بسم الله الرحمن الرحیم

در حدیث شریفی از حضرت امام صادق علیه السلام با این مضمون نقل شده است که یکی از اخیار، یعنی خوبان از دنیا رفت. پس از آنکه او را دفن کردند نکیر و منکر، دو فرشته خدا که موکل پرسش از مرده پس از ورود او به عالم برزخی هستند، به او گفتند که ما مأمور شده ایم با شلاقی از آتش صد ضربه به تو بزنیم. آن شخص گفت: طاقت آن را ندارم. ادامه روایت به گفتگوی آن شخص با آن دو فرشته و کاهش آن ها از تعداد شلاق ها و ابراز ناتوانی او اختصاص یافته است. آن فرشته ها پی در پی از شمار شلاق ها کاستند، اما او همچنان می گفت که تاب تحمل شلاق های آتشین را ندارد. تا رسیدند به یک ضربه. ولی باز گفت: طاقت آن را ندارم. گفتند: چاره ای نیست. این یک ضربه را حتماً باید بزنیم.

گفت چرا مرا می زنید. چه کرده ام که حتماً مستحق این عذاب هستم. گفتند: شاهد مظلومی بوده ای که می توانستی از او دفاع کنی، و ظلم را از او برطرف سازی اما این کار را نکردی. در ادامه حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: شلاقی از آتش به او زدند که براثر آن قبر او شعله ور شد. از چنین عقوبت شومی به خدا پناه می بریم. این روایت با سندهای متعدد در کتاب های مختلف نقل شده است.

ترک نصرت مظلوم ـ با دایره وسیع مصادیق آن ـ مستوجب چنین عقوبتی است. یاری نکردن مظلوم بنا به روایت مذکور از حضرت امام صادق علیه السلام گناهی است استثناناپذیر و از هرکه سر زند، درخور شلاق های آتش بار در برزخ است. بنا به فرموده حضرت آن شخص از اخیار بوده است. پس با اندکی تسامح می توان او را از گناهان دیگر ـ که برای آن ها عذاب شود ـ مبری دانست. تنها گناه او مشاهده ظلم رواداشتن به مظلومی بوده است که می توانسته از او دفاع کند ولی نکرد.

همان گونه که اشاره شد ظلم و مظلوم مصادیق بسیاری دارد ولی از مصادیق آشکار آن ظلم به اهل بیت علیهم السلام است. در تاریخ مظلومینی همچون اهل بیت علیهم السلام یافت نمی شود. امیرمؤمنان صلوات الله علیه و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و فرزندان معصوم ایشان علیهم السلام در روزگار خود و حتی پس از آن مظلوم بوده اند. تضییع حق والای ایشان و کنار زدنشان از جایگاه رفیعشان ظلمی است که بر همه گیتی سایه افکنده و تبعات آن دامن همه را گرفته است.

بسیاری از افراد هم روزگار ائمه علیهم السلام می توانستند آنان را یاری کنند و ظلم را از آنان دور سازند، اما از این کار خودداری ورزیدند. ظلم به اهل بیت علیهم السلام این ویژگی یا این تفاوت را با دیگر ظلم ها دارد که آنان پس از شهادت نیز همچنان تا به امروز مظلوم باقی مانده اند. در جهان امروز برای دفاع از اهل بیت علیهم السلام امکاناتی فراهم است که پیش تر نبود.

با این همه هنوز معصومان علیهم السلام در دنیا مظلوم هستند و چه بسا مظلوم تر از گذشته، زیرا سابق دفاع از عترت طاهره علیهم السلام بسیار مشکل بود، در حالی که امروزه چندان دشوار نیست و پیامدها و مشکلات عصرهای گذشته را در پی ندارد.

