به مناسبت فرا رسیدن ولادت سراسر نور حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و امام جعفر صادق علیه السلام مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی حاج سید صادق حسینی شیرازی مدظله العالی جلسه ی درس خارج خود را در روز چهارشنبه 15 ربیع الأول 1436 هـ ق (17/10/1393) به این موضوع اختصاص دادند.

ایشان پس از تبریک گفتن جهت فرارسیدن این مناسبت های نورانی به محضر مقدس حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و مؤمنان و مستضعفان جهان فرمودند: امیدوارم که خدای متعال به برکت این مناسبت بسیار بزرگ عنایتی ویژه نموده، فرج امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را نزدیک کند و دنیا را از مشکلات موجود رهایی بخشد؛ دنیایی که به فرموده ی خدای تعالی به دست مردم دچار نابسامانی شده است، آن جا که می فرماید: «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ؛ فساد و تباهی در خشکی و دریا به خاطر رفتارهای ناشایست و کارهای خلافی که مردم انجام داده اند آشکار شده»(روم/41).

مرجع عالیقدر درباره ی بیان قرآن کریم در خصوص رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: قرآن کریم، جهت الگوگیری از سیره و اخلاق رسول خدا، حضرت را با اوصافی متعدد و برجسته ذکر کرده که از جمله می فرماید: «بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ؛ او نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است»(توبه/128).

در برخی تفاسیر آمده است که مراد از رأفت در «رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ» رأفت باطنی رسول خدا به مردم بوده و منظور از رحمت، رحمت ظاهری حضرت به دیگران است، بدین معنا که رأفت، رحمتِ درونی است و رحمت، رأفت ظاهری است و این، از صفات پیشوا بودن رسول خدا به امر و تعیین خدا بوده است.

مرجع عالیقدر افزودند: البته از قطعیّات ادله ی شرعی و مسلمات تاریخ است که چهارده معصوم علیهم السلام جهت پیشوا بودنشان به امر و تعیین خدا بدون استثنا از همین ویژگی برخوردارند، صفت رأفت و رحمتِ رسول خدا قبل از بعثت و بعد از آن، و نیز قبل از هجرت و بعد از آن به طور مکرر به صورت شگفت انگیز و تعجّب آفرین صدها و صدها بار از آن حضرت ظهور پیدا کرد. اگر بخشی کوچک از این رأفت و رحمت که رأفت و رحمت اسلامی بوده را مسلمانان و جوانان مسلمان بدانند و از آن آگاهی یابند، چنان دلبسته و پایبند اسلام خواهند شد و در راه آن جانفشانی خواهند کرد که مسلمانان صدر اسلام در رکاب پیامبر خدا و در رکاب امیرمؤمنان حضرت علی و امام حسین علیهماالسلام جانبازی و فداکاری نموده و همه ی دارایی و جان خود را در راه خدا و اهل بیت علیهم السلام تقدیم کردند.

ایشان افزودند: همگان در این زمینه وظیفه دارند و وظیفه ی اهل علم و عالمان بیشتر بوده و بار آموزه ی «کلکم راع وکلکم مسئول عن رعیته؛ همگی تان ـ شرعاً ـ حکم سرپرستان را داشته و نسبت به دیگران مسئولید» بر دوش این قشر از جامعه سنگین تر است. به همین جهت باید این رأفت و رحمت اسلامی که در وجود رسول خدا، امیرمؤمنان، حضرت زهرا و ائمه ی اطهار علیهم جمیعاً صلوات الله مجسّم شده است را به جوانان مسلمان برسانیم. روشن باشد که اگر غیر مسلمانان، از جمله جوانان آن ها اندکی از رأفت و رحمت این پاکان را بدانند و باور کنند، حتماً برای پذیرش آن سبقت گرفته، پیشگام می شوند.

این سخن، گزافه گویی نیست، بلکه تاریخ تا به امروز مکرراً شاهد آن بوده و هست و فراتر از این امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام در این معنا فرموده اند: «الله الله فی القرآن، لا یسبقنکم بالعمل به غیرکم؛ خدا را ناظر و خدا را گواه بر خود درباره ی قرآن بدانید که مبادا در عمل به احکام نورانی آن دیگران که مسلمان نبوده بر شما پیشی گیرند و بر شما آقایی کنند».

