«الظاهر (ظهور را ادعا فرموده‌اند) أنّ حجية فتوى الفقيه (ایشان به سراغ ریشه رفته‌اند. چرا فتوای فقیه برای عامی حجت است؟ تا ببینیم که ملاک حجیت آیا در دو تا مجتهد متساوی است، یا مختلف؟) إنّما هي لكونها من الظنون الخاصّة، التي لا يعتبر إفادتها للظن الشخصي (ظن خاص یعنی دلیلی بر حجیتش هست که در موارد دیگر می‌گویند: چه ظن شخصی بر وفقش باشد، چه بر خلافش، چه اینکه اصلا ظنی در کار نباشد، حجیت دارد. حجیت فتوای فقیه برای عامی، از باب ظن خاص است)... و من المعلوم أنّ مثل هذه (یعنی چیزی که دلیل بر حجیت آن اقامه شده) إذا تعارضت يجب الرجوع إلى الأقوى منهما (اگر دو ظن خاص که حجیت دارد و ربطی هم ندارد که ظن شخصی بر وفق یا خلافش باشد، یا نباشد، معارض شدند) في ذاته و إن لم يفد الظن الشخصي، و لا يلتفت إلى الأخرى (به آن دیگری اعتنا نمی‌ شود؛ که اگر اقوائیت در کار نبود، مثل همین حجت بود)... و إذا ادعوا الإجماع على وجوب الأخذ بما هو الأقوى في نفس المتشرعة من الأمارة (اگر کسی ادعای اجماع کرد بر اینکه دو دلیل که هر دو، دلیلت و حجیّت و اماریت دارند، اگر تعارض کردند، آنکه در نفس متشرعه اقوی است، آن را باید بگیریم)، فهذا هو الأصل في تعارض الأمارات المعتبرة عند الشارع (اصل و قاعده در تعارض امارتی که عند الشارع معتبر است، اینست که اقوی را اخذ کنیم)».

ادامه مسئله دوازده (آیا تقلید اعلم واجب است؟)

