حوزه ی علمیه ی علامه ابن فهد حلی رحمة الله علیه در شهر مقدس کربلا، در آستانه فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و به منظور آمادگی بیشتر برای فعالیت های تبلیغیِ این ماه، در روز شنبه هفتم ماه شعبان المعظم 1437ق (25/2/1395) پانزدهمین کنگره ی نیم ساله خود را با حضور علما، فضلا و انبوه طلاب حوزه علمیه و خطیبان منبر حسینی تحت عنوان «منبر (تبلیغ) رمضانی، آمادگیِ استوار و انجام وظیفه توأم با امانت» برگزار کرد.

این کنگره با تلاوت آیاتی از قرآن کریم آغاز شد، سپس مدیر حوزه علمیه علامه ابن فهد حلیِ کربلای معلی، آیت الله شیخ عبدالکریم حائری نخستین پیام کنگره را که از آیه کریمه: «وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَی اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ؛ گفتار چه کسی بهتر است از آن کس که دعوت به سوی خدا می کند و عمل صالح انجام می دهد و می گوید: من از مسلمانان هستم»(فصلت/33) مدد گرفته بود خواند. آن گاه در مقام تبیین اهمیت و بزرگی مسئولیتی که بر عهده خطیبان قرار دارد گفت: نهاد دینی دارای مراتب متفاوتی است که رسول اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه معصومین علیهم السلام قله نشین آن هستند و در مراحل بعدی علما و خطبا قرار دارند. اما با این حال، همگی یک وظیفه دارند و آن، دعوت به سوی خدای متعال و اصلاح جامعه و افراد آن است.

وی ادامه داد: رسالت آسمانی حضرت ختمی مرتبت از آغاز کار خود، بر اهمیت بالندگی بخشیدن به امت از رهگذر دانش آموزی و دانش اندوزی تأکید داشت وآیات قرآن کریم (سوره علق) نیز بر این امر گواه است. در پی نزول این سوره، خدای متعال به رسول مکرمش مژده داد که دخترش حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ ایشان را فرزندانی عطا خواهد کرد که امامانی هدایتگر خواهند بود و آنان امام حسن و امام حسین علیهما السلام هستند. نیز حضرت جبرئیل امین علیه السلام کسانی را که دین او را در جهان منتشر خواهند کرد، به ایشان شناساند.

آیت الله حائری در ادامه تأکید کرد: موضوع اصلاحگری در تمام عرصه های زندگی، باید بخش اعظم فعالیت سخنوران ارجمند در ماه مبارک رمضان، به ویژه در بُعد دینی با محوریت اخلاق والا را شامل شود. روشن باشد که این مأموریت بزرگ در واقع و چنان که در فقه ثابت شده واجب کفایی است و حال که به اندازه و تعداد کافی به این امر پرداخته نشده است، باید و باید با تمام تلاش برای برطرف کردن این خلأ بکوشیم و با دوراندیشی، قوت و حکمت به این مسئولیت تن در دهیم.

دومین سخنران این کنگره، خطیب عرب زبان حجت الاسلام شیخ جعفر ابراهیمی بود. او در آغاز سخن خود، بر اهمیت ماه مبارک رمضان به عنوان مهمترین فصل تبلیغی تأکید و یادآوری کرد که این برهه از آن جهت ویژگی دارد که جامعه مؤمن با تهاجم شرورانه دشمنان روبروست، لذا خطیبان ارجمند باید همت گماشته و با کوشش فراوان در برابر این تهاجم بایستند و بدانند نجات و توفیق هر خطیب و سخنوری در گرو این امر است و چنان که در برخی از روایات آمده است راه رسیدن به بهشت از همین مسیر می گذرد.

وی افزود: خطابه و دعوت به سوی خدای متعال وظیفه پیامبران و جانشینان ایشان است و قرآن کریم این مطلب را از زبان حضرت نوح علیه السلام روایت کرده، می فرماید: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا * یُرْسِلِ السَّمَاء عَلَیْکُم مِّدْرَارًا * وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَل لَّکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَل لَّکُمْ أَنْهَارًا؛ به آنها گفتم از پروردگار خویش آمرزش بطلبید که او بسیار آمرزنده است * تا بارانهای پر برکت آسمان را پی در پی بر شما فرستد * و شما را با اموال و فرزندان فراوان امداد کند، و باغهای سرسبز و نهرهای جاری در اختیارتان قرار دهد»(نوح/10ـ12).

هرکس خطبه رسول اکرم صلی الله علیه وآله در آخر ماه شعبان را که زمینه ساز آمادگی برای ورود به ماه مبارک رمضان بود بخواند، نقش برجسته و مهم خطابی و پیام رسانی آن حضرت در دعوت به سوی خدای متعال را درخواهد یافت.

امیرمؤمنان حضرت علی بن ابی طالب علیهما السلام و دیگر امامان معصوم از نسل آن حضرت نیز همین گونه عمل کردند. امام حسین علیه السلام پیش از حادثه کربلا مردم را بسیار به سمت خدای سبحان فرا می خواند. او در مسجد مردم را آموزش می داد و در جمع شان خطبه می خواند. در مکه مکرمه، در راه کربلا و در کربلا نیز بر حاضران خطبه خواند. غیر از ایشان اصحاب ارجمندشان، مانند: حبیب بن مظاهر، زهیر، بریر و جز آنان نیز برای مردم خطبه خواندند و مردم را به سوی خدا دعوت کردند.

