شب هاي ماه مبارک رمضان ـ ماه رحمت وامان وماه نزول قرآن ـ فرصت مناسبي براي مذاکرات علمي وخوشه چيني از محضر عالمان بزرگوار است. شماري از فضلا همچون سال هاي گذشته در شب هاي اين ماه نزد آيت الله العظمي سيد صادق شيرازي دام ظله مي روند واز مطالب علمي ونکات قرآني وفقهي واصولي ايشان بهره مي برند.

در اين جلسه نيز همانند جلسات گذشته مسائل متعددي براي بحث و مناقشه علمي و فقهي مطرح شد که از آن جمله مسائلي در مبحث نيت روزه بود که مرجع عالي قدر مسأله اي را به اين صورت مطرح کردند: گروهي از بيماران مجازند روزه بگيرند و نيز در ترک آن مجازند. حال يکي از اين بيماران اين گونه نيت مي کند: «خدايا، اگر تا ظهر دردي بر من عارض نشود و دچار سختي و مشکلات نشوم، روزه خواهم گرفت و در غير اين صورت روزه نخواهم گرفت».

با توجه به اين که اين فرد در نيت خود عزمي جزم نداشته، آيا چنين نيتي اشکال دارد؟

ايشان پاسخ دادند: اين نيت خالي از اشکال است.

يکي از فضلا پرسيد: در اين جا جزم در نيت به چه معناست؟

مرجع عالي قدر پاسخ دادند: بدين معناست که انسان، بر روزه گرفتن و تحقق بخشيدن به آن از اذان صبح تا مغرب عزم داشته باشد.

يکي از فضلا پرسيد: در سجده واجب است کف دست با زمين تماس پيدا کند. حال اگر فردِ نمازگزار دست خود را به هنگام سجده در جايي گذاشت که زير کف دستش حفره اي کوچک وجود داشته باشد، به گونه اي که بخشي از کف دست با زمين تماس پيدا نکند، آيا اشکال دارد؟

معظم له پاسخ دادند: در صورتي که از نظر عرف، کف دست او با زمين تماس پيدا کرده باشد، در اين مسأله اشکالي نيست.

آن گاه آيت الله العظمي شيرازي نظر فقهي مرحوم «سيد محمد کاظم يزدي» در کتاب عروة الوثقي را در باب «الجهر و الإخفات» براي بحث و مناقشه مطرح کردند که مي گويد: «اگر نمازگزار در نماز جهري (که بايد حمد و سوره را با صداي بلند بخواند) آخرين کلمه يا حرفِ سوره را آهسته و به إخفات بخواند اشکال ندارد».

سپس معظم له در اين باب گفتند: برخي از فقيهان گذشته با اين قول همراه بودند و برخي در آن اشکال مي ديدند.

در ادامه ايشان اين مطلب را مطرح کردند: عبارت هايي جايز است در نماز بر زبان آورده شود که مخاطب آن، خداي تبارک و تعالي باشد.

سؤال شد: بنابراين چگونه جواب سلام در نماز واجب است؟

ايشان در پاسخ گفتند: چون اين مطلب دليل روائي دارد.

يکي از فضلاي مجلس گفت: در روايتي از احمد بن محمد از ابونصر آمده است که گفت: به ابوجعفر ثاني (امام جواد عليه السلام) گفتم: فدايت گردم يکي از اصحاب ما در «يوم النحر» (روز عيد قربان) رمي جمره کرد و پيش از قرباني کردن «حلق» کرد. [چه حکمي دارد]؟

امام جواد عليه السلام فرمودند: چون «يوم النحر» فرا رسيد، گروه هايي از مسلمانان نزد پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله آمدند و گفتند: اي رسول خدا، پيش از رمي جمرات، قرباني کرديم و پيش از قرباني کردن، حلق کرديم.

امام عليه السلام در ادامه فرمودند: آنان هر چه را که مي بايست مقدم مي داشتند به تأخير انداختند و آنچه را که بايد به تأخير مي انداختند، مقدم داشتند. رسول خدا صلي الله عليه وآله به آنان فرمودند: «لاحرج، لاحرج؛ حرجي نيست، حرجي نيست...!»(1).

در ادامه شخصي که اين روايت را نقل کرد پرسيد: از اين سخن رسول خدا صلي الله عليه وآله يعني «لاحرج» چه چيزي به دست مي آيد؟

آيت الله العظمي شيرازي در جواب اين شخص فرمودند: اين سخن رسول خدا صلي الله عليه وآله ظهور در تعليل دارد، بدين معنا که تکرار اعمالي که حاجيان به آن ترتيب انجام داده بودند و کيفيت آن را براي رسول خدا صلي الله عليه وآله باز گفتند، آنان را با حَرَج مواجه مي کرده است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1) فروع کافي، ج4، ص4، حديث 2.