جمعي از دانش آموزان يکي از مدارس راهنمايي رباط کريم در بيت حضرت آية الله العظمي سيد صادق شيرازي با ايشان ديدار وبه رهنمودهاي حجة الاسلام والمسلمين سيد جعفر شيرازي گوش فرا دادند.

حجة الاسلام والسلمين سيد جعفر شيرازي طي اين ديدار اظهار داشت: «انسان ها از نظر فکر، هوش واستعداد يکسان آفريده نشد ه اند. برخي از انسان ها از مراتب متوسط يا ضعيف هوش واستعداد برخورداند وبرخي داراي استعداد وهوش بالايي مي باشند. از طرفي برخي از افراد موفقيت هاي چنداني در زندگي وکار به دست نمي آورند در حالي که برخي ديگر نابغه ونمونه اند. در حقيقت اين مسأله ارتباط چنداني به هوش واستعداد ندارد وبه همت وپشتکار فرد باز مي گردد».

وي افزود: «کسي که همت وپشتکار بالايي دارد موفق مي شود، هرچند از نظر هوش واستعداد در حد متوسط يا حتي ضعيف باشد. اديسون که صدها اختراع به نام خود ثبت کرد در مدرسه ابتدايي دانش آموز کودني بود وديرتر از همسالان خود مطالب درسي را درک مي کرد. در همان کلاس بي شک دانش آموزاني بودند که به مراتب از او باهوش تر بودند ولي امروزه کمترين نامي از آنان برجاي نمانده است ولي جهان امروز وپيشرفت هاي فعلي مديون اختراعات اديسون است که به رغم هوش پايين از پشتکار وجديت بالايي برخوردار بود. بنابراين صرف هوش هرگز کافي نيست وتلاش وپشتکار لازم است تا کسي موفق شود».

او در ادامه خاطرنشان کرد: «هرکس که پشتکار خوبي داشته باشد موفق مي شود، هرچند در شرايط بدي قرار داشته باشد؛ زيرا خداي متعال انسان را نيرومندتر از همه شرايط آفريده است؛ البته به شرطي که انسان از تمام توانايي هايش استفاده کند.

يکي از عالمان بزرگ لغت وادبيات عرب اخفش نام دارد که تا سي سالگي به مکتب نرفت ودرس نخواند او در سي سالگي به قصد دانش اندوزي راهي مکتب خانه شد ولي از آن جا که مطالب درسي را دير درک مي کرد، موجبات تمسخر وخنده بچه هاي مکتب خانه را فراهم مي نمود. روزي که سخت نااميد وافسرده شده بود به بيابان رفت وديد چشمه اي از دل کوه جوشيده است وروي سنگي مي ريزد ودر آن سنگ خارا اثر گذاشته وآن را گود کرده است. با خودش گفت: نه علم به نرمي آب است ونه قلب من به سختي آن سنگ. اين موضوع باعث شد همت خود را صرف تحصيل علم کند وبه مراتب بالاي دانش دست يابد».

وي تأکيد نمود: «دانشمندان وانسان هاي نخبه بر اثر تصادف ومعجزه ومانند آن نخبه نشده اند بلکه همت بلند داشته اند وما هم اگر همت مان بلند باشد مانند آنها خواهيم شد.

در روايت آمده است: «من رام شيئاً ناله أو بعضَه؛(1) هرکس چيزي را بطلبد وبخواهد به تمام يا بخشي از خواسته اش دست خواهد يافت».

او انسان هاي بلندهمت را انسان هاي موفقي توصيف کرد وگفت: «در تاريخ آمده است که روزي حمويه پادشاه خراسان با خدم وخشم از راهي مي گذشت. در آن هنگام به مردي برخورد کرد ودستور داد او را به حضور وي در کاخ بياورند. وقتي آن مرد را حاضر کردند به او گفت: مرا مي شناسي؟ مرد گفت: تو پادشاهي. پرسيد: مرا پيش از اين ديده بودي؟ گفت: گويا تو را جايي ديده باشم. پادشاه گفت: سي سال پيش من مردي عادي بودم. روزي به حرم امام رضا عليه السلام رفتم ودر بالاسر مشغول نماز شدم. تو نيز آن جا نماز مي خواندي. پس از نماز تو اسب وخانه و... از امام خواستي ولي من خواستم مرا شاه خراسان کند وتو مرا مسخره کردي. اکنون من پادشاه خراسانم اما تو همت پايين داشتي واز خدا حاجت کوچکي طلب نمودي.

همچنين آورده اند: روزي مردي باديه نشين خدمتي به رسول خدا صلّي الله عليه وآله کرد وحضرت به او فرمودند: حاجتي بخواه تا دعا کنم برآورده شود. آن مرد چيزهاي ساده اي مانند: شتر وگاو ومانند آن خواست که بعدها به برکت دعاي پيغمبر به خواسته اش رسيد. ولي رسول خدا پس از جدا شدن از او به اصحاب خود فرمودند: کاش اين مرد مانند پيرزن بني اسرائيل بود که وقتي موسي به او گفت حاجتي بخواه، از جمله حاجات خود، خواست تا در بهشت همنشين حضرت موسي عليه السلام شود. چه مرد کم همتي بود.

او علاوه بر همت بالا، پشتکار را نيز براي وصول به موفقيت لازم دانست وگفت: خواستن بدون تلاش وعمل وايجاد مقدمات، صرفاً آرزويي دست نيافتني بيش نيست.

حجة الاسلام والسلمين سيد جعفر شيرازي شرط سوم موفقيت را فراهم کردن اسباب ووسايل توفيق، توصيف کرد وگفت: برخي از امور تحت اراده ما هستند وبرخي ديگر از امور بيرون از اداره ما وفقط دست خداست؛ شاهد اين سخن اين است که فراوان ديده ايم دو نفر با شرايط يکسان وهوش وتلاش يکسان وارد بازار وتجارت مي شوند وهمانند هم عمل مي کنند ويکي از آن دو به سود مي رسد ولي ديگري نه تنها به سود نمي رسد بلکه حتي ورشکست مي شود وسرمايه اش را نيز از کف مي دهد.

ممکن است ما راننده خوبي باشيم، اتومبيل مناسب وسالمي نيز داشته باشيم، تمام مقررات را رعايت کنيم ولي يک راننده ناشي يا خواب آلوده با ما تصادف کند واين ديگر دست ما نيست واز اراده واختيار ما خارج است.

پس توفيق امري خدايي است. بسياري از امور از اراده انسان خارج است.

وي در پايان گفت: «در عين حال برخي از امور باعث مي شود که توفيق، رفيق راه انسان شود وعکس اين مطلب هم صادق است، يعني برخي از کارها باعث سلب توفيق از انسان مي گردد. به عنوان مثال خدمت به پدر ومادر موجب مي شود انسان مشمول دعاي خير والدين شود ودر زندگي به توفيقات بيشتري دست يابد همان طور که عاق والدين شدن از انسان سلب توفيق مي کند.

همچنين احترام به استاد ومعلم وکساني که انسان از آنها چيزي مي آموزد توفيقات بيشتري در زندگي ايجاد مي کند. علاوه بر اينها تلاش در راه طاعت الهي وکوشش در مسير بندگي خدا نيز مادر همه توفيقات ومنشأ همه خيرات وبرکات است.

1. نهج البلاغه (صبحي صالح)، حکمت386.