در روز شنبه نهم ماه ربیع الأول 1440ق (1397/8/26) جمعی از مردان و زنان دوستدار اهل بیت علیهم السلام از کشور کویت با مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله در شهر مقدس قم دیدار کردند. معظم له در جمع میهمانان خود مطالبی ارزشمند به شرح زیر بیان داشتند:

به سوی میدان رقابت بشتابید

خدای متعال در قرآن کریم فرموده است: «وَفِی ذَلِکَ فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ؛ و در این [نعمت ها] مشتاقان باید بر یکدیگر پیشی گیرند» (مطففین/26).

«تَنَافَسِ» در زبان عربی به معنی مسابقه و پیشی گرفتن است. انسان گاهی در امور و مسائل منفی و زمانی نیز بر سر امور خیرخواهانه و نیکوکارانه و امور مثبت بر یکدیگر سبقت می گیرند و گاهی هم در فضیلت ها و والایی ها و ارجمندی ها بر یکدیگر پیشی می گیرند.

در اینجا قرآن کریم پس از برشمردن برخی نعمت های آخرت می فرماید: «فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ؛ پیشی گیرندگان در این [نعمت ها] بر یکدیگر سبقت می گیرند» یعنی مسابقه و پیشی می گیرند.

سبقت گرفتن در نیکوکاری ها و فضیلت ها

ایشان در توضیح مطلب فرمودند: حرف «ل» در لفظ «فَلْیَتَنَافَسِ» در دستور زبان و ادبیات عرب «ل» امر است و این بدان معناست که خدای عزوجل تمام افراد بشر را به سبقت گرفتن در کسب فضیلت ها، اعمال خیر، رشد دادن منافع و مصالح دنیوی و اخروی، تعالی بخشیدن به امت و بشر و خانواده و سایر افراد فرا خوانده است و اینکه در راه تأمین منافع دنیا و آخرت انسان ها بکوشند.

روشن باشد که قرآن کریم نه تنها مردان و زنان با ایمان، بلکه جوامع بشری را مخاطب قرار داده و از آنان می خواهد که به سوی رسیدن به نیکی و نیکوکاری و فضیلت ها بر یکدیگر پیشی گیرند.

مخاطبان این دعوت الهی ابتدا خانواده ها هستند که از یک زن و شوهر و چند فرزند پسر و دختر شروع می شود و عشایر و قبایل و دولت ها را شامل می شود و تمام امت ها از مرد و زن را به عنوان یک مجموعه دربر می گیرد. به یک سخن همگان از سوی خدای متعال مأمور هستند که در کسب فضیلت ها و والایی ها بر یکدیگر پیشی گیرند.

سبقت گرفتن در خانواده

معظم له افزودند: بنابراین، مرد در کسب فضایل اخلاقی، خوش خلقی، خدمت به خانواده و رشد و تعالی بخشیدن پیوسته در زندگی زناشویی بکوشد، همسر نیز در ایفای این وظیفه و تمام امور یادشده بر شوهر خود پیشی گیرد. شرکت در مسابقه به این معناست که تمام توان خود را در این راه به کار بندد، گویی که خود پیشتاز و برنده این مسابقه است. همین روند باید در سطح خانواده مانند: پدر و مادر و پسران و دختران عملی و مراعات شود و هریک از افراد این مجموعه های چهار نفری، ده نفری و بیشتر یا کمتر بکوشند در کسب فضیلت ها و والایی ها بر دیگران پیشی گیرند و در عرصه های گوناگون خانواده را تعالی بخشند و خدای ناکرده قضیه صورت عکس پیدا نکند و در امور منفی بر یکدیگر سبقت نگیرند.

مسابقه دولت ها برای رسیدن به پیشرفت

مرجع عالیقدر در این زمینه توضیح داده، فرمودند: در سطوح دیگر مانند دولت های اسلامی یا غیر اسلامی نیز باید به همین گونه عمل شود. به عنوان مثال اگر در کشوری سطح و آمار جرم و جنایت ده درصد باشد در کشور دیگری دولت باید بکوشد این آمار را کاهش دهد. اگر در کشوری آمار فقر بیست درصد باشد، تلاش کشور همسایه یا دیگر کشورها بر این باشد که این آمار را در کشور خود پایین تر بیاورند.

مثلاً دولت ها خطاهای انسانی در زمینه پزشکی را در کشور خود کاهش دهند و سطح بهداشت را ارتقا دهند. عرصه سیاست نیز از همین مقوله است، به این معنا که هر دولتی بکوشد آمار اعدام ها و زندانیان را در کشور خود نسبت به دیگر کشورها شدیداً پایین آورد.

جان سخن اینکه رقابت و مسابقه مثبت فرمان قرآن کریم به همگان در هر سطح و هر زمینه ای است.