بیان عبارت شیخ 5

تقریر دوم شیخ 9

بیان عبارت تنقیح 10

کلام شیخ انصاری در مسأله 11

استفاده از این تحقیق، در باب اعلم 15

مناقشات 16

بیان عبارتی از شیخ 16

مثال 17

بررسی عبارت مرحوم شیخ در قضاء و شهادات 18

تمامیت فرمایش شیخ 22

توضیح بیشتر 23

مسببیت شک در جواز تقلید غیر اعلم 28

بررسی بخش دوم فرمایش شیخ 31

دو قسم شک در اصل حجیت 32

بیان مثال 33

عبارت مرحوم شیخ در کتاب نکاح 33

شک در شرطیت، موضع عدم اشتراط 35

بررسی کلام تنقیح 37

مناقشاتی بر این کلام 39

عبارت مصباح در باب انسداد 42

احراز حادث 44

اشاره به فرمایش مرحوم محقق عراقی 47

اشکال بر محقق عراقی 49

دو قرینه مؤید اطلاقات 51

اشکال بر یکی از قرائن 51

مناقشه در اشکال 52

مثالی غیر فقهی 54

قول دوم:  عدم وجوب مطلق در تعیین تقلید اعلم 57

بیان اقوال 58

ادله عدم وجوب تقلید اعلم مطلقا 60

عمومات و اطلاقات 60

شک در اطلاق 61

دو قرینه مؤید اطلاق 61

بیان روایتی از وسائل الشیعه 62

دو ایراد بر قرینه اول 63

ایراد اول 63

ایراد دوم 64

اشکال مبنایی 65

اشکال بنایی 66

اجماع در فتویین 67

مناقشه در مطلب و بیان چند نمونه 68

بیان یک فرع اهم 70

عبارت مرحوم محقق کرکی 72

دلیل مطلب 73

اشکال اطلاقات 75

اشکال دیگر بر اطلاقات 77

جواب از اشکال 78

عبارت مرحوم آقا ضیاء 79

اشکال دیگر 80

جواب از اشکال 80

اشکال چهارم 81

جواب‌ های این اشکال 81

عدم تمامیت اشکال 83

اشکال پنجم 84

جواب از اشکال 85

خلاصه بحث 86

توضیح بیشتر پیرامون اطلاقات 87

نتیجه 91

دلیل دوم بر جواز تقلید غیر اعلم: تقریر معصوم (علیه السلام) 91

جواب تام 92

جواب غیر تام 92

دلیل سوم بر جواز تقلید غیر اعلم: سیره متشرعه 93

تتمه بحث سیره متشرعه 95

ظهور لفظ در معنی 97

بیان یک شبهه 101

اشکال تعارض سیره 103

دو اشکال دیگر 104

جواب از اشکال اول 104

دلیل چهارم بر عدم وجوب تقلید اعلم 106

بیان دو مقدمه 106

بیان 108

تحقیق صحت لولائی قول غیر اعلم 109

بیان مثال 110

تفصیلات مسأله تقلید اعلم 111

اشاره به بحثی اصولی 113

چهار صورت مسأله 115

صورت اول 115

عبارت مرحوم آقا ضیاء عراقی 117

اشکال به فرمایش آقا ضیاء 118

جواب از اشکال 118

اشکال عدم جواز 118

استناد به باب امامت 120

تنظیر 120

صورت دوم 122

بازگشت و تتمه‌ ای برای صورت اول 123

مسأله شک 125

تتمه صورت دوم 127

قول سوم و بیان دو تفصیل 128

خلاصه اقوال مسأله 130

ادله مسأله 130

اشکال 132

جواب مرحوم آقای حکیم از این اشکال 134

سخن مرحوم میرزای نائینی 135

بیان مثال 136

اطلاقات لفظی باب تقلید 137

وجود اصل موضوعی 141

بررسی دو مسأله اصولی 142

دلیل اول 144

دلیل دوم 144

تنظیر روایی 147

استثنائات 147

بیان چند نمونه 148

عبارات مرحوم شیخ انصاری 149

عدم وجوب فحص 153

بیان نظر مرحوم آشتیانی 155

جواب 158

موضع وجوب فحص 161

دلیل سوم بر عدم وجوب فحص 161

بیان عبارت صاحب معتمد العروه 162

بیان نظر مرحوم آشیخ محمد حسین اصفهانی 164

بیان مسأله اصولی 166

بررسی فرمایش مرحوم شیخ در رسائل 168

خلاصه 169

بیانی در خلاف بین شیخ و صاحب کفایه 170

مثال دو ظرف که یکی متنجس است 170

تفصیل مرحوم آخوند در مسأله 173

بیان وجه تفصیل 174

سؤال دیگر 175

بازگشت به ادله سه‌ گانه سابق 176

عبارت مرحوم آخوند در کفایه 178

مسأله سوم: علم تفصیلی به اختلاف 179

دلیل مطلب 182

