در روز یکشنبه ۱۲ ذی القعده ۱۴۴۳ق (۲۲ خرداد ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.

مشروح مطالب مطرح شده در این نشست به شرح زیر است:

سؤال: اگر کسی خمس به مالش تعلق گرفت، اما پرداخت خمس را به تاخیر انداخت تا مال تلف شد، آیا خمس بر ذمه او مستقر می شود؟

جواب: چنانچه در تاخیر پرداخت خمس مقصر بوده، بله خمس بر ذمه او مستقر می شود.

سؤال: باتوجه به اینکه توفی به معنای وفات و موت است، مقصود از آیه شریفه: «یا عیسی انِّی مُتوفِّیک و رافعُک الیّ»(آل عمران55) چیست در حالی که حضرت عیسی زنده هستند؟

جواب: وفات در لغت به معنای اخذ است و موت هم نوعی اخذ است و لذا وفات بر آن اطلاق می شود. و متوفیک یعنی آخذک، لکن توفی نسبت به حضرت عیسی علیه السلام به همین معنای است که در آیه شریفه بعد از واو بیان و تفسیر شده است. بنابراین دراینجا متوفیک یعنی رافعک. اما نسبت به دیگران توفی که گفته می شود به معنای موت است و ظاهر رافعک یعنی جسم و روح با هم بالا برده شده است. چنانچه نسبت به معراج حضرت رسول هم «وعرجت به سمائک» ظاهرش عروج جسم و روح با هم است.

سؤال: اجتناب از ملاقی با نجس با چند واسطه واجب می شود؟

جواب: این مسأله محل خلاف بین فقهاست. قرآن کریم فرموده: «والرّجز فاهجر»(مدثر5). رجز یعنی نجس، لکن فقها فرمودند مستفاد عرفی از وجوب اجتناب از عین نجس این است که از ملاقی آن هم اجتناب شود. در ملاقی اول ظاهراً اجماع است که باید اجتناب گردد، اما ملاقی دوم و سوم محل خلاف است، که به نظر می رسد از باب جمع احتیاط تا ملاقی سوم اجتناب شود. اما ملاقی چهارم دیگراجتناب ازآن لازم نیست. خلاصه اینکه دلیل گفته است از عین نجس اجتناب کن و دلیل دیگری نداریم که از ملاقی نجس هم اجتناب باید اجتناب کرد تا گفته شود این دلیل اطلاق دارد. به هر حال باید دید فهم عرفی چیست.

سؤال: شرط وجوب خمس در گنج چیست و چرا اگر به مقدار بسیار زیاد باشد، فقها فرمودند که مالک نمی شود؟

جواب: اگر گنج به حد نصاب برسد، که نصاب آن را بیست دینار ذکر کرده اند، در این صورت خمس در آن واجب است. اما نسبت به اینکه در گنج بسیار زیاد مانند دریای نفت، با دادن خمس مالک نمی شود، این است که ادله خمس در گنج ظهور در چنین گنج هایی ندارد. و این از مناسبت حکم و موضوع فهمیده می شود چون گنج ها عادتاً کم بوده است، لذا اگرچه لفظ کنز که در ادله وارد شده، مطلق است، لکن این اطلاق منصرف از چنین گنج های زیاد و غیرمتعارف است. بنابراین، دلیل باید ظهور در اطلاق داشته باشد تا به اطلاق آن تمسک بشود، اما اگر شک در ظهور شد، اصل عدم ظهور است. بله، چنانچه ظهور محرز بود و شک در مراد شد، اصل ظهور است.

سؤال: گنج تا چه حدی کم و یسیر است تا انسان با دادن خمس، مالک آن شود؟

جواب: تا حدی که عرفاً یسیر و کم برآن صدق کند.

سؤال: چنانچه یابنده گنج بداند که این گنج برای مسلمانی بوده که آن را دفن کرده است در این صورت حکم چیست؟

جواب: کنز منصرف ازچنین گنجی است. پس اگر یقین کند که گنج برای مسلمانی بوده است، به ورثه آن مسلمان می رسد و چون ورثه مجهول است، سهم امام خواهد بود.