در روز دوشنبه ۱۴ شوال المکرم ۱۴۴۳ (۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.

مشروح مطالب مطرح شده در این جلسه به شرح زیر است:

سؤال: وجه اینکه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در مواردی برای اموات گریه می کردند چه بوده است؟ آیا این منافات با مقام والای حضرت و صبر ایشان ندارد؟

جواب: پیامبر خدا صلی الله علیه وآله بشر بوده اند «قل انما انا بشرمثلکم» و خدای متعال بشر را تکویناً این گونه خلق فرموده است که وقتی دلش می سوزد، اشکش جاری می شود. پیامبر خدا در قضیۀ مرگ فرزندشان ابراهیم به گونه ای گریه می کردند که شانه های مبارکشان تکان می خورد. وقتی از حضرت از سبب گریه شان پرسیدند فرمودند: «القلب یحترق و الدمعة تجری و لا نقول ما یسخط الرب».

معصومین علیهم السلام به همان میزان که عقلشان کامل بوده عاطفه شان هم کامل بوده است.

سؤال: آیا تجری، مسأله ای فقهی است یا اصولی؟

جواب: مسألۀ اصولی است و ملاک مسألۀ اصولی این است که در معظم مسائل فقه و ابواب آن جاری باشد. اما اگر فقط در یک باب از ابواب فقه جاری باشد، مسألۀ اصولی نخواهد بود و قاعدۀ فقهی خواهد بود و عمده فرق بین قاعدۀ فقهی و مسألۀ اصولی همین است.

سؤال: حضرت عالی در فرمایشات خود بین ایذاء و تاذی فرق گذاشته و ایذاء را حرام و تاذی را جایز دانسته اید و حال آنکه بین ایذاء و تاذی تلازم است.

جواب: هرجا ایذاء باشد، غالباً و عادتا تاذی هم هست، اما عکس آن خیر، زیرا ممکن است در موردی تاذی باشد، اما ایذاء نباشد؛ چون ایذاء در دو مورد است: 1. فعلی را به قصد اذیت کردن غیر اجام دهد، 2.عرفاً آن فعل موجب اذیت غیر بشود. به هر حال دلیلی بر حرمت مجرد تاذی بدون اینکه یکی از این دو مورد باشد، نداریم.

سؤال: اگر شخصی در روز جمعه غسل جنابت کرد، اما نیت جمعه نداشت، آیا برای او غسل جمعه هم محسوب می شود؟

جواب: خیر زیرا دلیل غسل جمعه دلالت دارد که به جهت جمعه و برای روز جمعه غسل کند.

سؤال: اگر مسلمانی، مسیحی یا یهودی شود، آیا احکام ارتداد بر او جاری می شود؟

جواب: اگر گفتیم اطلاق ادلۀ ارتداد اهل کتاب را هم شامل می شود، بله. اما اگر اطلاق محرز نشد و شک شد به مقتضای «الحدود تدرء بالشبهات»، حد ارتداد جاری نمی گردد.

سؤال: آیا اقامۀ حدود توسط فقیه مشروط به مبسوط الید بودن اوست؟

جواب: بله حتما چنین است. والّا اگر مبسوط الید نباشد، اجرای حدود واجب نخواهد بود؛ چنانچه ائمه علیهم السلام به علت مبسوط الید نبودن، حدود را اجرا نمی کردند.

سؤال: آیا تکرار های قرآن بر خلاف بلاغت قرآن نیست؟

جواب: خیر. بلاغت و فصاحت قرآن، بلاغت و فصاحت خاصی است و حتی کسانی که در زمان پیامبر صلی الله علیه وآله، امام بلاغت و فصاحت بودند، و در این جهت تخصص و مهارت داشتند، این مطلب را به عنوان اشکال در قرآن کریم مطرح ننموده اند. و این کشف می کند که تکرارهای قرآن را بر خلاف بلاغت نمی دانستند.

سؤال: اگر در موردی امر مردد بین وضوی جبیره و تیمم بود، وظیفه چیست؟

جواب: باید هر دو را انجام دهد، زیرا علم اجمالی است و علم اجمالی مانند علم تفصیلی منجز واقع محتمل است.

سؤال: حد ترخص کجاست؟

جواب: حد ترخص نقطه ای است که دیگر خانه های شهر دیده نشود، یا اذان شهر شنیده نگردد؛ البته ملاک خانه ها ی متعارف و شنیدن و دیدن متعارف است. البته در روایت این چنین دارد «تواری عن الجدران»، یعنی به نقطه ای برسد که از دیواره های شهر مخفی گردد. لکن فقها فرموده اند بین تواری شخص از جدران و تواری جدران از او تلازم است و لذا فرموده اند ملاک این است که دیوارهای شهر را نبیند.

سؤال: شخص مسافر از کجا باید نماز را قصرخوانده و می تواند روزه را افطار کند؟

جواب: از حد ترخص.

سؤال: آیا بین بلاد کبیره و بلاد صغیره (شهر های بزرگ و کوچک) فرق است؟

جواب: خیر، زیرا در زمان ائمه علیهم اسلام شهرهای بزرگ وجود داشته است. نوشتند که مساحت شهر بغداد 5 فرسخ و مساحت شهر سامرا در زمان امامین عسکریین علیهما السلام 8 فرسخ بوده است، اما با این حال در هیچ روایتی اشاره به این مطلب نشده و نسبت به شهرهای بزرگ اسم خود آن شهر ذکر شده است نه اسم مناطق و محله های آن. لذا از اینکه بین شهرهای کوچک و بزرگ فرق نگذشته اند، معلوم می شود که حکم هر دو یکی است.

سؤال: آیا کفار همینطور که مکلف به اصول هستند مکلف به فروع نیزهستند؟

جواب: این مسأله از زمان شیخ مفید و شیخ طوسی مورد بحث و خلاف بوده است. عده ای قائل هستند که کفار مکلف به فروع هستند، زیرا خطابات شرعیه شامل آن ها هم می شود، و نیز درآیه شریفه دارد: «ما سلککم فی سقر، قالوا لم نک من المصلین» وقتی از کفار سؤال می شود که چرا به جهنم رفتید؟ می گویند از نماز گزاران نبودیم.