شب هاي ماه مبارک رمضان ـ ماه رحمت وامان وماه نزول قرآن ـ فرصت مناسبي براي مذاکرات علمي وخوشه چيني از محضر عالمان بزرگوار است. از اين رو بيت مرجع عالي قدر حضرت آيت الله العظمي حاج سيد صادق حسيني شيرازي دام ظله طبق سنوات گذشته ميزبان علما، فضلا، طلاب علوم ديني، شخصيت هاي گوناگون و عامّه مؤمناني است که با معظم له ديدار مي کنند. در اين ديدارها مباحث علمي و مسائل فقهي، تاريخي و فرهنگي مطرح مي شود و افزون بر طرح اين قبيل مسائل، مرجع عالي قدر سفارش ها و رهنمودهايي ارائه مي دهند.

در اين شب نيز همانند شب هاي گذشته، شماري از فضلاي ارجمند و استادان حوزه در جلسه علمي ـ فقهي که در بيتِ مرجع عالي قدر حضرت آيت الله العظمي سيد صادق حسيني شيرازي دام ظله برگزار مي شود، حضور داشتند. از جمله مسائل فقهي که در اين جلسه مطرح شد، اين بود: شخصي مسلمان، در يکي از کشورهاي اروپايي سالن غذاخوري داير کرده است. با توجه به اين که مشتريان اين سالن، از مسلمانان و مسيحيان هستند، آيا مالک آن جا مي تواند در سالن غذاخوري گوشت خوک [به مشتريان غير مسلمان] عرضه کند؟ و اين کار براي او جايز است؟

مرجع عالي قدر در پاسخ فرمودند: قرآن کريم و روايات شريفه، شراب و گوشت خوک را به شدت حرام [و پليد] خوانده اند، به حدّي که کسي را توانِ آن نيست که مسئوليتِ فتوا دادن به جواز در اين زمينه و مانند آن را بر عهده بگيرد.

مرجع عالي قدر در قالب بحثي علمي فرمودند: به نظر من، شخص مي تواند به نيابت از ديگري، مانند: شوهر از طرف همسر و پدر از طرف فرزند، تبرعاً از سوي آنان، حقوق شرعي که بر ذمه دارند، از قبيل: خمس، زکات، فديه و کفاره، بدهد، چراکه ملاک در چنين اموري تأديه آن است.

از معظم له سؤال شد: کسي که خمس، زکات يا ديگر حقوقِ شرعي را مي دهد و آن عمل را با ريا همراه مي کند، چه حکمي دارد؟

آيت الله العظمي شيرازي پاسخ دادند: ريا در هر کاري، آن را تباه مي کند و يا لا أقل از معنويت آن مي کاهد. و در مورد سؤال ذمه چنين فردي ابراء (آزاد) مي شود، زيرا نيتِ قربت در امور مالي ظهورِ در شرطيت ندارد، بله در چنين فرضي، شخص با نيت ريا مرتکب حرام شده و از رسيدن به معنويت والاي اين عبادت خود را محروم کرده است.

ايشان به منظور مناقشه و بحث علمي، دو مسأله را مطرح نمودند:

1. آيا خجالت شديد، از مصاديق حرج است؟ به عنوان مثال، اگر جواني در خانه يکي از بستگان خود جنب شود و به جهت شرم و حيا از رفتن به حمام و غسل کردن، خودداري مي کند. آيا اين حدِّ از شرم و حيا جزئي از حرج است؟ و آيا از نظر عرف، حرج به شمار مي رود؟

آن گاه در مقام پاسخ فرمودند: نقل شده است که شخصي حضور مرحوم [آيت الله العظمي] سيد ابوالحسن اصفهاني قدس سره رسيد و به ايشان گفت: «مردي به همراه همسر خود به خانه پدرزن رفت و در آن جا هر دو جنب شدند، اما از رفتن به حمام و غسل کردن، شرم داشتند. در اين صورت چه حکمي بر آنان مترتب است؟

ايشان فرمود: هر دو بايد تيمم کنند» و ظاهراً حکم فردي که در حرج شديد بر اثر حياي شديد باشد همين است.

2. کسي که به دليل بيماري ريه و تنفسي اسپري مصرف مي کند، روزه اش چه حکمي دارد؟ پاسخ اين است که جايز است و روزه را باطل نمي کند.

