در روز چهارشنبه ۲۳ شوال المکرم ۱۴۴۳ (۴ خرداد ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.
مشروح مطالب مطرح شده در این جلسه به شرح زیر است:
سؤال: دخول و حضور غیر شیعه اثنا عشری در حرم ائمه علیهم السلام چه حکمی دارد؟
جواب: اشکالی ندارد چنانچه در زمان ائمه علیهم السلام این گونه افراد وارد مسجد نبوی می شدند. و چه بسا حضور آنان در حرم های ائمه علیهم السلام زمینه هدایتشان را به وجود بیاورد، که البته این امر نیازمند سعی و همت شیعیان امامیه است و به تعبیر قرآن کریم باید بلاغ مبین بشود تا هدایت آنان محقق گردد و یا اتمام حجت باشد.
سؤال: در قضیۀ رد الشمس آیا فقط امیرمومنان علیه السلام نماز عصر را به جا نیاورده بودند یا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیز نماز عصر را نخوانده بودند؟
جواب: حسب روایات، پیامبر صلی الله علیه وآله نماز خود را خوانده بودند و بعد از نماز سر مبارکشان را در دامان امیرمومنان علیه السلام گذاشته و به خواب رفتند و وقت نماز عصر که شد امیرمومنان علیه السلام برای اینکه پیامبر صلی الله علیه وآله اذیت نشود، آن حضرت را بیدار نکردند تا نزدیک به غروب آفتاب شد. پیامبر صلی الله علیه وآله زمانی که از خواب بیدار شدند و دیدند که امیرمومنان علیه السلام نماز عصر را به جا نیاورده اند، دست به دعا برداشته و از خدا خواستند که خورشید را برگرداند و خدا به دعای پیامبر صلی الله علیه وآله خورشید را بر گرداند و امیرمومنان علیه السلام نماز عصر را به جا آوردند و دوباره خورشید غروب کرد و حضرت امیر علیه السلام می دانستند که رد شمس می شود و نمازشان قضا نمی گردد و لذا این اشکال نمی شود که حضرت چطور نماز عصر را تا نزدیک غروب به تاخیر انداختند. و اما اینکه چرا امیرمومنان علیه السلام نمازشان را با پیامبر صلی الله علیه وآله نخوانده بودند، شاید از طرف حضرت رسول صلی الله علیه وآله برای انجام کاری مأمور بودند و در وقت نماز نزد پیامبر صلی الله علیه وآله حاضر نبودند و این مطلب مسلم و قطعی است که معصوم نماز خود را بدون مزاحم اهم به تاخیر نمی اندازد.
سؤال: باتوجه به حدیث:«ان دین الله لا یصاب بالعقول» چرا در برخی از مسائل دین از عقل استفاده می شود؟
جواب: عقل را خدای متعال خلق کرده است و طبق روایات آن را حجت باطنی قرار داده است و مقصود از این حدیث این است که در احکام شرعی، عقل قابلیت درک ندارد و ملاکات احکام به واسطه عقل فهمیده نمی شود، اما در عقاید و اصول دین از عقل استفاده می شود. وجود خدای متعال و یکتایی و عدل او و ضرورت وجود پیامبر و امام و وجود عالم آخرت همه به دلیلی عقلی ثابت می گردد.
سؤال: از مرحوم شیخ صدوق نقل شده شخصی که قصد سفر می کند، از همان لحظه که از منزل خود خارج می شود حکم مسافر را دارد. نظر حضرتعالی چیست؟
جواب: اولاً فقط شیخ صدوق در بین فقهای شیعه قائل به این مطلب شده است و ثانیاً ایشان در یکی از کتب خود این مطلب را فرموده است و در کتب دیگر نفرموده است. نظر مشهور فقهای شیعه این است که کسی قصد سفر می کند، وقتی به حد ترخص می رسد حکم مسافر را داشته و نمازش قصر است.