امام سجاد علیه السلام نیز از این چارچوب خارج نبودند و با ایراد خطبه در میان مردم آنان را به سوی خدا می خواندند و در خطبه ای که در شام ایراد کرد، سنگ بنای گفتمان حسینی را پی نهاد و خطبا با الگو گرفتن از این مکتب امام سجاد علیه السلام و از رهگذر منبر حضرت سیدالشهدا علیه السلام دعوت به سوی خدا و دین و سیره اهل بیت علیهم السلام؛ گفتمان حسینی را آغاز و آن را دنبال کردند.

ایشان بر اهمیت اخلاص در فعالیت تبلیغی و این که چنین چیزی سرمایه گوینده است تأکید کرد و افزود: در چنین صورتی خطیب از پاداش الهی و جاودانگی برخوردار شد، چنان که افرادی مانند مرحوم شیخ عبدالزهرا کعبی (از سخنوران برجسته و نامی منبر حسینی) جاودانگی یافتند.

او تأکید کرد که گویندگان و وعاظ باید بخش اعظم وقت خود در ایام و فصل تبلیغی به مبحث «توحید» و آنچه به آن مرتبط است اختصاص دهند تا از این رهگذر در برابر تهاجم ملحدان و زندیقان که امروزه جامعه، به ویژه دانشگاه و مجامع علمی را مورد هجوم قرار داده اند، بایستند و فعالیت آنها را بی اثر کنند.

سومین برنامه ی این مراسم، تواشیح خوانی، شامل مدایح پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و خاندان پاکش توسط جناب آقای حاج سید مرتضی سندی بود.

دیگر سخنران کنگره آیت الله شیخ فاضل الصفار، استاد درس خارج در حوزه علمیه کربلا بود. او در سخنان خود بر دو محور مهم تأکید کرد:

1. ابزار و راهکارهای منبر حسینی؛

2. هدف از منبر و تبلیغ.

وی ادامه داد: قرآن کریم به هر دو مورد تصریح کرده، می فرماید: «ادْعُ إِلِی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِیلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِینَ؛ با حکمت و اندرز نیکو به سوی راه پروردگارت دعوت نما، و با آنها به طریقی که نیکوتر است استدلال و مناظره کن، پروردگار تو از هر کسی بهتر می داند چه کسانی از طریق او گمراه شده اند و چه کسانی هدایت یافته اند»(نحل/125).

در این آیه کریمه تسلسل منطقی کاملاً مشهود و عیان است و خطیب منبر حسینی و دعوت کننده به سوی خدای سبحان است که این موارد، یعنی: حکمت، موعظه ی نیکو و جدال بر اساس آنچه بهتر است را رعایت می کند.

وی در توضیح این مطلب افزود: در آفرینش و وجود انسان عقل و عاطفه از جایی ویژه برخوردار اند که عقل با حکمت دمخور و همسوست و موعظه نیکو با شعور و احساس سر و کار دارد و جدال بر اساس آنچه بهتر است با بیان و گفتار مرتبط است.

آیت الله صفار در ادامه سخن به بررسی و مناقشه سه مورد یادشده پرداخت و بر اهمیت این مطلب تأکید کرد که موضوع مطرح شده در منبر باید بر برهان و شناخت مبتنی باشد و گوینده باید سطح درک و فهم شنونده را بسنجد، سپس مطلبی را طرح کند و در این صورت مطالب مطرح شده واقعاً کارساز و اثرگذار خواهد بود. البته مطلب مطرح شده افزون بر این که لازم است برهانی و مستدل باشد باید با عاطفه و نرمی نیز آمیخته باشد و این، مهم ترین روش برای موفقیت در گفتمان است.

آیت الله صفار یادآوری کرد: آیه پیش تر خوانده شده از لفظ «مجادله» یاد کرده،و نه «حجت» و این از آن جهت است که مجادله در مفهوم عام و کلیِ آن، حجت و جدل را دربر می گیرد.

او درباره بخش دوم سخنان خود، یعنی هدف از منبر و تبلیغ توضیح داد که راه خدای سبحان یکی است که دومی ندارد و آن جا که می فرماید: «سَبِیلِ رَبِّکَ؛ راه پروردگارت» و این اضافه به امری مهم که به پرورش و رشد انسانی است اشاره دارد و بدین معناست که «رب؛ پروردگار» کسی است که می پروراند، رشد می دهد، می آموزد و هدایت می کند. بر این اساس مبلغ از صفت پروردگاری خدای متعال مدد می گیرد و هم از رهگذر موصوف شدن به این صفت الهی اثرگذار خواهد شد، چراکه این حالت کمال در هر چیزی را به نمایش می گذارد.

آن گاه عبارت «سَبِیلِ رَبِّکَ» را از جنبه روایی مورد بررسی قرار داد و گفت: روایات شریفه تأکید دارند که سبیل (راه) حق همان تمسک به قرآن کریم و فهم آن از طریق اهل بیت علیهم السلام است و این دو (قرآن و اهل بیت علیهم السلام) تبلور راه درست و بایسته پیروی و تبعیتِ الهی هستند.

گفتنی است که مدیریت و اجرای این کنگره را جناب حجت الاسلام شیخ زهیر اسدی از اساتید حوزه علمیه کربلای معلی بر عهده داشت.

مراسم این کنگره از سوی شبکه های ماهواره ای: امام حسین علیه السلام، المهدی، الشعائر، مرجعیت و سایت های اینترنتی، اجتماعی و رسانه های محلی پوشش داده شد.