در روز سه شنبه ۸ شوال المکرم ۱۴۴۳ (۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.
مشروح مطالب مطرح شده در این نشست، که مصادف با سالروز تخریب قبور ائمه علیهم السلام در بقیع بود، به شرح زیر است:
سؤال: دلیل مشروعیت ساخت حرم و بارگاه برای اهل بیت علیهم السلام چیست؟
جواب: خدای متعال در قرآن کریم فرموده است: «وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ؛ و هر كس شعائر خدا را بزرگ دارد در حقيقت آن [حاكى] از پاكى دلهاست». این آیه قاعده و کبرای کلیه است که شعائر خدا جزو تقوا و عبادت هستند و ساخت ضریح و حرم برای معصومین علیهم السلام نیز مصداق شعائر بوده و چون بارگاه و حرم برای اهل بیت علیهم السلام یک نوع تکریم و تجلیل از مقام شامخ آنان به حساب می آید و تخریب حرم شان نوعی اهانت و هتک حرمت است، لذا ساختن بارگاه و حرم برای ائمه علیهم السلام واجب کفایی است، و اگر من به الکفایه نبود، واجب عینی می شود. همین حکم برای امام زادگانی همچون حضرت اباالفضل العباس و حضرت زینب کبری و حضرت فاطمه معصومه صلوات الله علیهم جاری است و فقها فرموده اند که مراقد مطهر اهل بیت علیهم السلام همانند مساجد هستند و احکام مسجد بر آن جاری است، مگر مواردی که استثنا بشود مثل اینکه طلاکوبی مسجد بنا بر قولی مکروه و بنابر قولی حرام است، اما استفاده از طلا در مراقد مشرفه مستحب است، زیرا نوعی تجلیل و تکریم و جزو شعائر محسوب می شود.
سؤال: آیا حکم شرعی از عرف گرفته می شود؟
جواب: هرگز حکم شرعی از عرف گرفته نمی شود، بلکه «ان الحکم إلا لله» و فقط حکم شرعی از خدای متعال و معصومین علیهم السلام اخذ می شود. اما موضوعات حکم شرعی که شارع مقدس حکم آن را بیان نموده است، اما مصداق آن را بیان نفرموده است را از عرف می گیریم، زیرا خطاب شارع به عرف است و در جایی که خود شارع تعیین مصداق نکرده باشد، مصادیق آن حکم از عرف اخذ می شود و این مطلب از اول تا آخر فقه در صدها مسأله جاری است.
سؤال: در قرآن بعضی از مصادیق شعائر ذکر شده است. آیا این دلالت ندارد که شارع مصادیق شعائر را تعیین کرده است و دیگر نباید از عرف گرفت؟
جواب: هرچند که خدای متعال در قرآن کریم دو مصداق از شعائر را تعیین کرده و فرموده است: «وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ» و «إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ الله»، اما عقد سلب ندارد و منحصر به این دو مورد نیست و به شرط لا نیست، یعنی شارع مقدس نفرموده است که تنها مصداق برای شعائر همین دو مورد است ولاغیر، بلکه این دو مورد جزو شعائر است، همانگونه که قرآن کریم از حرف «مِن» بَعضیّه استعمال نموده است. لذا هر کاری که عرفاً تعظیم شعائر باشد، جزو مصادیق شعائر محسوب می شود.
سؤال: مراد از صلات وسطی که در قرآن کریم ذکر شده است کدام نماز است؟
جواب: روایات در صلات وسطی مختلف است و هم به نماز ظهر و هم به نماز عصر معنا شده است و قولی هم به نماز صبح معنا کرده است، لکن مشهور بین فقها به روایتی که صلات وسطی را به نماز ظهر معنا کرده است، عمل نموده اند.
سؤال: اگر کسی نماز عشایش قضا بشود، بر او واجب است که فردای آن روز را روزه بگیرد؟
جواب: این حکم مطلق نیست، بلکه در روایت وارد شده: «من نام عن صلاة عشاء الآخرة حتى جاوز وقتها، وهو نصف الليل قضاها وأصبح صائماً» و فقط روایت در مورد کسی است که خواب بوده باشد و نماز عشای او قضا بشود. برخی ازعلما حکم به وجوب روزه بر این شخص را داده اند، اما بسیاری از فقها حکم به استحباب داده اند.
در پایان جلسه علمی، ذکر مصیبتی برای مظلومیت ائمه علیهم السلام و سالروز تخریب قبور ائمه بقیع علیهم السلام شد.