درباره قرائت در نمازهاي واجب و لزومِ تصحيح آن، مرجع عالي قدر فرمودند: آيا در زمان امامان معصوم عليهم السلام براي درست کردن قرائت خود، و تصحيح آن، احدي نزد امامان عليهم السلام مي رفت؟ و آيا روايتي در دست داريم مبني بر اين که: هر کس قرائتش صحيح نباشد بايد نزد خبره برود تا قرائتش را تصحيح کنند؟

پاسخ منفي است. البته بر هر مکلّفي واجب است که قرائت خود را مطابق آنچه در قرآن کريم آمده است، تصحيح نموده و صحيح بخواند.

سپس ايشان به موضوع «غنا و موسيقي» و حرمت آن پرداختند و فرمودند: از امام رضا عليه السلام نقل شده است که فرمودند: مردي خدمت امام باقر عليه السلام رسيد و از حضرتش درباره غنا پرسيد، آن حضرت فرمودند: «يا فلان، إذا ميَّز الله بين الحق والباطل، فأنّي يکون الغناء؟ اگر خدا حق و باطل را از يکديگر جدا کند، غنا در کدام گروه قرار خواهد گرفت؟

آن مرد گفت: در کنار باطل.

امام فرمود: قد حکمت؛ تو خود، داوري کردي».(1)

يکي از فضلاي حاضر پرسيد: شخص روحاني با عمامه، اما بدون تحت الحنک (دنباله عمامه که هنگام نماز گشوده، پيشِ رو يا دور گردن مي اندازند) نماز مي خواند. اين امر چه حکمي دارد؟

معظم له در پاسخ فرمودند: مکروه است و اگر تحت الحنک انداخته شود، چنانکه در روايت آمده است ثواب نماز چهار برابر مي شود.

لازم به توضيح است که عمامه دو نوع است. يکي طابقيه (که تحت الحنک آن باز نمي شود) و ديگر عمامه هاي متعارف که مي توان تحت الحنک آن را باز کرد که در اين صورت، مکروه است روحاني عمامه از نوع اول را در نماز بر سر نهد.

از آيت الله العظمي شيرازي سؤال شد: شخصي ـ مثلاً ـ به مشهد مقدس مسافرت مي کند و قصد اقامت ده روزه مي نمايد. حال اگر در روزِ پنجم يا ششم از مشهد خارج شده، فاصله اي کمتر از چهار فرسخ طي کند. آيا اين امر، در اقامت او خللي ايجاد مي کند؟

معظم له پاسخ دادند: فقها به عدم وجود اشکال در اين مورد قائلند.

نيز سؤال شد: اگر کسي ـ مثلاً ـ به مشهد برود و قصد اقامت ده روزه کند. حال اگر در روز اول، از شهر خارج شده، تا مسافت کمتر از چهار فرسخ برود و همان روز بازگردد و در روز آخر اقامت، يعني روز دهم نيز همين عمل را تکرار کند، قصد اقامت ده روزه او چه حکمي دارد؟

ايشان پاسخ دادند: اگر مدتي که از شهر خارج شود، تنها چند ساعت باشد، به قصد اقامت او اشکالي وارد نمي کند.

در بحثي علمي با يکي از فضلاي حاضر در جلسه، معظم له فرمودند: برخي سخنان مولاي مان اميرالمؤمنين عليه السلام که در نهج البلاغه آمده است، در حقيقت، تفسير قرآن کريم است. از اين رو سزاوار و بايسته است که مردان و زنانِ با ايمان، از نهج البلاغه ـ که کتاب زندگي است ـ بهره ببرند.

آيت الله العظمي شيرازي سخنان خود را با يک روايت به نقل از حضرت سلمان و حضرت ابوذر ـ که خداي شان رحمت کند ـ به پايان بردند. در اين روايت آمده است: رسول خدا صلي الله عليه وآله دست علي بن أبي طالب را گرفت، فرمودند: «إن هذا أول من آمن بي، و هذا أول من يصافحني يوم القيامة، وهذا الصديق الأکبر، وهذا فاروق هذه الأمة، يفرق بين الحق والباطل؛(2) به يقين، اين اولين گرونده به من بود، و اولين کسي خواهد بود که در روز قيامت با من مصافحه خواهد کرد (دست در دستِ من خواهد نهاد و همراه من خواهد بود)، و اين صدّيق اکبر (که تصديق رسول خدا نمود) و فاروقِ اين امت است که حق را از باطل جدا مي کند (معيار و سنجه اي است براي شناختن حق و باطل)».

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. فروع کافي، ج6، ص435، حديث25.

2. محمد بن سليمان کوفي، مناقب الإمام أميرالمؤمنين عليه السلام، ج1، ص267.