معظم له با اشاره به همین سبقت گیری به سوی والایی ها، رأفت و رحمت اسلامی فرمودند: اخیراً جوانی غیر مسلمان در یک کشور غیر اسلامی، مسلمانِ شیعی و پیرو اهل بیت علیهم السلام شد و یک روحانی وارسته، دختر خود را به همسری وی درآورد. این روحانی چندی پیش نزد من آمد و وقتی درباره ی دامادش از او پرسیدم، گفت: از برخی مسلمانان معتقدتر است و بهتر خدمت می کند.

ابوذرها، عمارها، مقدادها و جز آنان افرادی بودند که مسلمان شدند و از بسیاری مسلمانانِ نسل اندر نسل امروز ما بهتر شدند. آنچه در این میانه باید درمان و زدوده شود، نا آگاهی است که اهل علم در این زمینه وظیفه ای سنگین تر دارند و هر شخصی در حد توان خود باید انجام وظیفه کند.

مرجع عالیقدر در این معنا مطلبی از تاریخ بیان کرده و فرمودند: یک نمونه از صدها و صدها مورد رأفت و رحمت رسول خدا، داستان «ابن ابی امیه» است. او از هنگام بعثت تا هجرت رسول خدا صلی الله علیه وآله و حتی بعد از هجرت، حضرت را آزرد و این آزارها به حدی بود که حضرت در فتح مکه درباره ی او فرمودند: «کذبنی تکذیباً لم یکذبنی أحد من الناس؛ احدی مانند او مرا تکذیب نکرد».

این بیان، میزان رنجش رسول رحمت و رأفت از شدّت آزارهای ابن ابی امیه حکایت دارد و ندیده و نشنیده ام که آن حضرت چنین سخنی درباره غیر از او فرموده باشند.

جان سخن اینجا است که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله پس از گذشت بیست سال و اندی تحمّل آزار مشرکان اکنون فاتحانه و پیروزمندانه وارد مکه شده بودند. چنان که در روایت و تاریخ آمده، عده ای در خانه های خود پنهان شدند و سران قریش هم در کعبه پناه گرفتند به این امید که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به احترام کعبه از آنان درگذرد. در آن شرایط حساس و سرنوشت ساز پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله عفو عمومی اعلام کردند، اما به ابن ابی امیه اجازه ی دیدار ندادند.

سرانجام ام سلمه نزد رسول خدا صلی الله علیه وآله از ابن ابی امیه شفاعت کرد و آن حضرت اجازه ی دیدار به او دادند.

آیا می توان رئیس دولت و حکومتی را یافت که به کاری تصمیم بگیرد و با وساطت یک نفر نظر خود را تغییر دهد؟ این رفتار پیامبر، نشانگر رأفت و رحمت اسلامی نسبت به مردم و دیگران است؛ رفتاری که مانند آن را تاریخ نشان نداده و نخواهد داد. همین رأفت و رحمت اسلامی که در رفتار رسول اکرم صلی الله علیه وآله بود، مشرکان، مسیحیان و یهود را جذب اسلام کرد. چنین رحمت و رأفتی امروزه گرچه پیدا نمی شود، اما وجود چنین راهی امکان دارد.

مرجع عالیقدر درباره ی رفتار قدرت و حکومت هایی غیر از قدرت و حکومت معصومان فرمودند: این شیوه ی حکومتی، نماد حکومت صالحان است، اما در شرایط متفاوت در تاریخ گذشته و معاصر، مثلاً در عراق، لیبی، افغانستان و جز آن هرگاه انقلاب یا کودتایی شده جوی خون به راه افتاده است.

آنچه نباید مورد غفلت قرار گیرد این است که انسان در هر موقعیت که باشد روش رسول خدا صلی الله علیه وآله را باید دنبال و در جامعه پیاده کند و به این آموزه ی قرآن کریم توجه داشته باشیم که می فرماید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ به تحقیق که برای شما در سیره و روش زندگی رسول خدا سرمشقی نیکوست»(احزاب/21).

ایشان به تاریخ نه چندان دور اشاره نموده و فرمودند: مرحوم مجدد، میرزای بزرگ شیرازی صاحب فتوای مشهور تنباکو (که داستانی خواندنی و آموزنده دارد) قید «الیوم؛ امروز» را در فتوای خود آوردند و این یعنی «حکم ثانوی است» که نباید همانند حکم اولی با آن رفتار شود. ایشان در فتوای مشهور خود اینگونه فرمودند: «الیوم استعمال توتون و تنباکو در حکم محاربه با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است ـ و زیر آن امضا نمودند ـ حسن الحسینی».