اشکال مبنایی 183

بیان نهایة الدرایة 185

اشکالات تعارض 190

جواب 191

صورت چهارم: علم اجمالی به تخالف اعلم و غیر اعلم 193

مقدمات بحث 194

مسأله زعامت عامه مسلمین 199

بازگشت به اشکالات و بیان اشکال دوم 199

جواب اشکال 200

اشکال سوم 202

تفصیل بین علم تفصیلی و علم اجمالی 203

بیان مطلبی فرعی 206

مسأله دیگر 207

توضیح بیشتر و بیان صورت استثناء 208

خلاف بین مرحوم آخوند و دیگران 210

جواب 210

توضیح بیشتر 212

بیان وجه تقیید 212

بیان دو مثال در توافق فتاوای دو فقیه 213

قول چهارم و بیان دو تفصیل 217

قائلین به تفاصیل 217

اشکال و جواب 218

اشکال بر تفصیل 220

انحلال اشکال بر دو اشکال 220

تقلید اعلم و وجوب فحص از او 223

بیان مقدمه 224

سه مبنا در فحص در شبهات موضوعیه 226

دو نکته 229          

مؤیدات 231

بیان نکته‌ ای مرتبط با بحث 233

مقدمه دیگر 236

روایت معتبره احمد بن حسن 238

مقدمه دیگر 238

مقدمه دیگر 239

توضیحی پیرامون نظریه شیخ در شبهات تحریمیه 239

بیان اقوالی در شبهه موضوعیه 241

چند تفصیل دیگر 245

چند تتمه 248

تتمه اول 248

تتمه دوم 249

تتمه دیگر 251

تفصیل مرحوم سید مجاهد 253

بررسی 254

تتمه دیگر 255

اشکال فحص مجدد 256

مثال 257

اشکال و جواب 258

تتمه دیگر 259

تتمه دیگر 260

مجتهدین متساویین 262

[مسأله سیزدهم]

سؤال و جواب 268

اقوال در مسأله 270

استدلالات 271

اصل در متعارضین 273

جواب 274

اجماع معتبر بر تخییر بین مجتهدین متساویین 276

دو مناقشه در اشکال صغروی 277

بیان عبارت مصباح الأصول 281

مطلب چهارم 282

دو اشکال 283

تفصیل مرحوم آشیخ عبدالکریم حائری 285

جواب از این فرمایش 286

نقضی دیگر 286

دلیل سوم: استدلال به اخبار تخییر 287

اشکالات 289

جواب از اشکال اول 289

اشکال دوم 294

جواب از اشکال 295

نکته 297

دو جواب دیگر 298

اشکال دیگر 300

چند تتمه 303

تتمه اول 303

تحقیق 304

تتمه دوم 305

تتمه سوم 306

نمونه‌ ای از کتاب مبانی تکلمه 307

نتیجه‌ گیری 308

دو مطلب 309

ادله حرمت عدول 312

ادله تخییر 313

فرعی تابع مسأله 317

دو مبنای فرمایش آسید محمد کاظم یزدی 321

تتمه چهارم 321

تتمه پنجم 323

تتمه ششم 326

فرع دوم مسأله 327

فتوای شیخ انصاری و عبارت صاحب جواهر 329

معنای اورعیت 331

بیان دو عبارت 332

اقوال مسأله 335

عبارت مجمع الرسائل 336

ادله مسأله 337

دلیل اول: اجماع 338

توضیحی پیرامون اجماع منقول 340

دلیل دوم: اصل تعیین 343

عدم دوران بین تعیین و تخییر 344

نکته 345

اشکال مرحوم آقا ضیاء 348

چند ملاحظه 352

توضیح 353

دلیل دوران بین تعیین و تخییر 354

دو تقریر استصحاب 355

اشکال استصحاب عدم ازلی 356

جواب سوم اصل تعیین: اطلاقات 358

اشکال مرحوم آقا ضیاء بر اطلاقات 359

جواب از اصالة التعیین 362

اشکالی در این مورد 364

اشکال دیگر تنقیح 367

جواب از اشکال 367

استدلال به روایت «لا تحل الفتیا» 368

دلیل دیگر بر تعیّن اورع 370

اقربیت فتوای اورع به واقع 371

دلیل دیگر 372

چند تتمه 373

قول سوم در متساویین در علم 377

تحقیق 379

قول چهارم 380

صورت دیگر 382

بیان فرمایش حاج آقا رضا همدانی 385

قول سوم در تقدیم اعلم 387

بررسی دلیل 387

قول چهارم در مسأله 389

صفات اعلمیت و اوثقیت 389

مثالی جهت تقریب به ذهن 392

تتمه ثالثه 393

نقل فتاوای فقهاء 393

نقلی از آیت الله بروجردی 395

مثال قبله در نماز 397