سؤال: آیا نماز میت بر شخصی که ناصبی یا غالی است جایز است؟ بر منافق چطور؟
جواب: ناصبی و غالی بر طبق ادله بسیار در حکم کافر هستند و نماز میت بر آنان خوانده نمی شود، اما نسبت به منافق که در ظاهر حکم اسلام را دارد، نماز میت بر او خوانده شده، اما در قنوت بر او نفرین می شود، چنانچه حضرت رسول بر عبدالله بن اُبیّ که ریئس منافقین بود، نماز خواندند و در نماز بر او لعن فرستادند. و اینکه آیه شریفه نازل شد «لا تُصلِّ علی احدٍ منهم مات ابدا و لا تَقُم قبره»(توبه 84)، نوعی تهدید بوده است.
سؤال: آیا خواندن قرائت غیرمعروف از قرائات قرآن در نماز جایز است؟
جواب: مشهور بین فقها این است که در نماز، غیر از این قرائتی که معروف است و در قرآن ها موجود است، جایز نیست.
سؤال: اگر شخصی مقدار هشت فرسخ را که مسافت شرعی است، به صورت عمودی طی کند، حکم مسافر را خواهد داشت؟
جواب: بله، زیرا اطلاقات شامل این فرد هم می شود و فرقی نیست بین اینکه این مقدار مسافت را به صورت افقی یا عمودی طی کند.
سؤال: آیا طی مسافت به طور عمودی غیرمتعارف نیست تا گفته شود مطلقات منصرف از فرد غیرمتعارف است؟
جواب: این مورد در زمان معصومین علیهم السلام مصداق نداشته است، نه اینکه غیرمتعارف بوده باشد.
سؤال: در آیه 50 از سوره احزاب در ردیف زنانی که ازدواج با آن جایز است این مورد را ذکر می فرماید: «امرأة مومنة ان وهبت نفسها للنبی» آیا این مورد شامل غیرپیامبر صلی الله علیه وآله هم می شود؟
جواب: خیر، این حکم از خصائص و ویژگی های رسول اکرم صلی الله علیه و آله بوده و شامل احدی غیرایشان حتی ائمه علیهم السلام نمی شود و نسبت به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هم یک مورد بیشتر نبوده است که زنی خود را به ایشان صلی الله علیه وآله هبه کرد و بدون آنکه صیغه نکاح خوانده شود، به همسری پیامبر صلی الله علیه وآله درآمد. البته این بعد از آن بود که پیامبر خدا صلی الله علیه وآله قبول کردند، چون در هبه قبول طرف مقابل شرط است و چنانچه در ادامه آیه شریفه دارد «ان اراد النبی ان یستنکحها».
سؤال: کسی که خودکشی کرده آیا وصیتش نسبت به ثلث نافذ است؟
جواب: بله، زیرا اطلاقات ادله شامل او می شود و دلیلی بر استثنای او نداریم. آنچه در ادله داریم این است که سه چیز مانع ارث می شود: قتل، کفر، رقّیّت. که خود این سه هم مانع ارث هستند نه مانع وصیت.
سؤال: آیا قرآن در زمان خود پیامبر صلی الله علیه وآله جمع شده بوده است؟ و اگر بوده پس چرا امیرمومنان علیه السلام بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه وآله فرمودند: تا قرآن را جمع آوری نکنم از خانه خارج نمی شوم؟
جواب: از قرائن فهمیده می شود که در زمان خود پیامبر صلی الله علیه وآله قرآن جمع بوده است و لذا در روایات نبوی وارد شده «من ختم القرآن فله» و اگر قرآن جمع نشده بود ختم معنا نداشت. اما اینکه در روایات امیرمومنان علیه السلام بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه وآله مشغول جمع آوری قرآن شدند، حضرت قرآن را با تأویل و تفسیرش جمع نمودند و وقتی آن را به نزد کسانی که سردمدار شده بودند، بردند، قبول نکردند و در روایات دارد که ائمه علیهم السلام این تأویل و تفسیرات را به تدریج بیان فرمودند ازجمله در آیه تبلیغ که می فرماید:«یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک» در روایت دارد امام اینگونه خواندند «ما انزل الیک فی علیٍ» که همانا فی علی جزء تفسیر بوده است.
سؤال: مقصود از حدیث «علماء امتی افضل من انبیاء بنی اسرائیل» چیست؟
جواب: قدر متیقن و آنچه مسلم است همچنانکه بزرگانی همانند سید عبدالله شبر و علامه مجلسی فرمودند، مقصود از این روایت ائمه علیهم السلام هستند.
