در روز دوشنبه ۲۰ ذی القعده ۱۴۴۳ق (۳۰ خرداد ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.

مشروح مطالب مطرح شده در این نشست به شرح زیر است:

سؤال: چرا با اينكه قرآن كتاب هدايت است، در آن آيات مُجمل و متشابه وجود دارد؟

جواب: خداى متعال به جهت امتحان و آزمايش بندگان، همه آيات را در قرآن ظاهر و مُبيّن قرار نداده، بلكه مجمل و متشابه هم در قرآن گذاشته است تا در معنا و تفسير آن ها به اهل بيت عليهم السلام رجوع شوند، زيرا كه اهل بيت عليهم السلام تفسير و تأويل قرآن را مى دانند.

سؤال: اگر بین حق و حکم شک شود، اصل کدام است؟

جواب: موارد فرق می کند، اگر شک بین متباینین باشد، مقتضای علم اجمالی این است که احتیاط باید کرد، اما اگر اقل و اکثر باشد، قدر متیقن اقل است و اخذ به اقل شده و در اکثر برائت جاری می شود.

سؤال: آیه قرآن می فرماید :«ان الله یغفر الذنوب جمیعاً»(زمر53) در حالی که در روایت داریم که حق الناس آمرزیده نمی شود، جمع بین دو چگونه است؟

جواب: هر عامی، خاصی دارد و آن عام را تخصیص می زند و چه بسیار عمومات قرآنی که به واسطه روایات تخصیص خورده است. و قرآن و روایات هر دو حجت هستند، چنانچه در حدیث شریف از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وارد شده است: «کتاب الله و عترتی اهل بیتی» (کافی ج1 ص287).

سؤال: به چه دلیل ظواهر قرآن حجت است با وجودی که در حدیث شریف وارد شده است:«من فسّر القرآن برأیه فلیتبوأ مقعدَه من النار»؟ ( عوالي اللئالي، ج 4، ص 104)

جواب: تفسیر غیراز اخذ به ظاهر است. تفسیر یعنی کشف غامض، که در تفسیر باید رجوع به اهل بیت علیهم السلام شود. اما حجیت ظواهر قرآن بر وجوه عدیده ای قائم است ازجمله اینکه خود ائمه علیهم السلام افراد را به ظواهر قرآن ارجاع می دادند و یا گاهی برای حکم شرعی که بیان می فرمودند استدلال به ظواهر قرآن می کردند.

سؤال: آیا اخذ اجرت بر مقدمات واجب جایزاست؟

جواب: بله؛ اخذ اجرت بر مقدمات واجب اشکالی ندارد. آنچه محل بحث و اشکال است اخذ اجرت در مقابل خود واجب است، مثل اینکه در مقابل خواندن نماز ظهر و عصر خود بخواهد اجرت بگیرد و یا اینکه اگر بخواهد آن را به جماعت به جا آورد، اجرت بگیرد. اگر چه جماعت استحباب دارد اما نماز با جماعت یک امر وُحدانی محسوب می شود.

سؤال: اگر اخذ در مقابل واجب جایز نیست، پس اجرت گرفتن برای عبادت استیجاری را چگونه تصحیح می فرمایید؟

جواب: فقها فرمودند در آنجا چون به نحو داعی است، اشکالی ندارد؛ یعنی خود نماز و روزه را به قصد قربةً الی الله انجام می دهد، اما به داعی این که اجرتی به او بدهد. خلاصه اینکه در این دو مورد اخذ اجرت جایز است:1- اجرت بر مقدمات واجب 2- اجرت بر خود واجب، اما بنحو داعی.

 سؤال: آیا در نماز جماعت عدول از نیت جماعت به فرادا جایز است؟

جواب:  این مسأله در عروه مطرح است (کتاب الصلاة فصل فی الجماعة مسئلة16) و خود صاحب عروه قائل به جواز است و عده ای هم با ایشان موافق شدند و اقرب همین به نظر می رسد، اما برخی اشکال کرده اند و بعضی هم گفته اند اگر از اول نیت عدول به فرادا را داشته، اشکال دارد.

سؤال: در وجوب قضای نماز، مواسعه است یا مضایقه؟

جواب: مواسعه است به شرط اینکه استخفاف و تهاون نباشد. 

سؤال: اگر پدر از روی تقصیر و عصیان نماز یا روزه را ترک کرده است، آیا قضای آن بر ولد اکبر واجب است؟

جواب: بعضی از فقها فرمودند بله به جهت اطلاق دلیل، اما جماعتی گفته اند که اطلاق منصرف از موردی است که از روی عمد و تقصیر ترک کرده باشد؛ که به نظر می رسد این کلام تام باشد.

سؤال: نظر حضرتعالی نسبت به قضای نماز و روزه مادر چیست؟

جواب: مسأله محل خلاف است. در دلیل، تعبیر «والد» بیان شده است و برخی گفته اند که بر مادر هم منطبق است، اما معلوم نیست که والد شامل مادر هم بشود و لذا قدر متیقن پدر است. و اینکه قضای عبادت کسی بر دیگری واجب باشد، خلاف اصل است، آنقدری که متیقن است و خلاف اصل تخصیص خورده است، در مورد پدر است.  برخی علاوه بر مادر گفته اند قضای عبادت ارحامی که ولد اکبر ندارند، هم واجب است.