بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه رب العالمين والصلاة والسلام على أشرف الخلق والمرسلین محمّد وآله الغرّ الميامين، واللعنة الدائمة على أعدائهم أجمعين من الآن إلی قیام یوم الدین.

فقیهان عالِم و پیراسته از رذائل اخلاقی که در عصر غیبت کبرای امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف سکّان‌ دار رهبری جامعه به سمت سعادت بوده‌اند، کتاب های بسیاری برای عوام و خواص مردم به رشته تحریر درآورده‌ اند.

يكى از مهترين آثار نگاشته شده در این عصر، که به شیوه‌ ای استدلالی و صرفا جهت بهره‌ مندی حوزه‌ های علمیه شیعه و جهان اسلام تألیف شده است، کتاب شریف «العـروة الوثقـی» اثر فرزانه بزرگ و عالم جلیل القدر، مرحوم آيت اللّه العظمى حاج سيد محمد كاظم طباطبايى يزدى (1247-1337 ق) است.

با اینکه این اثر، همه ابواب فقهی را شامل نمی‌ شود، اما بزرگان بسیاری از شاگردان ایشان و عالمان پس از ایشان، شرح، توضیح و تعلیقه بر آن را افتخاری در کارنامه علمی خود به شمار می‌ آوردند.

