پزشک از او پرسيد: هنگامي که خشمگين مي شوي، درد کمرت چگونه است؟

آن مرحوم در حالي که لبخند بر لب داشت گفت: من خشمگين نمي شوم.

پزشک با شنيدن اين پاسخ، با کنجکاوي در چهره آن مرحوم خيره گشت.

معظم له در ادامه فرمودند: بر زنان و مردان با ايمان شايسته است که بر ترکِ خشم و پرهيز از آن، عزم خود را جزم کنند. البته به استثناي خشم براي خدا و در راه خدا.

بنابراين، کسي که بر ترک عصبانيت مصمم نباشد، در روز قيامت نامه اي از اعمال خود در دست خواهد داشت که هزاران خشم در آن ديده مي شود و در پيِ هر بار خشمگين شدن، گناهي مانند، دشنام دادن، ناسزاگفتن، دروغ، غيبت، سخن چيني، کفران نعمت و ظلم به ديگران به چشم مي خورد. در آن هنگام، انسان نمي تواند وجود اين همه گناه را توجيه کند.

حضرت آيت الله العظمي شيرازي در ادامه فرمودند: اگر انسان در حق خود ستم روا دارد، سپس از کرده خود پشيمان شود و توبه کند، خداي منّان، توبه او را پذيرفته و گناهانش را پاک مي کند، اما اگر کسي تحت تأثير خشم، به ديگري ظلم کند و سپس پشيمان شود و در پيِ توبه کردن باشد، در صورتي خداي متعال توبه او را مي پذيرد که فردِ مورد ستم قرار گرفته، از او گذشت کند و او را ببخشد. حال اگر انسان تصميم به ترک عصبانيت بگيرد، مواردِ گناهان ارتکابي اش کم شده يا نابود مي گردد.

2. انسان روزانه، هرچند زماني به کوتاهيِ چند دقيقه به محاسبه نفس خود بپردازد و گفتار و رفتار خود را با نزديکان، خانواده، فرزندان، دوستان و بيگانگان بررسي کند، چراکه در حديث شريف، از اميرالمؤمنين علي عليه السلام روايت شده که مي فرمايند: «حاسِبوا أنفسکم قبل أن تحاسبوا، وزِنوها قبل أن توزنوا؛(3) خويشتن را مورد محاسبه قرار دهيد، پيش از آن که مورد محاسبه قرار گيريد و خود را [در ترازوي حساب کشي] بسنجيد، پيش از آن که [در ترازوي حساب کشي] سنجيده شويد».

و در حديث ديگري از مولي الموحدين اميرالمؤمنين عليه السلام آمده است که: «ليس منا من لم يحاسب نفسه في کل يوم، فإن عمل خيراً حمد الله و استزاده، وإن عمل سوءاً استغفر الله؛(4) آن که همه روز نفس خود را مورد محاسبه و بازخواست قرار ندهد از ما نيست. پس [بنگرد] اگر کار نيک انجام داده، حمدِ خداي را گويد و فزوني آن اعمال را بخواهد، و اگر بد کرده، از کرده بدِ خود [به درگاه الهي] استغفار کند».

بر اساس اين آموزه ديني، هر انساني بايد با خود خلوت کند و رفتار و گفتار خويش را بسنجد و اگر گفتار و رفتاري ناشايست و مبغوض خداي متعال در عملکرد خود بيابد، به درگاه خدا استغفار و توبه کند و بر عدم تکرار آن تصميم بگيرد.

مرجع عالي قدر حضرت آيت الله العظمي شيرازي مد ظله العالي سخن خود را اين گونه به پايان بردند: بر مردان و زنان مؤمن شايسته است که بر ترک خشم و محاسبه همه روزه نفس مصمم شوند تا خداي متعال بيش از پيش، آنان را در رسيدن به مقامِ قربِ به امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف و صلوات الله و سلامه عليه و نيز در کسب رضاي آن حضرت موفق بدارد. يکي از نشانه هاي رضايت و خشنودي امام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف از انسان، توفيق ديدار آن حضرت است. از خداي منّان مسئلت دارم، ما و شما را به درک اين فيض موفق بدارد، وصلي الله علي محمد وآله الطاهرين.

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. الاحتجاج، ج2، ص495.

2. مستدرک الوسائل، ج12، ص8، حديث9.

3. وسائل الشيعه، ج16، ص99، باب96، حديث21082.

4. عدة الداعي، ص239.