الگوی نیکوکاری و فضیلت

مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی شیرازی دام ظله در بیانات خود با اشاره به والاترین و بالاترین نمونه های رقابت در نیکوکاری و فضیلت فرمودند: رسول خدا صلی الله علیه وآله بالاترین و والاترین نمونه های نیکوکاری و فضیلت را در دوره حکومت ده ساله خود در مدینه منوره عملی کردند و این والایی ها از مرکز حکومت آن حضرت یعنی مدینه منوره به تمام سرزمین های تحت حکومت ایشان گسترش یافت. اخلاق در حکومت رسول مکرم اسلام صلی الله علیه وآله یک اصل مبنایی بوده و قرآن کریم به جامعه بشری فرمان داده است که آن حضرت و رفتار ایشان را الگوی خویش قرار دهند [آنجا که می فرماید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ قطعاً برای شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقی نیکوست» (احزاب/21)].

امیرمؤمنان علیه السلام پیرو عملی و واقعی رسول خدا صلی الله علیه وآله بودند، زیرا در زمانی که در کوفه حکومت را در دست داشتند بر بخش بزرگی از این خاکدان که به حسب مرزبندی جغرافیایی امروزه بزرگ ترین گستره جهان به شمار می رفت و شامل ده ها کشور اسلامی امروزی و شماری از کشورهای غیر اسلامی می شد، حکومت می کردند؛ اما نسبت اعدام در حکومت ایشان صفر درصد بود و این شرایط در حالی بود که از زمان رسول خدا صلی الله علیه وآله تا روزگار ایشان، منافقان از اصحاب پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله لحظه ای از آزار و اذیت امام علیه السلام دست نکشیدند و این آزارها تا به امروز نیز ادامه دارد و علی رغم آزارها و کارشکنی ها و مشکلاتی که منافقان بر ضد امیرمؤمنان علیه السلام اعمال می کردند، در طول تاریخ حکومت ایشان و آتش افروزی مردان و زنان منافق علیه ایشان، حتی یک مورد اعدام سیاسی ثبت نشده است.

همچنین در طول تاریخ حکومت ایشان یک زندانی سیاسی نوشته نشده است و نیز تاریخ موردی را ثبت نکرده است که یک فقیر در حکومت ایشان تمام عمر خود را در فقر و مستمندی سپری کرده باشد. بجا و بایسته و شایسته است که حکومت های جهان شیوه حکومت و نحوه درست حکومت کردن را از امیرمؤمنان علیه السلام یاد بگیرند.

حکومت های منفی گرا

مرجع عالیقدر ادامه دادند: در مقابل می توان از معاویه و شیوه حکومت منفی گرای او سخن گفت. شام در زمان امیرمؤمنان علیه السلام از دولت اسلامی جدا بود و به طور خودمختار به دست معاویه اداره می شد و از نظر مساحت یکصدم حکومت امیرمؤمنان علیه السلام به شمار می رفت. در آن روزگار معاویه با مشکلی مواجه شده بود که نمی دانست چه تعاملی با آن داشته باشد. از این رو به یکی از منافقان کوفه نامه ای نوشت و طی آن از او خواست که نزد امیرمؤمنان علیه السلام برود و راه حل مشکل را از ایشان جویا شود و اینکه ایشان را از منبع و مبدأ سؤال و فرد سؤال کننده مطلع نکند. مشکل قضیه ای منفی بود که میان دو نفر رخ داده بود. او نیز از امام علیه السلام راهکار و چگونگی تعامل با مشکل را خواستار شد. حضرت پیش از اینکه پاسخ آن شخص را بدهند، فرمودند: این (مشکل) در سرزمین ما نیست.

جمله «این (مشکل) در سرزمین ما نیست» در طول تاریخ بی مانند بوده و هست و هیچ کس چنین جمله ای را بر زبان نیاورده و نخواهد آورد و این علی رغم آن است که امروز آزادی بسیاری و پیشرفت های فراوانی حاصل شده و جهان تحول یافته است. از این رو جهان و حاکمان و سیاستگذاران جهان باید از ایشان الگو بگیرند.

حقیقتی اسفبار و دردناک

معظم له در ادامه سخنان خود فرمودند: بسیار اسفبار است که در کشورهای اسلامی هزاران و میلیون ها مسأله منفی مشاهده می کنیم. به راستی چرا همه روزه آمار فقیران و سطح فقر در تمام کشورها، به ویژه در کشورهای اسلامی فزونی می گیرد؟ آیا قرآن کریم کتاب مسلمانان و کتاب کشورهای اسلامی نیست؟ ومگر نه اینکه در همین کتاب آیه: «وَفِی ذَلِکَ فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ؛ و در این [نعمت ها] مشتاقان باید بر یکدیگر پیشی گیرند» آمده و همگان را به سبقت گرفتن در خوبی ها و والایی ها فراخوانده است؟