می بینیم که یک فتوای یک سطری چه اثری شگرف بر جای نهاد. درباره ی آن مرحوم بسیاری کتاب نوشتند، از جمله ی آنان: صاحب اعیان الشیعه، مرحوم سید حسن صدر در کتاب تکمله ی أمل الآمل، شیخ آقا بزرگ تهرانی در کتابی مستقل و شیخ حسن کربلائی (که از علمای بزرگ و از شاگردان میرزای شیرازی و هم دوره ای مرحوم سید محمد کاظم یزدی، آخوند خراسانی و آقا رضای همدانی بود که چند سال قبل از آخوند خراسانی فوت کرد) بودند.

مرحوم سید حسن صدر او را از فقهای بزرگ خوانده است. سید عبدالحسین شرف الدین از شاگردان همین شیخ حسن کربلایی بود و میرزای نائینی سالها با وی هم درس و هم مباحثه بود. این شیخ حسن، درباره ی قضیه ی تنباکو کتابی به زبان فارسی دارد. او خاطرات روزانه ی خود را یادداشت کرده و از جمله درباره ی میرزای شیرازی نوشته است: او سیره ی «بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ» را به خوبی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرا گرفته و دریافته بود که با یک خط و یک جمله توانست تحولی ایجاد کند.

صاحب کتاب «المآثر الکبری فی تاریخ سامرا» و جز او نوشته اند که انگلستان با سرپوشی شرکت تنباک حدود صد هزار کارشناس مسیحی به ایران فرستاده بود برای تبلیغ مسیحیت و بی بندباری در سراسر ایران و فرستادگان دست به کار فریب جوانان شدند. میرزای شیرازی با یک فتوای یک سطری تمام رشته ی انگلیس را پنبه کرده و در نتیجه تمام آن ها را با ضرر فراوان و ورشکستگی سیاسی و اقتصادی از ایران خارج نمودند.

معظم له در ادامه فرمودند: این رفتار و اقدام میرزای شیرازی درسی است که باید آموخت.

در تاریخ میرزای شیرازی نقل شده است که: میرزای شیرازی از نجف اشرف به سامرا رفتند. در آن جا با آزار و اذیت فراوانی رو به رو شدند. به عنوان مثال، با فرارسیدن شب یک عده بچه به خانه ی آن بزرگوار نزدیک شده به داخل خانه شان سنگ پرتاب می کردند و از داخل خانه ی ایشان نقل شده است: هر روز صبح یک زنبیل سنگ و کلوخ از حیاط منزل جمع می کردیم.

این کار ادامه داشت، اما میرزای بزرگ شیرازی بردباری ورزیده و نسبت به آنان «رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ» بودند. سید محمد، فرزند ایشان از نظر علمی شایستگی آن را داشت که پس از پدر جای ایشان مرجع تقلید شیعیان باشد، اما به خانه ی او ریخته و وی را کشتند. ماجرا در دنیای آن روز منتشر شد، لذا چهار تن که عبارت از والی حکومت عثمانی در بغداد، سفیر ناصر الدین شاه، سفیر انگلستان و سفیر یک کشور اروپایی بودند به سامرا رفته و درخواست دیدار با ایشان کردند. میرزا، سفیر عثمانی و سفیر ایران (که مسلمان بودند) به حضور پذیرفته ولی سفیر انگلیس و آن کشور اروپایی را راه ندادند.

سفیر عثمانی به عرض ایشان می رساند که: هر دستوری شما بدهید به تحقیق قابل اجرا خواهد بود، هرچند درخواست قتل عام مردم سامرا باشد.

سفیر ایران نیز مطلبی مشابه ارائه می دهد، اما میرزا با پیشنهاد آنان مخالفت کرده و از اظهار محبتشان قدردانی و تشکر می کند. و خلاصه: میرزای بزرگِ ساکن سامرای به وسعت یک روستا و قصبه، انگلیس یعنی استعمار پیر و امپراتوری بزرگ و پر قدرت آن روز را رد می کند. از دیگر سو مردم سامرا وحشت زده شده بودند که مبادا میرزا به آنان چیزی بگوید و فاجعه ای بر سر آنان فروبارد، اما بعد از رفتن سیاستمداران، مردم سامراء دریافتند که میرزا چیزی از آنان بر ضدّشان نخواسته، لذا پس از چند روز تقاضای دیدار کردند و پس از موافقت میرزا، چند نفر پیر و جوان و کودک خدمت ایشان رسیدند و شمشیری از غلاف کشیده پیش روی ایشان گذاشتند و اظهار داشتند که این بچه ها شب ها به دستور ما خانه ی شما را سنگ باران می کردند و این جوان ها به دستور ما فرزند شما را کشتند، حال این ما و این شمشیر و این شما، هرچه سزای ما است حاضریم انجام دهید. میرزای شیرازی در جواب آنان فرمودند: وضعیت پیش آمده مانند آن است که فرزندی، دیگر فرزند خانواده را بکشد. آیا می توان کاری کرد؟ و سپس از آنان گذشت نموده و اظهار تشکر کرده و با دادن هدایایی، آنان را روانه ی خانه های خود کردند. چنین شخصیتی توانست با یک فتوا، انگلیس ابر قدرت آن زمان را با حدود صد هزار کارشناس از ایران ذلیلانه بیرون کند و ناصر الدین شاه که دو معاهده را امضا کرده بود در پس این فتوا مجبور به لغو آن دو معاهده شد.

