حضرت آيت الله العظمي سيد صادق شيرازي روز جمعه (3/6/85) در جمع شماري از استادان وطلاب حوزه علميه الثقلين از شهر مقدس کاظمين ضمن رهنمودهاي ارزشمندشان اظهار داشتند: در حدود يک قرن پيش يکي از طلاب علوم ديني در شهر مقدس کاظمين ودر جوار مرقد پاک امام کاظم وامام جواد عليهماالسلام رشد يافت واز علما وفقها واستادان بزرگ حوزه شد به گونه اي که در حلقه درسي وي انبوهي از علماي شيعه ومذاهب ديگر از بغداد وشهرهاي ديگر حضور مي يافتند. اين شخص علامه کبير ومجتهد موفق مرحوم سيد حسن صدر رضوان الله تعالي عليه مي باشد که تأليفات ارزشمند بسياري از جمله: «تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام» را به نگارش درآورده است.

سيد حسن صدر از شاگردان برجسته مرحوم ميرزاي شيرازي قدس سره الشريف صاحب نهضت معروف تنباکو مي باشد وبنده شخصاً چندين نفر از شاگردان ايشان را ديده ام واز زبان آنان شنيده ام که مجلس درس ايشان به دليل دانش سرشاري که داشت آکنده از انبوه علما وطلاب علم بود. اين در حالي است که در آن زمان ـ وحتي امروزه ـ وسايط نقليه به فراواني در دسترس همگان نبود.

اين سيد بزرگوار تاريخ درخشان، دانش سودمند وآثار گرانبهايي از خود به يادگار نهاد واز بزرگان عرصه دانش شد. مرحوم آيت الله العظمي مرعشي نجفي قدس سره الشريف براي بنده نقل مي فرمود: من در نجف اشرف درس مي خواندم ودر آن روزگار حوزه علميه نجف صدها تن از فقهاي بارز وعالمان به نام را درخود جاي داده بود، ولي با اين حال براي تکميل برخي از علوم به کاظمين آمدم ومدتي در آن جا ماندم تا از حلقه درسي سيد حسن صدر بهره مند شوم.

مرجع بزرگوار در ادامه افزودند: هريک از شما اين توانايي را دارد که مانند مرحوم سيد حسن صدر يا ديگر عالمان بزرگواري شود که با دستاوردهاي علميِ عظيم خود، پرتو تابناکي بر تاريخ افکندند وميراث عظيمي از دانش وتعاليم اهل بيت را در اختيار ما نهادند. اما تحقق اين خواسته ورسيدن به چنين مقامي منوط به رعايت دو امر بسيار مهم است:

نخست: آمادگي علمي؛

اين را بدانيد که در اين جهان هرگز علومي ژرف تر وگسترده تر از علوم اهل بيت عليهم السلام يافت نمي شود. براي نمونه بحارالانوار وهمين طور وسائل الشيعه، وافي، جامع أحاديث الشيعة وديگر کتب گرانسنگ فقط جزء کوچکي از دانش بيکران اهل بيت عليهم السلام است. اگر مي خواهيد با انديشه اهل بيت واصول وفروع دين واخلاق وآداب اسلامي آشنا شويد بايد در طلب علم کوشش وجديت داشته باشيد ونيروها واوقاتتان را در امور ديگر تلف نکنيد. چه بسا فقط يک حديث از امام معصوم راه گشاي استنباط فروع يا حتي قواعد بسيار گردد. ولي خود اين امر نيز نيازمند کوشش وفهم بسيار است.

دوم: تقواي حقيقي؛

تقواي حقيقي آن است که انسان خداي متعال را بر همه چيز ـ اعم از دارايي، شهوات، مقام، ثروت، تندرستي، آسايش وجز آن ـ مقدم بدارد واين کار شدني است وامر محالي نيست.

ايشان در توضيح مفهوم تقواي حقيقي، شواهدي را برشمردند وفرمودند: بنده در کاظمين مرحوم ميرزا علي زنجاني را درک کردم که از فقهاي عظام واز جمله شاگردان مرحوم ميرزا محمد تقي شيرازي (صاحب نهضت 1920م) واز همدرسان مرحوم والد بود. او از عالمان وشخصيت هاي سرشناس کاظمين بود واموال فراواني از سوي تجار بزرگ بغداد به دستش مي رسيد. ولي با اين حال زندگي زاهدانه اي داشت واز آن دارايي هاي کلان جز به مقدار کفاف وعفاف بر نمي داشت وهنگامي که درگذشت حتي به اندازه يک بقال يا کاسب ساده از خود ميراثي به جا نگذاشت.

مولاي متقيان علي عليه السلام در وصف انسان هاي متقي فرموده اند: «عَظُمَ الخالقُ في أنفسِهِم، فصغرَ مادونَهُ في أعيُنِهِم؛(1) آفريدگار در نزد آنان بس بزرگ، ولذا غيرخدا در چشمشان خرد وبي ارزش است».

منتهي در زمان مرحوم سيد حسن صدر شخص ديگري زندگي مي کرد که مال حلال وحرام را درهم مي آميخت وجز به برآوردن خواسته هايش به چيز ديگري اعتنا نمي کرد. يک روز وقتي به او گوشزد کردند که اين کار شما حرام است، تصديق کرد ولي وقتي پرسيدند: چرا اين کار را مي کني؟ گفت: الحلال ما حل بالکف؛ حلال آن است که در دست حلول کند وقرار گيرد!

ايشان در ادامه تأکيد کردند: در منش امثال سيد حسن صدر ونيز در شيوه کساني که از حرام باکي ندارند تأمل کنيد وببينيد چه کساني نامشان جاويد مانده وتا قيامت زنده خواهد ماند ونام چه کساني از صفحه روزگار محو شده است؟

آيت الله العظمي شيرازي در ادامه، محاسبه روزانه نفس را آسان ترين راه براي کسب تقوا برشمرده، خاطرنشان کردند: از امام موسي بن جعفر عليهماالسلام روايت شده است که فرمودند: «ليسَ منّا من لم يُحاسِبُ نَفسَهُ في کلِّ يومٍ، فإن عَمِلَ حسناً استزاد الله، وإن عمل سيّئاً استغفرالله منه وتاب إليه؛(2) از ما نيست کسي که هرروز به محاسبه نفس نپردازد؛ بدين ترتيب که اگر کار نيکي انجام داده بود از خدا توفيق بيشتر بطلبد واگر کار ناپسندي از او سرزده بود، توبه کند».

ايشان همچنين سفارش نمودند: «نعمت مجاورت با امام کاظم وامام جواد عليهماالسلام نعمت عظيمي است که ميليون ها تن از مردم به خاطر آن بر شما غبطه مي خورند. بکوشيد از اين نعمت عظيم نهايت بهره را ببريد وپيرو راستين سلف صالح وعلمايي باشيد که در تاريخ آثار وبرکات درخشاني از خود به جاي نهادند. اين امر از رهگذر التزام جدي به آمادگي علمي وتقواي حقيقي ميسر است وبدانيد که هرقدر نسبت به اين دو امر پايبندي بيشتري داشته باشيد، در دنيا وآخرت توفيق افزون تري خواهيد داشت.

ايشان در پايان خاطرنشان کردند: مشکلات امروزه عراق وديگر کشورهاي اسلامي ان شاءالله به زودي وبه برکت حضرات معصومين عليهم السلام مرتفع خواهد شد. از خداي تبارک وتعالي مسئلت دارم که اين امر به زودي وبه صورت کامل انجام شود وموجبات شادي پيروان اهل بيت عليهم السلام را فراهم نمايد.

شايان ذکر است يکي از فضلاي حاضر پيش از بيانات معظم له، طي سخناني حاضران را معرفي، واز مرجع عالي قدر به دليل فرصتي که در اختيارشان قرار دادند سپاسگزاري نمود.

همچنين در پايان اين ديدار شماري از دانشجويان علوم ديني با دست مبارک ايشان به لباس مقدس روحانيت مفتخر شدند.

1. نهج البلاغه، خطبه193 (متقين).

2. کافي، ج2، ص453 (باب محاسبة العمل، حديث2).