پس چه شده است بسیاری از مسلمانان و حاکمان کشورهای اسلامی به طور روز افزونی درگیر امور و مسائل منفی می شوند، وانگهی چه کسی مسئول این نابسامانی هاست؟

مسئولیت همگانی

حضرت آیت الله العظمی شیرازی دام ظله در این معنا فرمودند: هر کسی به نسبت توان خود در این زمینه مسئولیت دارد و بر اساس اصطلاح علمی برای به وجود آوردن مقدمات وجود باید همگان بکوشند و تلاش کنند تا جامعه بشری به ویژه مسلمانان به مرحله رقابت در نیل به نیکی ها و فضائل اخلاقی برسند. در این زمینه افراد باید از خود، خانواده خود، محل سکونت خود، روستا و شهر خود آغاز کنند و این فرمان قرآن کریم است نه مجرد یک طرح و مخصوصاً جوانان پسر و دختر با ایمان در این معنا مسئولیتی بزرگ تر دارند، چراکه از توانمندی بیشتری برخوردارند.

بایسته توجه این است که این طبقه اجتماعی یعنی جوانان نسبت به سایر اقشار جامعه برای فراهم آوردن مقدماتِ وجود توان بیشتری دارند. لذا اینان باید در محیط خانه، خانواده، مدرسه، دانشگاه، بازار، محل زندگی، در میان عشایر و در هر جایی که امکان دارد در راه جذب دیگران به نیکوکاری و والایی ها و فضائل اخلاقی فعالانه و با تلاش همه جانبه و بی دریغ بکوشند.

باید دقت داشت که دختران جوان و زنان با ایمان و پسران جوان و مردان با ایمان یک دنیا توانمندی هستند، پس هریک از آنان برای دستیابی به والایی ها، فضائل اخلاقی، بالا بردن سطح فضیلت ها و رشد و تعالی بخشیدن به آن بکوشند و این ویژگی ها را قبل از اطرافیان خود در وجود خویش بالا ببرند. بنابراین همگان برای فراهم آوردن مقدمات وجود این مسأله بکوشید، جهان به تدریج سامان می یابد و کشور در اقتصاد، سیاست، آزادی، بهداشت، فضیلت ها و در امر ازدواج شاهد شکوفایی خواهد شد.

امور منفی

ایشان افزودند: متأسفانه امروزه عکس قضیه را شاهد هستیم. به عنوان مثال امروزه می بینیم که آمار طلاق در بیشتر کشورها نسبت به سال های گذشته بیشتر شده است و آمار جنایت در زمان حاضر نیز نسبت به سال های گذشته فزونی گرفته است، راستی چرا؟

در مطبوعات یکی از کشورها خواندم که هزاران مشکل بهداشتی و در زمینه سلامت وجود دارد که سامان دادن آن به قانون و قانونگذار سپرده شده است. مسئولیت این موضوع بر عهده کیست؟ آری، دولت و اندیشمندان مسئولیت دارند و باید چاره اندیشی کنند، اما در عین حال هر مرد و زن و جوان به نسبت توانایی خود مسئولیت دارند.

خیزش و تلاش؛ مسئولیت همگانی

مرجع عالیقدر تأکید کردند و فرمودند: پیش بردن مسلمانان به سوی فضیلت ها و اخلاق وظیفه کیست؟ آیا آنان نباید این مسیر را با خود و از خود آغاز کنند؟ لذا باید همگی برای عمل به آیه کریمه تلاوت شده در آغاز گفتار بکوشیم و انجام این مسئولیت و مأموریت را از خانه و خانواده و شهر و روستای خود آغاز کنیم، سپس آن را به دولت های اسلامی و دیگر دولت ها تسرّی دهیم و در نهایت آن را جهانی کنیم و فراموش نکنیم که آیه پیش تر خوانده شده ما را به سبقت گرفتن و رقابت در نیکی ها فرمان داده است و همگی مخاطب این آیه کریمه هستیم.

حضرت آیت الله العظمی شیرازی در پایان سخنان ارزشمند خود تأکید کرده، فرمودند: در شعائر مقدس اهل بیت علیهم السلام به ویژه شعائر مقدس حسینی باید زمینه رقابت فراهم شود تا با رقابت و سبقت گیری در توسعه آن و گسترش هیئت ها و موکب ها و حسینیه ها و مؤسسه های مرتبط با آن در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی پیوسته در حال توسعه و بالندگی باشد و در نتیجه هر سال نسبت به سال قبل وضعیت بهتر و شکوفاتری یابد.

خوشبختانه کسانی هستند که خدای متعال در رقابت مثبت در شعائر مقدس حسینی آنان را توفیق عنایت کرده است و این موفقیت بر آنان گوارا باد، ولی باید توجه کرد که رقابت مثبت و مسئولیت و گسترش آن بر عهده همگان است.

از خدای متعال مسئلت دارم که همگان را در این راه و مسیر موفق بدارد، وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین.