در روز جمعه ۱۸ شوال المکرم ۱۴۴۳ (۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.

مشروح مطالب مطرح شده در این جلسه به شرح زیر است:

سؤال: آیا تصرف در خمس بدون اذن فقیه جایز است؟

جواب: خیر، زیرا ادله ولایت عامه (بنابر قول به آن) شامل همه موارد می شود، از جمله تصرف در خمس. مگر مواردی که به دلیل از این امور خارج شده است که سه مورد است: نفوس، اعراض، اموال. لذا در سهم مبارک امام علیه السلام می گوییم باید با اذن فقیه تصرف شود. نسبت به سهم سادات هم احتیاط واجب آن است که با اذن فقیه باشد.

سؤال: اگر نمازگزار در تعداد تسبیحات اربعه شک کند، تکلیف چیست؟

جواب: بنا را بر اقل باید بگذارد، زیرا مقتضای استصحاب که حکم عام است، همین است، مگر موردی به دلیل خارج شده باشد و این استصحاب اصل مثبت نیست.

سؤال: اگر شخصی می داند حدثی از او سر زده، اما نمی داند حدث اصغر بوده یا اکبر، وظیفه چیست؟

جواب: باید هم وضو بگیرد و هم غسل کند، زیرا وضو و غسل متباینین هست و نه اقل و اکثر، چون اقل و اکثر در جایی است که اقل در ضمن اکثر باشد؛ حال یا واجب ارتباطی باشد و یا استقلالی. لذا وقتی متباینین بودند به مقتضای علم اجمالی باید احتیاط کند؛ این در مرحله شک در موضوع است. بله اگر نوبت به حکم رسید، اقل و اکثر خواهد بود.

سؤال: بعضاً فقها، ازجمله صاحب جواهر، در مقام بیان ادلۀ یک مسأله ابتدا اصل را ذکر می کنند و بعد روایات را، با اینکه روایات مقدم است، وجه آن چیست؟

جواب: از این جهت نیست که اصل مقدم بر روایات باشد، زیرا «الاصل اصل حیث لا دلیل»، بلکه به این خاطر است که اگر در روایات سند یا دلالت اشکال شود اصل هم موافق با روایات است.

سؤال: حکم فاقد الطهورین چیست؟ باتوجه به اینکه هم دلیل داریم که «لا صلاة الا بطهور» و از طرف دیگر دلیل داریم «لا تترک الصلاة بحال»؟

جواب: این همان تزاحم بین طهور و وقت است و جماعتی فرموده اند که وقت اهم است، که به نظر می رسد همین باشد. مرحوم صاحب عروه در فاقد الطهورین چند قول ذکر کرده اند: 1- اداء ساقط است و باید قضا به جا آورد، 2- اداء بخواند و قضا ندارد که به نظر می رسد این قول تام باشد، 3- چون مورد شک است به مقتضای علم اجمالی هر دو را به جا آورد؛ هم ادا و هم قضا.

سؤال: آیا بر نماز بدون طهارت صدق ماهیت نماز می شود؟

جواب: طهارت شرط نماز است و شرط در ماهیت مشروط دخیل نیست.

سؤال: آیا در تزاحم تقدم زمانی یکی از متزاحمین موجب تقدیم آن می شود؟

جواب: این را که تقدم زمانی از مرجحات باب تزاحم است، عده ای در اصول فرموده اند، اما به عنوان یک اصل و قاعده عام در همه موارد دلیلی بر آن نداریم.

سؤال: حکم تلقیح مصنوعی چیست؟

جواب: فقط در یک صورت جایز است و آن این است که در زمان قرار دادن نطفه مرد در رحم زن، آن زن زوجه آن مرد باشد، اگر چه به عقد موقت یک ساعته و در غیر این صورت، وضع نطفه مرد اجنبی در رحم زن اجنبیه جایز نیست.

سؤال: چه دلیلی بر جواز لعن مخالفین در قرآن داریم؟

جواب: دلیل فقط قرآن نیست، بلکه روایات هم دلیل است؛ همانطور که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «کتاب الله و عترتی، اهل بیتی»، و روایات در این زمینه بسیار است.

سؤال: حداکثر فاصله بین امام جماعت و ماموم چقدر باید باشد؟

جواب: حداکثر فاصله یک متر و نیم است و اگر بیش از این مقدار فاصله باشد، جماعت باطل می شود، اما اصل نماز صحیح است.