مقدمه اثر 5
نکته 6

[مسأله نخست]
در بیان مقدمات 7
معنای وجوب و تقسیمات آن 8
تقسیم اول 8
تقسیم دوم 8
تقسیم سوم 10
مناط ها و ملاک‌ ها 11
اشکال و مناقشه 12
مناقشه وجوب شکر منعم 13
دو ایراد 14
مناقشه وجوب دفع ضرر محتمل 15
مناط وجوب شرعی و مناقشه ثبوتی در آن 16
اشکال و جواب 16
نتیجه بحث 18
مناط وجوب شرعی و مناقشه اثباتی در آن 18
آیا راه‌ های سه گانه موضوعیت دارند؟ 18
اشکال بر موضوعیت 19
راه‌ های سه گانه، بنابر مصلحت سلوکیه 20
نتیجه 21
جامع بین راه‌ های سه گانه 22
آیا برای عقل و فطرت حکمی هست یا نه؟ 22
خلاصه تقسیمات وجوب 23
وجوب راه‌ های سه گانه مقدمی است، یا نفسی؟ 23
بر چه کسی این راه‌ های سه گانه واجب است؟ 24
اجتهاد و معنای اصطلاحی آن 25
بین دو تعریف متداول و جدید 25
از جمله ویژگی‌ های ملکه اجتهاد 27
معنی جدید اجتهاد و بعضی مزایای آن 29
دلیل بر اجتهاد 29
استدلال به قرآن 29
قرآن و حجّیت ظواهر 30
قرآن و حجّیت سنّت نبوی 31
قرآن و حجیت کلام ائمه اهل بیت (علیهم السلام) 32
قرآن و اخبار ثقات 32
قرآن و حجّیت تفقّه و استنباط 33
استدلال به سنّت شریف 34
سنّت و حجّیت ظواهر 34
سنّت و حجّیت آن 35
سنّت و کلام ائمّه اهل بیت (علیهم السلام) 36
سنّت و تفقّه در دین 37
سنّت و اخبار ثقات 38
استدلال به اجماع 39
استدلال به عقل 39
استدلال به بنای عقلا 40
تتمّه 40
اجتهاد مورد نهی 40
اجتهادی که بدان امر شده 42
تأیید و تأکید 43
تقلید چیست؟ 45
تقلید و ادلّه اربعه 45
استدلال به قرآن کریم، برای تقلید 46
مناقشات در دلالت 46
مناقشات دیگر 48
آيه سؤال 48
مناقشه در دلالت 49
بقیه مناقشات 50
آيه نبأ 50
آيه مذمت تقلید از نااهلان 52
آيه اتّباع وحی 52
آيه امانات و عدل 54
دو اشكال 55
اشكال اول 55
مناقشه در اشكال اول 55
اشکال دوم 58
مناقشه در اشكال دوم 58
آيه حكم به حقّ 61
آيه نهی از داوری بردن به نزد طاغوت 62
اشكال و جواب 63
آيه ولايت و اطاعت 65
تقریب اول 65
تقريب دوم 67
استدلال به تقليد به سنّت شريف 68
طائفه اول 69
صحيحه احمد بن اسحاق 69
روايت ابن يقطين 71
روايت همدانی 72
حسنه ابن المهتدی 72
توقيع شريف درباره ارجاع دادن به فقهاء 73
مناقشات و جواب‌ ها 74
ردّ اوّل 75
ردّ دوم 75
ردّ سوم 76
ردّ چهارم 76
روايت احتجاج 77
مناقشه سندی 79
ردّ مناقشه سندی 79
مناقشه دلالی 83
ردّ مناقشه دلالی 83
طائفه دوم 85
روايت عطيّه عوفی 85
صحيحه معاذ نحوی 85
طائفه سوم 86
صحيحه ابی عبيده 86
دو مرسله كافی و قرب الاسناد 88
دو مرسله عوالی و منية المريد 88
استدلال به اجماع برای تقلید مصطلح 90
اجماع قولی 90
اجماع و جبر سندی 91
اجماع و جبر دلالی 91
تأييد و تسديد 92
نمونه‌ ها و شواهد 93
اشکالات 96
اشکال اول 96
اشکال دوم 96
اشكال سوم 97
اجماع عملی 98
استدلال به عقل، برای تقلید مصطلح 99
استدلال به بنای عقلاء، برای تقلید مصطلح 99
استدلال به سیره متشرعه، برای تقلید مصطلح 100
وجوه حجّیت سیره متشرعه 101
استدلال به ارتکاز متشرعه، برای تقلید مصطلح 103
تأييد و تأكيد 104
تقليد مذموم 106
تقلید مذموم، غير از تقليد مصطلح می‌باشد 107
وجه اول 107
وجه دوم 107
وجه سوم 107
وجه چهارم 107
كلمه تقليد در احاديث 108
اعتراض و مناقشه 110
جمع عرفی بين روايات تقليد 11
قول به تحريم تقليد و ردّ آن 111
اشكال دور و جواب آن 112
ادلّه اخباريان بر تحريم 114
دلیل اول 114
مناقشه در دليل اوّل 115
دليل دوم 116
مناقشه در دليل دوم 116
دليل سوم 118
مناقشه در دليل سوم 118
دليل چهارم 119
مناقشه در دليل چهارم 119
دليل پنجم 121
مناقشه در دليل پنجم 121
دليل ششم 122
مناقشه در دليل ششم 122
دلیل هفتم 122
مناقشه در دليل هفتم 122
دليل هشتم 123
مناقشه در دليل هشتم 123
دليل نهم 124
مناقشه در دليل نهم 124
دليل دهم 126
مناقشه در دليل دهم 126
نمونه و مثال 127
دليل یازدهم 128
مناقشه در دليل یازدهم 128
دليل دوازدهم 129
مناقشه در دليل دوازدهم 131
ادله دیگر و جواب آنها 132
نتيجه استدلال‌ها و مناقشات 132
پیرامون عمل به احتیاط 133
احتیاط چیست و محتاط کیست؟ 133
وجه انحصار طرق، در این سه راه 133
عمل به احتياط و مهم‌ترین اشکالات بر آن 135
احتیاط مذموم 135
احتياط ممدوح 136
صورت‌های هشتگانه احتیاط 136
احتياط و فروع مورد مناقشه آن 137
موارد سه‌ گانه احتياط 137
مورد اوّل و چهار اشکال آن 137
اشکال اول 138
اشکال دوم 139
اعتراض و جواب 140
اشکال سوم 141
اشکال چهارم و آخرین آنها 141
مناقشه در اشکال آخر 142
مورد دوم و دو اشکال آن 143
اشکالات 143
اشکال اول و جواب آن 143
اشکال دوم و جواب آن 144
جواب 144
مورد سوم و اشکالاتش 145
اقوال مورد سوم 146
عمده ادله مانعین 146
دلیل اول 146
دلیل دوم 146
دلیل سوم 147
دلیل چهارم 147
مناقشه در دليل اول 147
مناقشه در دلیل دوم 148
سه مناقشه 148
مناقشه اول 148
مناقشه دوم 149
ردّ مناقشه 150
مناقشه سوم 150
مناقشه در دلیل سوم 151
مناقشه در کبری 152
مناقشه در صغری 152
اشکال و جواب 15
دلیل سوم و مناقشات دیگر 154
مناقشه در دلیل چهارم 156
احتياط در انشائيات 156
دو امر 156
امر اول 156
نقض و ابرام 158
امر دوم 159
احتياط در توصّليات صرف 160
چند شبهه 160
شبهه اول 160
شبهه دوم 162
شبهه سوم 163
مناقشه در شبهه سوم 164
نتیجه‌ گیری 165
تتمه 165
تتمه اول 165
تتمه دوم 166
دو طریق دیگر 166
مناقشه در طریق اول 166
مناقشه در طریق دوم 167
تتمه سوم 168
عرضيت طرق سه‌گانه 169
آیا عمل به احتیاط جایز است؟ 171

[مسأله دوم]

از جمله شروط عمل به احتياط 172
احتياط در اصل احتياط 172
احتیاط در کیفیت احتیاط 173
احتیاط در فعل 175

[مسأله سوم] 

اقسام احتياط 175
احتياط و صورت‌ های ده‌ گانه آن 176
اقسام دیگر احتياط 177
جواز احتیاط ولو مستلزم تکرار باشد 179

[مسأله چهارم]

دو تتمیم 180
تتمیم اول 180
تتمیم دوم 181
احتیاط واجب 181
احتیاط حرام 182
احتیاط مستحب 182
احتیاط مکروه 183
احتیاط مباح 183

[مسأله پنجم]

لزوم اجتهاد یا تقلید در احتیاط 185
استناد در احتياط 186
آیا ضروریات به تقلید نیاز دارند؟ 187

[مسأله ششم] 

مثال‌های ضروریات 188
ضروريّات و كلام علّامه 189
يقينيات مانند ضروريات‏ هستند 190
نسبت بين ضروريات و يقينيّات 191
تكليف در غير يقينيّات و ضروريات چیست؟ 192

 [مسأله هفتم]  

عمل عامی بدون تقلید و احتیاط 195
آیا عمل کردن، به غير راه‌های سه گانه باطل است؟ 195
كلام محقّق قمّی(قدس سره) 196
تفصيل‌ ها 197
تحقيق مسأله 198
تفصيل در مسأله 199
كلام محقّق عراقی در مقام 200
محقّق عراقی، کلام خود را ادامه می‌دهد 201
بقيّه كلام محقّق عراقی 202
مناقشه در كلام عراقی 203
كلام محقّق نائينی 203
مناقشه در كلام نائينی 204
امور سه‌ گانه 204

ايرادات غير تامّ 205

[مسأله هشتم]

تقلید چیست؟ 207
اطراف سه‌ گانه بحث 207
طرف اوّل: حقيقت تقليد 207
در تقليد، پنج قول است 208
قول اول 208
قول دوم 209
قول سوم 209
قول چهارم 210
قول پنجم 210
ادله قول اول و دوم 210
دلیل اول 211
خلاصه دلیل اول 212
دلیل دوم 213
دلیل سوم 214
دلیل چهارم 215
قول مختار 216
ادله قول مختار 217
دلیل اول 217
حاصل دليل اوّل 218
دلیل دوم 219
دلیل سوّم 221
مؤیدها 222
دلیل چهارم 223
دلیل پنجم 224
مثال‌ ها 224
مثال اول 224
مثال دوم 224
مثال سوّم 224
مثال چهارم 225
مثال پنجم 225
مثال ششم 225
مثال هفتم 226
مثال هشتم 226
تفصیل دیگری در تقلید 226
مناقشات 227
مناقشه اول 228
مناقشه دوم 228
مناقشه سوم 228
مناقشه چهارم 228
مناقشه پنجم 229
طرف دوم: ثمره بحث 230
طرف سوم: تعيين مرجع 231
فروع 231
فرع اول 231
فرع دوم 232
فرع سوم 232
تأييد و تأكيد 233
فرع چهارم 234
ترديد با اتّفاق فتاوی 235
كلام شريف العلماء 236
تأمّلات‏ 237
دو ایراد 238
ایراد اول 238
ایراد دوم 239
اشکالات 240
ترديد با اختلاف فتاوا 241
اشكال بر حجّيت تخييريه 241
وجوه تحقيق مقام 243
وجه اول 243
وجه دوم 244
وجه سوم 245
وجه چهارم 245
وجه پنجم 246
ملاحظات 247
ملاحظه اول 247
جامع انتزاعی برای حجّيت تخييريه و شقوق سه‌ گانه آن 247
شقّ اول 247
مثال‌ها 248
شقّ دوم 249
شقّ سوم 250
ملاحظه دوم 251
ملاحظه سوم 251

 [مسأله نهم (ترجمه)]    

بقاء بر تقلید میّت 253
تقليد ميّت بين دو مسأله بقاء و ابتداء 253
مسأله اول: بقاء بر تقلید میت و اقوال موجود در آن 253
قول اول 254
قول دوم 254
قول سوم 254
قول چهارم 255
قول پنجم 255
قول ششم 256
قول هفتم 256
قول هشتم 257
قول نهم 257
قول دهم 257
تفصیلات دیگر 257
قول اول: جواز بقاء مطلقا، و وجوه استدلال به آن 258
وجه اوّل برای جواز بقاء مطلق: استصحاب 259
تقریر اول استصحاب 259
تقریر دوم استصحاب 260
تقریر سوم استصحاب 261
جهات مناقشه در تقریر سوم 261
جهت اول 261
جهت دوم 262
جهت سوم 262
اشکال بر جهت اول 262
آیا منجّزیت و معذّریت استصحاب می‌شود؟ 263
اشکال بر جهت دوم 264
آیا رأی مجتهد بعد از موتش استصحاب می‌شود؟ 265
اشکال بر جهت سوم 266
تقریر چهارم استصحاب 266
چند ایراد 266
ایراد اول 266
پنج مناقشه در ایراد اول 267
مناقشه اول 267
مناقشه دوم 268
مناقشه سوم 269
مناقشه چهارم 269
اگر صواب منکشف شود 269
اگر خطا منکشف شود 270
مناقشه پنجم 271
دو وجه دیگر 272
ایراد دوم 272
ایراد سوم 273
ایراد چهارم 274
تقریر پنجم استصحاب 274
وجه دوم برای جواز بقاء مطلق: بقاء موضوع 275
وجه سوم برای جواز بقاء مطلق: اطلاقات 276
ایرادات بر وجه سوم 277
ایراد اول 277
ایراد دوم 277
ایراد سوم 278
وجه چهارم برای جواز بقاء مطلق: سیره 279
ایرادات این وجه 280
امر اوّل 280
مناقشه در امر اوّل 280
امر دوم 280
مناقشه در امر دوم 280
امر سوم 281
مناقشه در امر سوم 281
تقریر دیگری برای منع سیره 282
نمونه‌ هایی که سیره را، تأیید و تثبیت می‌ کند 284
نمونه اوّل 284
نمونه دوم 285
نمونه سوم 287
نمونه چهارم 289
وجه پنجم برای جواز بقاء مطلق: بنای عقلاء 289
وجه ششم برای جواز بقاء مطلق: ظهورات 291
مناقشاتی در وجه ششم 292
مناقشه اول 292
مناقشه دوم 292
مناقشه سوم 293
مناقشه چهارم 293
مناقشه پنجم 294
قول دوم: وجوب بقاء مطلق و وجوه استدلال به آن 294
وجه اوّل برای وجوب بقاء مطلق: لغویت جعل 294
مناقشه در وجه اوّل 295
وجه دوم برای وجوب بقاء مطلق: استصحاب 296
قول سوم: حرمت بقاء مطلق و وجوه استدلال به آن 297
وجه اوّل برای حرمت بقاء مطلق: اجماع 297
مناقشه در وجه اوّل 297
خدشه در اطلاق معقد اجماع 299
جواب‌ هایی غیر تمام 300
جواب اول 300
جواب دوم 301
جواب سوم 301
وجه دوم برای حرمت بقاء مطلق: فطرت 302
مناقشه در وجه دوم 302
وجه سوم برای حرمت بقاء مطلق: احتیاط 302
مناقشه در وجه سوم 303
وجه چهارم برای حرمت بقاء مطلق: اغراء به جهل 303
مناقشه در وجه چهارم 304
مناقشه نقضی 304
مناقشه حلّی 304
وجه پنجم برای حرمت بقاء مطلق: انکشاف خطا 305
مناقشاتی در  وجه پنجم 306
مناقشه اول 306
مناقشه دوم 306