امیرمؤمنان صلوات الله علیه روزی در مسجد در حضور جمعی از اصحاب نشسته بودند که شخصی وارد مسجد شد و فریاد می کشید: «وَامَظْلِمَتَاهْ! وَامَظْلِمَتَاهْ!»، یعنی ای مردم، به من ظلم شده است و کسی هم به فریاد من نمی رسد. امیرمؤمنان علیه السلام از او پرسید چه ظلمی به تو شده که این گونه فریاد می زنی؟ در حالی که «ظلمنی والله الحجر والمدر»[1] یعنی سنگ و کلوخ بیابان به من ظلم کردند و این گونه فریاد برنیاوردم. عبارت حضرت کنایه از کثرت ظلم و ستمی است که به ایشان روا داشته شده است.

مردم هم روزگار امیرمؤمنان علیه السلام به جز چند نفر، همگی در حق حضرت کوتاهی کرده اند. آنانی که خود مستقیم حق ایشان را غصب کردند و به راه های مختلف به او ظلم روا داشتند و دیگران که باوجود آنکه می توانستند از یاری ایشان خودداری ورزیدند، همه در جرگه ظالمان حضرت قرار دارند.

راه های یاری اهل بیت علیهم السلام

راه های یاری اهل بیت علیهم السلام بسيار است. برخی به زمانه آن ها مربوط است و بسیاری دیگر در هر زمانی و حتی عصر کنونی انجام پذیر است. یکی از این راه ها برگزاری مراسم شادی در اعیاد و موالید و مراسم سوگواری در سالگرد شهادت های ایشان است. خود ایشان به این امر تأکید کرده اند. حضرت امام صادق علیه السلام در توصیف دوستان و شیعیان شایسته شان می فرماید: «والذين يفرحون لفرحنا ويحزنون لحزننا؛[2] و کسانی که در شادی های ما شادمان و در اندوه ما اندوهگین اند».

اقامه شادی و سرور در موالید اهل بیت علیهم السلام و همچنین اقامه عزا در مناسبت های شهادتشان، و به طور کلی اقامه شعائر مقدس اهل بیت علیهم السلام باید وجه همت مؤمنان باشد و آن را به بهترین شکل انجام دهند.

اقامه شعائر اهل بیت علیهم السلام ویژه مکان خاصی نیست. در هر جای جهان مؤمنان و دوستان اهل بیت علیهم السلام باید در اقامه آن کوتاهی نورزند. در این میان شعائر مقدس فاطمی که یکی مولد خجسته آن بزرگوار در روز بیستم ماه جمادی الثانی است و دیگری موسم شهادت آن بزرگوار است، از برتری و اهمیت ویژه ای برخوردار است. به ویژه یادروز شهادت آن حضرت سزامند توجه و عنایت بیشتری است.

برای شهادت آن بزرگ بانو از جانب ائمه اطهار علیهم السلام دو مناسبت ذکر شده است. همان گونه که مدفن مقدس آن حضرت بر ما معلوم نیست و حضرات معصومین علیهم السلام آن را برای شیعیان معلوم نکردند، برای شهادت آن حضرت نیز چندین تاریخ معرفی نموده اند تا بدین وسیله ایام بیشتری برای آن حضرت عزاداری شود.

امروزه عزای فاطمیه در گوشه و کنار جهان برگزار می گردد. برخی جاها حتی دسته جات عزاداری به راه می افتد. کشورهای اسلامی و حتی برخی کشورهای غیراسلامی به این مناسبت مهم بها داده و در روزنامه ها و رسانه ها از آن یاد می کنند. در آن ایام شور خاصی در مساجد و حسینیه ها، چه در کشورهای اسلامی و چه غیراسلامی به پا می شود. این مراسم در شبکه های ماهواره ای و تلویزیونی در برابر دیدگان مردم سراسر جهان پخش می شود. خداوند همه دست اندرکاران اقامه این عزا را، چه کسانی که مالی بذل می کنند و چه کسانی که به شیوه های مختلف دستی در اجرای آن دارد موفق بدارد و آن را از آنان قبول کند.