حضرت آیت الله العظمی شیرازی مدظله العالی پرسشگرانه فرمودند: چرا ما چنین قدرتی نداریم؟ دلیل چنین وضعیتی که فعلاً در آن گرفتاریم، فقط یک چیز بوده و آن الگو نگرفتن و ضعف پیروی از رسول خدا صلی الله علیه وآله است. برای این منظور باید از بازی های سیاسی دور شد و بدانیم که منظور، مفهوم و منطوق «ساسة العباد؛ اداره کنندگان بندگان» که در زیارت جامعه آمده بازی های سیاسی نیست.

سزاوار نیست که انسان با داشتن مقامی و برخوردار بودن از قدرتی در این دنیا، از رسول خدا پیروی نکند که در این صورت دنیا و آخرت خود را یکجا از دست خواهد داد.

میرزای شیرازی امام معصوم نبود، اما به جهت پیروی از احکام خدا و سیره ی رسول خدا و اهل بیت علیهم السلام توانست بساط انگلیس را از سراسر ایران برچیند. این روحیه می تواند با کمترین هزینه جهان را مدیریت کند. مسلماً خدای متعال کمک می کند، به این شرط که آموزه ی «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» حاکم باشد.

ایشان ادامه دادند: چند سال قبل مطلبی از اینترنت برایم آوردند مبنی بر این بود که دو شخصیت علمی مسلمان، بنای خود را بر این گذاشتند که بررسی کنند اخلاق قرآن و اخلاق رسول خدا صلی الله علیه وآله در کدام کشور بیشتر رعایت و عملی می شود. بعد از بررسی به این نتیجه ی اعلام شده رسیدند که: کشور شماره ی 1 تا 32 از لحاظ عمل به اخلاق و آموزه های اسلام، کشورهای غیر اسلامی بودند و به دیگر بیان در 32 کشور غیر اسلامی، اخلاق اسلامی اجرا و اعمال می شود. به راستی چرا چنین شده است؟

معظم له در ادامه فرمودند: چند روز قبل در یکی از کشورهای غربی بر ضد اسلام تظاهراتی به راه افتاد مبنی بر این که: ما اسلام، مسجد و... نمی خواهیم. دلیل این اسلام گریزی و اسلام هراسی چیست؟ پر واضح است، به این دلیل که عده ای اسلام را علم کرده، به نام آن، بدون آن که جنگی و جبهه ای وجود داشته باشد، با شعار «الله اکبر» بی پروا مردم بی پناه، پیر و جوان، خرد و کلان، زن و مرد را به قتل می رسانند.

باید به جهانیان رساند و اعلام کرد که این، اسلام پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیست. اسلام پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله آن است که در تعامل حضرتش با مشرکان جلوه کرد.

مشرکان بیست سال با پیامبر جنگیدند و مسلمانان را کشتند و اموالشان را مصادره و از نظر اقتصادی و سیاسی محاصره شان کردند، اما وقتی آن حضرت پیروز شدند و مکه را فتح کردند، عفو عمومی صادر کردند. این رأفت، رحمت و اخلاق اسلامی باید به دنیا عملاً و قولاً معرفی شود و از همین امروز باید شروع کرد و البته با استفاده از تمام وسایل جدید و هر فرد در حدّ توان خود.

حضرت آیت الله العظمی شیرازی مدظله العالی در خاتمه فرمودند: امیدوارم در این راه عنایات خاصه ی رسول خدا صلی الله علیه وآله، امام صادق علیه السلام و سایر حضرات معصومین، به ویژه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف شامل حال ما شود تا هریک از ما اگر قصور یا خدای ناکرده تقصیری در خدمت به اسلام و اهل بیت علیهم السلام و قرآن داشته ایم جبران کرده و کوتاهی نکنیم.

وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین