بحث اين جلسه، گردِ محور طهارت و غسل مي چرخيد. يکي از فضلاي حاضر در جلسه از مرجع عالي قدر حضرت آيت الله العظمي سيد صادق حسيني شيرازي دام ظله پرسيد: شخصي از خواب بيدار شده، خود را محتلم مي بيند. لذا براي غسل کردن و به نيت غسل وارد حمام مي شود و پس از خارج شدنِ از حمام، نماز واجب مي خواند، اما پس از نماز شک مي کند که آيا غسل کرده است يا نه؟ تکليف او چيست؟
معظم له در پاسخ فرمودند: بنابر قاعده فراغ، نمازي که خوانده صحيح است، ولي براي نمازهاي بعدي و ديگر اعمال، بايد غسل کند.
سپس فرمودند: در اين جا مناسب است مسأله اي مهم و مفيدي بيان شود که ممکن است محل ابتلاي بسياري باشد و آن اين است که «قاعده تجاوز» (اين است که پس از گذشتنِ محل، در انجام دادن کار قبلي دچار شک شويم، بر اساس اين قاعده، به شک خود اعتنا نمي کنيم) و «قاعده فراغ» (اين است که پس از فارغ شدن از کاري يا جزيي و مشغول شدن به کار يا جزء بعدي شک در قبلي کنيم، بر اساس اين قاعده، به شک خود اعتنا نمي کنيم، البته بنابراين که نظريه افزون در شک در اجزاي نماز، در ديگر موارد نيز جاري است و بين قاعده تجاوز و قاعده فراغ، عموم و خصوص من وجه است) چه اين دو قاعده را جداگانه بدانيم يا به يکي بودنِ آن قائل باشيم، آيا تنها در ترتيب شرعي جريان دارند يا در ترتيب بنايي که غالباً انسان، بر آن بنا مي نهد نيز جاري اند؟
به عنوان مثال اگر شخصي، هربار که جنب مي شود به نيتِ غسل کردن به حمام مي رود، سپس در حمام يا پس از آن، شک کند که آيا غسل کرده است يا نه. در اين صورت، حکم او چيست؟
آن گاه معظم له در مقام پاسخ فرمودند: ممکن است گفته شود که به مقتضاي استصحاب، غسل، تحقق نيافته است، زيرا اصل، آن است که شخص مذکور غسل نکرده و ترتُّب شرعي هم در مسأله، که عبارت از دخول حمام، ايستادن زير دوش و غسل کردن است نيز وجود نداشته، تا بر اساس آن، به تحقق يافتنِ غسل، حکم شود.
و نيز مي توان گفت: اين شخص بنا را بر غسل نهاده و پس از آن، شک کرده است و اين شک بعد از محل است که به آن اعتنا نمي شود.
بنابراين، آيا قاعده فراغ يا قاعده تجاوز در اين جا براي اين شخص جاري است؟ و آيا مي توان گفت: قاعده فراغ در اين مورد صادق است، اين مطلب محل تأمل و اشکال است.