مناقشه چهارم 307
وجه ششم برای حرمت بقاء مطلق: انحصار مرجع 307
مناقشه در وجه ششم 308
وجه هفتم برای حرمت بقاء مطلق: از بین رفتن دین 309
پنج مناقشه در وجه هفتم 309
اول 309
دوم 310
سوم 311
چهارم 311
پنجم 312
قول چهارم: تفصيل بين اینکه میت اعلم باشد یا حیّ؟ 312
ایرادات 314
ایراد اول 314
ایراد دوم 315
ایراد سوم  315
ایراد چهارم 316

[مسأله نهم (توضیحات)]  
 
بقاء بر تقلید میّت 319
تبیین محل بحث 319
دو مثال 321
بازگشت به مسأله 323
بررسی دلیل جواز  افتاء 324
تقليد ميّت بين دو مسأله بقاء و ابتداء 329
مسأله اول: بقاء بر تقليد ميّت و اقوال آن 329
قول اول 329
قول دوم 330
قول سوم 330
قول چهارم 331
بررسی دو نکته، پیش از بیان تفصیل 331
نکته اول 332
تنظیر به ثقه و اوثق 332
نکته دوم 335
بررسی عبارت التنقیح 337
چند مطلب 338
اشکال 342
دو تتمه 343
قول پنجم 346
اشکال اول تفصیل و جواب آن 348
جواب دیگر 349
اشکال دوم تفصیل و جواب آن 350
اشکال سوم تفصیل و جواب آن 350
اشکال چهارم تفصیل و جواب آن 351
اشکال پنجم تفصیل و جواب آن 352
قول ششم 356
بیان دو جهت، در عدم نیاز به این تفصیل 357
قول هفتم 358
وجه تفصیل 358
بررسی عبارت تنقیح در تخالف و عدم تخالف دو فتوا 360
دو جواب از اشکال 368
عدم تمکن احتیاط 373
دو مطلب دیگر 376
تأکید و تکرار 379
مقایسه دو قول چهارم و پنجم 379
قول ششم 382
بررسی کلام سید مجاهد 383
ادله اقوال 384
خدشه بر اجماع 386
جواب از اشکال صغروی 387
جواب عام و خاص از اشکال 388
بررسی عبارت تنقیح 391
جواب 393