شب هاي ماه مبارک رمضان ـ ماه رحمت وامان وماه نزول قرآن ـ فرصت مناسبي براي مذاکرات علمي وخوشه چيني از محضر عالمان بزرگوار است. از اين رو بيت مرجع عالي قدر حضرت آيت الله العظمي حاج سيد صادق حسيني شيرازي دام ظله طبق سنوات گذشته ميزبان علما، فضلا، طلاب علوم ديني، شخصيت هاي گوناگون و عامّه مؤمناني است که با معظم له ديدار مي کنند. در اين ديدارها مباحث علمي و مسائل فقهي، تاريخي و فرهنگي مطرح مي شود و افزون بر طرح اين قبيل مسائل، مرجع عالي قدر سفارش ها و رهنمودهايي ارائه مي دهند.

در جلسه اين شب و در محضر مرجع عالي قدر، حضرت آيت الله العظمي سيد صادق حسيني شيرازي دام ظله پاره اي مسائلِ روزه و نماز مورد مناقشه و بحث قرار گرفت. يکي از حاضران از مرجع عالي قدر پرسيد: شخصي روزه دار به بودنِ خون در دهانِ خود شک مي کند. در اين صورت آيا واجب است تفحص نمايد؟

معظم له فرمودند: در اين مسأله دو امر وجود دارد:

1. شک در وجودِ خون در دهان، از لحاظ طهارت و نجاست.

2. شک در وجودِ خون در دهان، از لحاظ حلال بودن بلعيدنش يا حرام بودنِ آن.

در موردِ اول، به جهت وجود دليل، بدون تفحص، اصولِ ترخيص جاري است، در حالي که در موردِ دوم، به جهت وجودِ دليل، بدونِ تفحص، اصولِ ترخيص جاري نمي شود، بلکه بايد بنا به رأي شيخ انصاري ـ چنان که تنها در آثار فقهيِ او و نه اصولي ايشان آمده است ـ و بنا به رأي استادان و استادانِ استادانِ او ـ که در آثار فقهي و اصولي شان آمده است ـ جز در مواردي که با دليل خارج شده است، در شبهه هاي موضوعي بايد تفحص کند. حال اگر به بودنِ خون در دهان شک کند، اما بدون تفحص، آنچه که در دهانش جمع شده است ببلعد، به دليل عدمِ تفحص، کوتاهي کرده و حکمِ او، حکمِ عالمِ به موضوع است. در اين صورت، اگر در آنچه که بلعيده، واقعاً خون وجود داشته، بايد قضاي روزه آن روز را بگيرد و کفاره نيز بدهد.

به ديگر بيان، مقتضاي حکم عقلي در اين جا پيش از آن که تفحص کند، «اشتغال» است و با وجود آن، قاعده «قبحِ عقاب بلابيان» و نيز قاعده «رفع عن امتي مالا يعلمون؛ از امتم آنچه را که نمي دانند، برداشته شده است» جاري نمي شود و چنين شخصي «متجري» به شمار مي رود.

يکي ديگر از حاضران پرسيد: شخصي در نماز و هنگام خواندن بسمله نيت کرد که سوره اي را بخواند، اما نيت خود را تغيير داد و سوره اي ديگر را خواند، در اين صورت، حکم او چيست؟

مرجع عالي قدر در پاسخ فرمودند: سيدِ مرتضي قدس سره فرموده است: اين امر اشکالي ندارد و ما نيز به آن قائليم.

سؤال ديگري که مطرح شد، اين بود: زني يقين دارد که هنگام ظهرِ روز ماه مبارک رمضان امروز حيض خواهد شد. در اين صورت مي تواند از صبح افطار کند؟

معظم له فرمودند: نمي تواند افطار کند و حکمِ او، همانند حکمِ کسي است که يقين دارد، در روز ماه مبارک رمضان امروز سفر خواهد کرد، اما بايد تا هنگام خارج شدنِ از وطنش امساک کند و پس از خروج از شهر خود و تجاوز از حدّ ترخص [در صورتي که قبل از ظهر باشد] مي تواند افطار کند.

ايشان افزودند: گرچه امساکِ شخصِ مسافر و امساک زن حائض ـ در فرض مسأله ي مذکور ـ روزه به شمار نمي رود، چراکه روزه قابليتِ تبعيض (بخش، بخش شدن) ندارد، برخلاف موارد ديگر، از جمله مسأله ي قيامِ در نماز، بدين معني که نمازگزاري نمي تواند در تمام قرائت سوره حمد به طور کامل بايستد، اما براي خواندن نصف سوره حمد توانايي ايستادن را دارد، در اين صورت، بايد نصف سوره را ايستاده بخواند.