در روز دوشنبه ۱۳ ذی القعده ۱۴۴۳ق (۲۳ خرداد ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.

مشروح مطالب مطرح شده در این نشست به شرح زیر است:

سؤال: آیا آیه «ما سَلَکَکُم فی سَقَر، قالوا لم نَکُ مِن المُصَلِّین» (مدثر42و43) که مشهور فقها برای مکلف بودنِ کفار به فروع، به آن استدلال کرده اند، مربوط به تارکین نماز از مسلمانان نیست؟

جواب: این آیه در سیاق کفار است و سیاق دلیل است، و لذا به این آیه استدلال کردند برای اینکه کفار مکلف به فروع هستند . فقط شرط صحت و قبولی عبادت اسلام است که شرط مقدوری است. کفارجاهل قاصر مستحق عقوبت نیستند و کفاری که عالم یا جاهل مقصرباشند مستحق عقوبت هستند.

سؤال: در روایتی وارد شده «مَن تَرَک صلاتَهُ مُتَعَمِّداً فَقَد کَفَر»(عوالی اللئالی ج2 ص224). مراد از کفر در این حدیث چیست؟

جواب: از این قبیل در روایات وجود دارد و در قرآن هم نسبت به کسی که تارک حج باشد تعبیر به کفر نموده است، لکن مقصود از کفر، کفر اعتقادی نیست تا لازمه اش این باشد که احکام کافر بر او مترتب بشود، بلکه مقصود کفرعملی است.

سؤال: آیا زوجه از اموال غیرمنقول ارث می برد؟

جواب: زوجه از تمامی اموال منقول زوج ارث می برد و از اموال غیرمنقول هم چنانچه تجاری باشد، ارث می برد، اما اگر مورد استفاده زوج بود، مانند خانه ای که در آن سکنی دارد، بنابر مشهور بین متقدمین و متاخرین از زمین آن ارث نمی برد، اما از قیمت غیرزمین ارث می برد. و وجه اینکه گفتیم زوجه فقط از زمینی که مورد استفاده باشد ارث نمی برد، نه زمین تجاری، این است که در روایات خاص فقط زمین استثنا شده و قدر متیقن زمینی است که مورد مؤونه و مصرف زوج بوده است.

سؤال: اگر بچه نابالغ تحت تعلیم و تربیت معلم و یا مربی کافر باشد، حکم کفر برای بچه جاری است؟

جواب: خیر، فرزند در اسلام و کفر تابع والدین است. اگر والدین هر دو کافر بودند، فرزند هم حکم کافر را دارد و اگر والدین هر دو یا یکی از آن دو مسلمان بود، فرزند هم تابع اشرف والدین است و اسلام اشرف از کفراست.

سؤال: در بعضی از روایات وارد شده است: «هرچه ما اهل بیت بخواهیم، خدای متعال می خواهد و هر آنچه خدای متعال بخواهد، ما اهل بیت می خواهیم». آیا اراده اهل بیت علیهم السلام در طول اراده خدا است یا در عرض اراده خدا؟

جواب: از ادله متواتر استفاده می شود که خدای متعال همه چیز را تحت قدرت اهل بیت علیهم السلام قرار داده است و در عین حال آن حضرات تابع مشیت و اراده خدای متعال هستند و اراده آن ها در طول اراده خداست.

سؤال: آیا جایز است اسمی غیر از اسمائی که در آیات و روایات و ادعیه برای خدای متعال وارد شده، به خدای متعال اطلاق نمود؟

جواب: اسماء خدای متعال توقیفی است و منحصر به آن اسمائی است که در ادله نسبت به خدای متعال اطلاق شده است مثلاً آیه شریفه می فرماید:«أأنتم تَزرَعونَه اَم نحن الزّارعُون»(واقعه64). با اینکه در حقیق خدای متعال است که زرع را انجام می دهد، اما اطلاق زارع بر خدا جایز نیست، یعنی چنانچه می گوییم یا رحمن یا رحیم یا غفور یا شکور، جایز نیست بگوییم یا زارع.

سؤال: چرا در تجرّی، شخص مستحق عقاب نمی شود، اما درانقیاد شخص دارای اجر و ثواب است، با اینکه در هر دو فعل مکلف مطابق با واقع نبوده است؟

جواب: در تجری بنابر مشهور حرمت شرعی ندارد، بلکه حرمت عقلی دارد و به عبارت دیگر در تجری قبح فعلی نیست، بلکه قبح فاعلی است و لذا فاعل آن استحقاق مذمت و توبیخ را دارد، اما چون فعلی که در خارج واقع شده مباح بوده است، لذا حرمت وعقوبت نیست، اگرچه فاعل آن را به قصد اتیان حرام مرتکب شده است، اما در انقیاد خدای متعال از فضل خود برای شخص منقاد ثواب قرار می دهد.