این مقدار از اقامه شعائر فاطمیه با همه ارج و احترامی که دارد باز اندک است و باید بیش از این باشد. امکانات گسترده ای که در جهان امروز فرادست مؤمنان قرار دارد می طلبد که در اجرای این عزاداری اهتمام بیشتری ورزند. جا دارد که ده ها ماهواره به نام های مقدس حضرت زهرا سلام الله علیها در نشر فضائل و معرفی تاریخ و مظالمی که بر آن حضرت رخ داد گماشته شود و مردم جهان را بیشتر و بیشتر با جایگاه و منزلت والای آن حضرت آشنا ساخت. به فراخور امکانات دولتی و مالی موجود و شخصیت های صاحب نفوذ و قدرت که می توانند در اجرای باشکوه تر این مراسم مؤثر باشند می باید مراسم ها باشکوه تر و گسترده تر برگزار شود و دامنه آن در مطبوعات و رسانه ها دراز دامن تر از اینکه هست باشد.

در این مجال نقل داستانی از مرجع تقلید بزرگوار، حضرت آیت الله العظمی آقا سید ابوالحسن اصفهانی در این خصوص خالی از لطف نیست. صدها فقیه و عالم تربیت شده محضر مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی هستند. بنده خود محضر بسیاری از این فضلا را درک کرده و در نزد برخی درس آموخته ام.

روزی به مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی رضوان الله علیه خبر دادند که کاسب ضعیفی در بازار است که تازگی به رحمت خدا رفته و بدهی ای از خود به جا گذاشته است. این کاسب همیشه شعائر مقدس فاطمیه را در حدّ بضاعت خود به جا می آورد. اگر هم پول نداشت، برای این کار قرض می گرفت ولی همیشه مقید به برگزاری مراسم هایی به این مناسبت بود. در این زمینه نیز مقداری مدیون شده است. مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی فرمودند که طلبکاران او را شناسایی کنید، من بدهی های او را می پردازم و تمام بدهی های او را پرداخت. مشهور است که کسی از ایشان سؤال کرد: آیا از سهم امام عجل الله تعالی فرجه الشریف می توان برای برگزاری شعائر مقدس فاطمیه مصرف کرد؟ ایشان فرمودند: بله، زیرا شعائر مقدس فاطمیه یا واجب عینی است یا واجب کفایی، و یا مستحبی است که رجحان دارد و به تعبیر علما مزاحم اهم است، لذا می توان از ناحیه سهم امام عجل الله تعالی فرجه الشریف در این خصوص مصرف کرد.

وظیفه ما

آنچه در این میان مهم و مورد اتفاق است اینکه هرکسی فراخور امکان خود دستی در اقامه شعائر بجنباند، یکی با پول، یکی با قدرت، و خلاصه هرکس آن گونه که می تواند کمک کند. آنچه مهم است اینکه نباید بی تفاوت از کنار این قضیه گذشت، زیرا در آن صورت احتمال آنکه جزو ستمکاران در حق اهل بیت علیهم السلام درآییم وجود دارد. همان گونه که در داستان آقا سید ابوالحسن اصفهانی بیان کردیم در این راه حتی اگر مقروض شویم، شایسته است. آخر عالمی یا انسان با خدایی پیدا می شود که بدهی ما را بپردازد، البته در این باره هرکس فراخور شأن و مکنت مالی خود گام بردارد. یکی ممکن است هزارها بتواند قرض کند و دیگری میلیاردها. راز قبول کردن عسر و زحمتِ قرض گرفتن برای اقامه شعائر فاطمی در اهمیت این شعیره مقدس و جایگاه فرازمند آن بانو قرار دارد. به امید اینکه در هردو جهان مورد لطف خاص آن جناب قرار گیریم.

وصلی الله علی سیدنا ونبینا محمد وآله الطاهرین

[1]. شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج4، ص106.

[2]. کامل الزیارات، ص101.